ALİ YILDIRIM

MB yüzde 19’luk siyaset faizini 16 ay sonra indirdi. Şahap Kavcıoğlu başkanlığındaki birinci indirim atağı ‘sabit faiz’ beklentisi içindeki piyasaları alt üst etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yüksek faiz hassasiyeti ve sık sık bunu lisana getirmesi, Merkez’e bir ileti olarak değerlendirildi. Faiz indirimine ait PPK açıklamasında enflasyondaki artış ‘arızi’ olarak değerlendirildi. “Yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar eldeki tüm araçlar kullanılacak” denildi.

İKTİSADİ DEĞİL SİYASİ KARAR, NEDENİ SEÇİM

Gelecek Partili Serkan Özcan “İktisadi değil siyasi karar var. Neden seçimi kazanmak” dedi. Erken indirimi ekonomistler kusur olarak kıymetlendirdi: Sabırsızlık yeniden baskın çıktı. Her vakit olduğu üzere başa döndük. Daha yüksek faize ve yüksek bedel ödemeye hazırlıklı olalım. TL’de gerçek faiz olmazsa vatandaş tekrar dolar alır, kur yükselir ve tekrar enflasyon artar. Talimat kararı belirledi. Faizi indirecek hiçbir makul münasebet yok.

Piyasaları çökerten indirim

Merkez Bankası siyaset faizini 100 baz puan indirimle yüzde 18’e çekti. Erken faiz indirimi kararını birçok ekonomist yanılgı olarak değerlendirirken, bunun birinci yansımaları da TL’ye oldu. Kararla birlikte kur 8.65 düzeyinden 8.8016 ile yeni tepesine imza atarken, gelişen ülke para üniteleri ortasında en fazla TL kaybetti. Merkez’in telaffuz değişikliği de daha evvel indirim bildirisini vermişti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) merakla beklenen faiz kararını açıkladı. Koltuğa oturduğundan beri 6 toplantıda faizleri sabit bırakan TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, birinci defa faiz indirimi gerçekleştirdi. Bütün varsayımları çabucak hemen aksi köşe yapan indirimle birlikte siyaset faizi yüzde 19’dan yüzde 18’e geriledi. Böylelikle Merkez sürpriz bir atakla 100 baz puanlık indirim gerçekleştirmiş oldu. Erken faiz indirimi kararını birçok ekonomist yanılgı olarak değerlendirirken, bunun birinci yansımaları da TL’ye oldu. Piyasaları alt üst eden kararla birlikte kur neredeyse yeni tepeyi gördü. Karar öncesinde 8.65 düzeyinde bulunan dolar/TL faiz indirimi sonrasında 8.80’in üzerine çıkarak en yüksek düzeye ulaştı. Daha evvelki atılımlarda 8.8012’ye kadar ulaşan dolar, dün 8.8013 ile yeni rekorunu yazdı. Euro da tıpkı saatlerde 10.73’lük doruğa ulaşmasa da 10.30’un üstünü test etti. BİST 100 endeksi de birinci reaksiyon olarak 1.400 puanın altına düştü. TL gelişen ülke para üniteleri ortasında dün en çok kaybeden ünite oldu. Faizde genel beklenti sabit tutulması tarafındayken daha evvel yapılan atılımlar ve açıklamalar, soru işaretleri bırakmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüksek faiz hassasiyeti ve her seferinde bunu lisana getirmesi, Merkez’e bir ileti niteliğinde değerlendirildi. Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu da bu bildiriler niteliğinde hareket ederek 6 toplantı sonunda faiz indirimini gerçekleştirdi. En son manşet enflasyonun faizin üzerine çıkmasıyla birlikte, telaffuz değişikliği yapan Kavcıoğlu, çekirdek enflasyonu işaret etmişti. TCMB enflasyonda son periyottaki yükselişleri de ‘arızi’ olarak yorumladı. Nakdî duruşun sıkılığının ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı tesir yapmaya başladığına işaret edilen PPK açıklamasında “Kurul, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede para siyaseti duruşunda güncellemeye muhtaçlık bulunduğu değerlendirmesi yapılmış ve siyaset faizinde indirim yapılmasına karar verilmiştir” dedi.

‘SOFRAMIZDAN 5 ZEYTİN DAHA ÇALINDI’

Ekonomistler de Merkez’in faiz kararını kıymetlendirdi. Eski Merkez Bankası Lideri İYİ Partili Durmuş Yılmaz “TCMB sürpriz yaparak siyaset faizini yüzde 19’dan yüzde 18 düşürdü. Bu kararla soframızdaki 5 zeytinden iki tanesi daha çalındı. Sabırsızlık yeniden baskın çıktı. Her vakit olduğu üzere tekrar başa döndük. Daha yüksek faize ve yüksek bedel ödemeye hazırlıklı olalım” dedi. Eski Merkez Bankası baş ekonomisti Ali Hakan Kara da “Tam 16 sene PPK metinlerinin taslağını hazırladım, bu kadar zorlama münasebetlerle alınan bir karar görmedim. Sonumuz hayrolsun” yorumunu yaptı. Ekonomist Veysel Ulusoy, ‘Ne oldu artık?’ diyerek, bir puanlık etkisiz faizin bedelinin 50 kuruş olduğunu söyledi.

‘HEDEF ENFLASYONDAN ÖRTÜLÜ VAZGEÇİŞ’

Merkez’in artık enflasyon hedeflemesinden örtülü olarak vazgeçtiğini söyleyen ekonomist Prof. Serap Durusoy “Kamuoyuna yokuş aşağı inen iktisadın hangi siyasetlerle kurtaracağı açıklanmalı. Çünkü mevcut programlar ve maksatlar inandırıcılığını kaybetti” dedi. Analist Doç. Dr. Hakkı Öztürk de “Vatandaş çekirdek enflasyon ile ilgilenmez. Satın alma gücünü belirleyen manşet enflasyondur. TL’de gerçek faiz olmazsa vatandaş tekrar dolar alır, kur yükselir ve tekrar enflasyon artar” diye konuştu. Ekonomist Cüneyt Akman ise toplumsal medya hesabı üzerinden şunları aktardı: “TCMB lideri ve para heyeti üyeleri koltuklarıyla ekonomik gerçekler ortasındaki tercihi koltukları lehine yaptılar. Ama bu bile o koltuğu yalnızca bir süre koruyabilir. İki ucu pis değneğin üzerinde cambazlık yapanın akıbetini daima bir arada görürüz. TCMB faiz indiriminin bir PPK lideri istikameti var. Bir yardımcısı yahut öteki birine koltuğunu kaptırmamak. Lakin öteki yanı hükumetin mecburiyetleri. İktisadın büyüme temposu yakında süratli düşme riski taşıyor. Mali doping gerekiyor. Onun tesirli olması 2-6 ay sürer. Vakit yoktu.”

BİREBİR DİZİYİ TEKRAREN SEYREDİYORUZ

Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan enflasyonu düşürmeden alınan faiz indirimi kararının ‘politika hatası’ olduğunu söz etti. Özcan şunları kaydetti: “Faiz indirimi Türkiye’yi faiz sarmalının içine sürükleyecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temelsiz iktisat siyasetlerinin ağır sonuçlarını yaşayacağız. Türkiye bu işleri tekraren denedi ancak büyük kusurlarla karşılaştı. Enflasyon düşürülmeden faiz indirimine gidilmesi yatırımcıları ülkeden çıkmasına neden olacak. İşsizlik meydana gelecek. Ortada iktisadi karar yok siyasi bir karar var. 100 baz puan indirimin temel nedeni seçimi kazanmaktır. Merkez Bankası şu an siyasi bir elle yönetiliyor.” DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakcı ise Türkiye Merkez Bankası’nın 100 baz puan indirimini ‘Merkez Bankası kendini inkar’ etti diye yorumladı. Çanakcı “Tamamen temelsiz ve Merkez Bankası’nın konularına aykırı bir karar. Merkez Bankası bu kararla bağımsız olmadığını tescilledi. Bu karar büsbütün siyasi çıkarlar üzerinden alındı. Ülkeyi ateşe attılar” diye söz etti. İYİ Parti Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Ümit Özlale ise Merkez Bankası’nın faiz indirimi sert bir lisanla eleştirerek şunları kaydetti: “Cumhurbaşkanın iktisat konusundaki cahilliği piyasadaki faizleri arttırıyor. Faiz indirimi kararından sonra 1 saat içerisinde her birimiz 833 lira daha borçlandık. Bu kararla Merkez Bankası liderinin Erdoğan’ın kelamından çıkamayacağını gördük. MB’nin koltuğunda oraya hiç yakışmayan biri oturuyor. Bizi güçlü bir kış bekliyor. Maalesef Kış mevsiminde yüzde 20’lerin üstüne çıkacak bir enflasyonla karşılaşacağız.”

‘KENDİ İÇİN MEMLEKETİ FEDA ETTİ’

Merkez’in 100 baz puanlık indirimi sonrasında ekonomist Prof. Dr. Mehmet Hasan Eken şu yorumu yaptı: “TCMB faizi 100 bp indirmiş. Tahvil fiyatlarını üst çekip doları da 20 kuruş artırmış. Yani faiz lobisine düşürülen faizle de faiz kazandırmış. Liyakat değil biat temel olunca hizmette hudut olmuyor.” Ekonomist Uğur Gürses ise “Siyasetçi oy kaybediyor diye bastığı parayı çöpe atan bir Merkez Bankası yöneticileri kendilerini de tarihin çöplüğüne atmışlardır” dedi. Analist Mustafa Sönmez “Saray talimatı kararı belirledi. Faizi 1 puan da olsa indirecek hiçbir makul münasebet yok. Yalnızca, tek adamın dediği boş çıkmadın diye faiz indirdiler. Kredi faizlerine bir tesiri olmaz, dolar fırladı. Bununla uğraşsınlar bakalım” diye konuştu. Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir de toplumsal medya hesabı üzerinden şunları söyledi: “Karar’da 2 ekonomik intihardan biri – ya faizi indirip bizi intihara götürüyorlar ya da Kavcıoğlu faizi sabit tutup kendi intiharına gidecek yazdım. Halk TV’de buna atıfla umarım Kavcıoğlu memleket için kendini feda eder dedim. Kendi için bizi feda etti. Yazıklar olsun! 500 bin TL kredi ile 3’üncü meskeni alan 8 bin 500 TL kredi taksiti yerine 8 bin ödeyecek. En az 500 de artırımlardan. Dün 8 bin 500 ödeyerek mesken alan artık 7 bin ödeyerek alacak. Alırsa(!) Yani fakir, kiracı yanlış siyasetler nedeniyle zenginin mülkünü finanse etmiş olacak. Fakir dostu, yerseniz.”

‘YÜKSEK ENFLASYON GELİP GEÇİCİ’

Toplantı sonrasında yayımlanan PPK metninde de şu tabirlere yer verildi: “Küresel talepteki süratli toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, kimi bölümlerdeki arz kısıtları ve nakliyecilik maliyetlerindeki artış memleketler arası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. En önemli ziraî emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim şartlarının global besin fiyatları üzerine olumsuz yansımaları görülmektedir. Enflasyonda son devirde gözlenen yükselişte; besin ve ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmeleri tesirli olmaktadır. Bu tesirlerin arızi ögelerden kaynaklı olduğu bedellendirilmektedir. Öbür taraftan, güçlü mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirleri devam etmektedir. Nakdî duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı tesir yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, kişisel kredilerin ölçülü seyre dönmesi için makro ihtiyati siyaset çerçevesi güçlendirilmiştir.”

ÇEKİRDEK VE GÜNCELLEME VURGUSU

Yapılan açıklama şöyle sürdü: “Kurul, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede para siyaseti duruşunda güncellemeye muhtaçlık bulunduğu değerlendirmesi yapılmış ve siyaset faizinde indirim yapılmasına karar verilmiştir. TCMB, fiyat istikrarı temel emeli doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.

AĞBAL BİLİYORDU TEHLİKE İÇİN UYARDI’

Bluebay Asset Management’ten Timothy Ash “128 milyar dolarlık skandalın 200 milyar dolarlık skandal olup olmayacağını merak ediyorum” diyerek toplumsal medya hesabı üzerinden şu yorumu yaptı: “Türkiye’nin şu anki görünümü, daha yüksek enflasyon, daha fazla dolarizasyon. TCMB ve kamu bankaları, lirayı savunmak için daha fazla döviz rezervi harcıyor, lakin hepsi başarısız oluyor. Tekrar daha zayıf lira ve enflasyon yakın. Bunu Türkiye daha evvel de yaşadı. Yalnızca Erdoğan örenemiyor. Ağbal geçen hafta Twitter’a döndüğünde bir şeyler biliyor üzereydi. Bu oran indiriminin hakikaten tehlikeli olduğunu anlamış. Erdoğan’ın yine seçilmek için Chavez’i doldurduğunu mu görüyoruz?”

Karar