İKTİSAT SERVİSİ
Marmara Bölgesi’nin 5’inci asma köprüsü olarak temelleri atılan 1915 Çanakkale Köprüsü’nde çalışmalar tam gaz sürüyor. Asya ile Avrupa’yı Çanakkale üzerinden birbirine bağlayan köprüde sona yaklaşılırken, geçiş fiyatı de Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaosmanoğlu tarafından paylaşıldı.
Köprünün inştıyla ilgili bilgi veren Bakan Karaismailoğlu bitirme tarihinin 18 Mart 2022 olarak belirlendiğini söyledi. Karaismailoğlu “Şu an ki mevcut gemi tarifesinde nazaran arabalardan 85 lira bir fiyat alınıyor. Buna nazaran köprü açıldığında da geçiş fiyatı 15 Euro olacak” dedi. Köprünün geçiş fiyatı tartışmaları da beraberinde getirdi. Yap-işlet-devret (YİD) modeliyle yapılan köprü Ocak 2017’de ihale edilmişti. O devirde yapılan açıklamalara nazaran, köprünün o günkü kur üzerinden maliyeti 10.4 milyar lira yani 2.6 milyar euro tutuyordu. Günlük 45 bin araç garantisi verilen köprüden yılda 16 milyon 425 bin aracın geçmesi bekleniyor.
Bununda karşılığı yaklaşık 246 milyon euro. Açıklanan resmi sayılara nazaran, yüklenici firma köprüyü yaklaşık 16 yıl işletecek. Toplamda 4 milyar euro garanti fiyatı alacak. Bayram tatilleri bile dahil edildiğinde boğazdan feribotlarla geçen araç sayısı yıllık 5 milyonu bulmazken, fazladan 11 milyon aracın nereden bulunacağı da merak konusu. Öte yandan orta bir de Osmangazi Köprüsü örneği var. Yaklaşık 1.1 milyar euroya mal olan köprünün ağır trafiğin içinde olmasına karşın, geçiş garantilerini tutturamazken, Çanakkale Köprüsü’ne verilen garantinin akla ve mantığa uymadığı da tartışılan mevzular ortasında. Ayrıyeten Osmangazi Köprüsü ile karşılaştırıldığında imal maliyetinin de gerçeği yansıtmadığı düşünülüyor.
Osmangazi için ekstra maliyetler eklendiğinde köprünün imal maliyetinin 1.7 milyar dolara ulaştığı kestirim ediliyor. Araç başına ise her geçişten 47 dolar alınıyor. Çanakkale Köprüsü’nün maliyetine bakıldığında 2.6 milyar euro ile Osmangazi’den epey yüksek. Fakat geçiş fiyatı daha ucuz.
FERİBOT 90 LİRA, KÖPRÜ 15 EURO
1915 Çanakkale Köprüsü için verilen araç garantisi yıllık 16 milyon 425 bin adet. Lakin bölgeden feribotla yapılan geçişler yaklaşık 4 milyon adet. Gestaş firmasının hala feribotlar için uyguladığı fiyatlar 85 TL araba ve bir yolcu 5 TL olmak üzere 90 TL. Bugünkü kur ile yaklaşık 9 euro.
HER YIL 158 MİLYON TL İŞLETMECİNİN CEBİNE
CHP Genel Lider Yardımcısı, Veli Ağbaba, fiyatın açıklanmasının akabinde şu yorumu yaptı:
“Geçiş fiyatı 152 TL+KDV. Buna bir de otoyol fiyatı eklenecek. Yıllık araç garantisi 16.4 milyon. Müteahhitlerin döviz nedeniyle ‘kur ayarlaması’ isteyip istemeyeceğini de bilmiyoruz. Halka maliyeti faydasından yüksek.” Ekonomist Turan Bozkurt ise feribot hesabına değinerek tek tek anlatarak “Geçiş fiyatı 15 euro (152,40 TL)+KDV=179,83 TL. Yıllık geçiş garantisi: 16 milyon 424 otomobil. Feribot kullanan otomobil sayısı: 3.6 milyon. Her yıl en az 12 milyon x 179,83=2 milyar 157 milyon 960 bin TL işletmecinin cebine konulacak. Euro/TL kur artışı hariç” dedi.
‘KAMU KAYNAKLARIYLA SERVET TRANSFERİ’
Avukat Ali Aktaş, bunun servet transferi olduğunu tabir ederek “İstanbul, Bursa üzere ağır bir hatta yapılan Osmangazi Köprüsü’nde günlük garanti 40 bin araç. Çanakkale Köprüsü’nde 45 bin günlük araç geçiş garantisi vermişler. Çanakkale Köprüsü’nde araç başı 15 euro ödenecek. 45 bin araç/yıl üzerinden hesap edersek azamî 4 yılda köprü maliyetini yapan şirkete ödemiş olacağız” dedi.
Karar
