Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarıyla yasaklanan kişi ve kuruluşların fliyetlerinin engellenmesine ve mal varlıklarının dondurulmasına yönelik sistemin ‘güncellenmesini’ içeren 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi Kanunu, muhalefetin şerhlerine karşın Meclis’ten geçmişti.
VENEDİK KOMİTESİ: MEMLEKETLER ARASI GEREKLİLİKLERİ AŞTI
Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerdeki kanunların, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygun olup olmadığını denetlemekle vazifeli Venedik Kurulu da mevcut kanun hakkında değerlendirmelerde bulundu. Komite’nin yayımladığı görüşte, komitenin hukuk uzmanları tarafından incelenen kanunun milletlerarası gereklilikleri aştığı ve temel insan hakları bilhassa dernek kurma özgürlüğü ve söz özgürlüğünün yanı sıra adil yargılanma hakkı açısından kapsamlı sonuçlara neden olduğu belirtildi.
“HUKUKİ YÜKÜMLÜLÜKLERE UYMALARI GEREKİYOR”
Kurulun Türkiye’nin terör açısından yüz yüze geldiği şiddetli güvenlik durumunun farkında olduğu kaydedilen açıklamada, tekrar de Avrupa Kurulu’nun üye devletlerinin terörle uğraş için adım atarken milletlerarası insan hakları üzere bütün memleketler arası hukuksal yükümlülüklerine uymaları gerektiğinin altı çizildi.
Venedik Komitesi ayrıyeten bahse bahis kanunun emel ve etkinliklerinden bağımsız olarak Mali Hareket Vazife Gücü’nün (FATF) ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun kitlesel imha silahlarının yayılmasının önlenmesine ait kararlarında belirtilen tavsiyelerin ötesine geçtiğini de kaydetti.
KURULUN TASALARI
Kurul tarafından vurgulanan korkular ortasında yardım toplama konusunda ayrım gözetmeksizin getirilen yeni şartlar, sivil toplum kuruluşlarının risk değerlendirmesinde şeffaflığın olmaması ve bir derneğin idare şurası üyesinin misyondan alma ve yeni üyeleri atama konusundaki uygulamalara dikkat çekildi.
“DEMOKRATİK PERSPEKTİF AÇISINDAN SORUN”
Komite yasanın ivedi bir halla sivil toplum ve paydaşlar tarafından gereğince tartışılmadan kabul edilmesini esefle karşıladıklarını ve bunu demokratik perspektif açısından sorun olarak tanımladıklarını da söz etti.
NE OLMUŞTU?
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarıyla yasaklanan kişi ve kuruluşların fliyetlerinin engellenmesine ve mal varlıklarının dondurulmasına yönelik düzeneğin ‘güncellenmesini’ içeren AK Parti’nin yasa teklifi muhalefet şerhiyle TBMM’de kuruldan geçmişti.
Fakat ismi ‘Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanun Teklifi’ olan pakete dernek ve vakıflara yaptırımı artıran hususlar de eklenmesi reaksiyon çekmişti.
‘SİVİL TOPLUM FONKSİYONSUZ HALE GELECEK’ KORKUSU
STK’lar örgütlenme özgürlüğünün kısıtlandığını savundu. Toplumsal medyada kampanya başlatan dernek ve vakıflar ‘Yeniden düzenleyin’ daveti yapmıştı: Sivil toplum alanı işlevsizleştirilecek, yaptırımlar artacak. Kolay soruşturmayla kayyum yolu açılıyor.
Tabir özgürlüğünü zedeleyecek düzenlemede tarafların görüşleri alınmalı. Yardım toplama fliyetleri kısıtlanıyor. İçişleri’nin siyasi vesayeti güçlendiriliyor. Teklif bu haliyle yasalaşırsa dernekler, kulüpler tek imzayla kapatılma riskiyle karşı karşıya kalacak.
VENEDİK KOMİTESİ’NE MÜRACT
Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi’nin Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi Şubat 2021’de kanunun memleketler arası insan hakları standartlarına uygun olup olmadığı konusunda Venedik Kurulu’nun görüşüne başvurmuştu.
Tam ismi Hukuk Yoluyla Demokrasi İçin Avrupa Komitesi olan müract organı fakat İtalya’nın Venedik kentinde bulunması sebebiyle kısaca Venedik Komitesi olarak isimlendiriliyor.
Karar
