T24 muharriri Barış Soydan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu’yla yaptığı görüşmeyi köşesine taşıdı.

İstanbul’da Kavcıoğlu ile uzun bir görüşme gerçekleştirdiğini aktaran Soydan, yazısında Merkez Bankası siyaset faizini geçtiğimiz hafta 100 baz puan indirerek yüzde 19’dan 18’e çektiğini bu indirimin akabinde da dövizde yaşanan sert düşüşü, doların 8,89 TL’ye kadar çıktığını hatırlattı.

Kavcıoğlu’nun, eylül ayında dolarda yaşanan yükselişin yarısından fazlasının Amerikan Merkez Bankası kararları ve Amerikan Merkez Bankası Lideri Jerome Powell’ın açıklamalarıyla bağlantılı olduğunu düşündüğünü ileten Soydan, Kavcıoğlu’nun dolarda süratli bir yükseliş için yer olmadığı kanısında olduğunu belirtirken buna iki münasebet gösterdiğini birinin Cari açıktaki azalma başkasının ise TL mevduatlardaki artış olduğunu aktardı.

“TL MEVDUATLAR 225 MİLYAR TL ARTTI”

Kavcıoğlu, Soydan ile yaptığı görüşmede ‘göreve geldiği mart ayından bu yana Türk Lirası mevduatların yaklaşık 225 milyar TL arttığını belirtip bunun uygulanan para siyasetine duyulan itimadın sonuçlarından biri olduğu düşüncesinde’ olduğunu söyledi.

Öte yandan Kavcıoğlu, “Cari açığı ise bu yıl 15 ila 20 milyar dolar civarında tuttuklarını belirterek geçmişte Türkiye’nin 70 milyar dolara ulaşan cari açık sayıları gördüğünü” hatırlatıyor. Türk Lirası’nın yaz aylarında dolar karşısında bedel kazanmasında bu iki gelişmenin değerli tesirinin olduğunu da vurguluyor.

Hakkındaki tenkitlere karşın para siyasetinde işlerin rayında gittiğini savunan Kavcıoğlu, Soydan’ın Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) para siyasetini sıkılaştırmaya başlamasının beklendiğini hatırlatarak, sorduğu bunun Türkiye’yi olumsuz etkileyip etkilemeyeceğini sorusuna ise, Şahap Kavcıoğlu Amerikan Merkez Bankası’nın bu yıl azaltıma başlamayacağı inancında olduğu istikametinde cevapladığını ‘Hatta yakın vadede bir azaltım olmayacağını düşündüğünü’ aktardı.

Soydan köşe yazısında, “Kavcıoğlu, Merkez Bankası’nın para siyasetinin enflasyonu tek başına indirmeye kâfi olmadığını, bilhassa besin fiyatlarına para siyasetinin tesir etmesinin çok güç olduğunu belirtiyor. Enflasyonla çabayı sürdüreceklerini fakat bilhassa besin fiyatları için yalnızca Merkez Bankası’nın değil tüm kısımların sorumluluk üstlenmesi gerektiğini söylüyor” derken, şunları yazdı:

…

“Faiz indiriminin, bu bahisteki görüşünü daha evvel tekraren açıklayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından alınan bir karar olduğu istikametinde ki (Benim de lisana getirdiğim) tenkitlere gelince…

Kavcıoğlu faiz konusunda görüşlerinin muhakkak olduğunu söylüyor. Faizin değerli olduğunu lakin gerçek dalın sıkıntılarını da anlamak gerektiğini kaydediyor. İktisadın bir bütün olduğunu, gerçek dalın yüksek faizden çok kaygılı olduğunu ekliyor. Müteahhitlerin yüksek faize yönelik reaksiyonunu hatırlatıyor ve pek çok dalın birebir rahatsızlığı yaşadığını aktarıyor.

Para siyasetinde sorun yoksa Türkiye’nin risk priminin (CDS) yükselerek tekrar 400’ü geçmesinin sebebi ne pekala?

Kavcıoğlu, Türkiye’nin risk priminin bu kadar yüksek olmasına çok mana veremediğini tabir ediyor. Örnek olarak Brezilya’yı gösteriyor. Bu ülkede bulunduğunu, Brezilya kentlerinde gündelik hayattaki riskin Türkiye’den çok daha fazla olduğunu, zenginlerin ataklardan korunmak için çok yüksek duvarlar ardındaki konutlarda yaşamak zorunda kaldığını anlatıyor. Buna karşılık Brezilya’nın risk primi 170 iken Türkiye’nin 400’ün üzerinde olmasının mantıklı / haklı olmadığını savunuyor.

Rezerv sorunu…

Kavcıoğlu’nun anlattıklarının odak noktalarından birini Merkez Bankası’nın rezervleri oluşturdu. Şahap Kavcıoğlu, benim de yazılarımda sık sık kullandığım Swap hariç net rezerv tarifinin kullanılmasına karşı. Temel olanın brüt rezerv olduğunu, hakikaten Memleketler arası Para Fonu’nun da (IMF) bunu kullandığını söylüyor. Bununla birlikte “Velev ki Swap hariç rezervler kullanılacaksa onun için de planımız var” diyor.

Evvel brüt rezervler için söylediklerine bakalım. Kavcıoğlu, brüt rezervlerin 120 milyar doları geçtiğine dikkat çekiyor. Bilindiği üzere Cumhurbaşkanı Erdoğan da, sanırım 128 milyar dolarlık rezerv satışı ile ilgili tenkitlerden rahatsız olduğu için bunu son günlerde sık sık vurguluyor…

Rezervlerde ihracatçı reeskont kredileri ve altın alımı münasebetiyle artış sürüyor. Kavcıoğlu brüt rezervlerin yıl sonuna dek 135 milyar doları geçebileceğini belirtiyor.

Buna yönelik olarak aldığı kimi tedbirler, attığı kimi adımlar var. Bunlardan biri, Eximbank’ın reeskont kredilerinin meblağını 20 milyardan 30 milyar dolara yükseltmek. Bunu zati biliyoruz. Ama Merkez Bankası reeskont kredilerinin limitini yükseltmekle kalmıyor, birebir vakitte ihracatçı firmaların buradan gelen TL’yi döviz alımında kullanmasını engellemeye yönelik birtakım önlemler de alıyor.

Şahap Kavcıoğlu reeskont kredileri ile verilen Türk Lirası’nın vakit zaman dövize yönelik talebi artırıcı bir faktör haline geldiğini belirtiyor, bu meblağın hem birinci veriliş anında hem de geri ödeme vadesi geldiğinde iki kere dövize talep yarattığını vurguluyor.

Bu hususta bir planı var. Reeskont kredilerinden yararlanan ihracatçı firmaların Merkez Bankası’ndan aldıkları parayı yalnızca fliyet bazlı yükümlülüklerini karşılamalarında kullanmaları sağlanacak. ​​Kavcıoğlu, “firmaların şayet reeskont aracılığıyla bu kadar ucuz kaynak kullanıyorsa, bunun karşılığında sorumlu davranmaları gerektiğini” söylüyor.

Bu tedbirlerle ihracatçı şirketlerin ihracattan elde ettikleri lakin yurt dışında tuttukları 20 milyar dolardan fazla parayı Türkiye’ye getirmelerini sağlamayı hedeflediklerini de belirtiyor.

Altın madenlerinin thhüdü

Yeniden rezervleri arttırmaya yönelik olarak Türkiye’deki altın madenlerinden altın alımı da sürüyor. Bu kanaldan da rezervlere yılda yaklaşık 2-3 milyar dolarlık takviye geliyor.

Kavcıoğlu, altın madeni işletmecilerinden de, mecburî döviz sarfiyatları dışında döviz alımı yapmamaları thhüdünde bulunmalarını istediklerini anlatıyor.

Kavcıoğlu bu tedbirlerle bir yıl içinde rezervlere yaklaşık 50 milyar dolara yakın para geleceğini öngörüyor. Maksadı, Swap (para takasıyla diğer bankalar yahut öteki ülke merkez bankalarından borç alınan dövizler) hariç rezervlerin müspete geçmesi. (Bilindiği üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri eksi 40 milyar dolar civarında). “

Karar