Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 1,94 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 17,53’e yükseldiğini açıklamasının akabinde TCMB’nin Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı. Rapora nazaran, enflasyondaki yükseliş besin ve temel mal kümelerinden kaynaklanırken, güç ve hizmet kümelerinde yıllık bazda gerileme kaydedildi. Tüketici enflasyonundaki yükselişe en bariz katkı besin kümesinden gelirken, fiyat artışları alt kümeler geneline yayıldı, kırmızı et ve et eserlerindeki artış dikkati çekti. Mayıs ayındaki kapanma sonrasındaki denetimli olağanlaşma süreci ile birlikte bu devirde birtakım dallarda üst taraflı fiyat hareketleri izlendi.
Buna ek olarak, döviz kuru gelişmelerinin yansımaları ve emtia fiyatlarındaki birikimli artışlara istinaden temel mal kümesi yıllık enflasyonu yükseldi. Türk lirası cinsinden petrol fiyatlarındaki gelişmelere rağmen eşel taşınabilir sisteminin sınırlayıcı tesiri sürerken, bu devirde güç fiyatları yıllık enflasyonu baz tesiriyle geriledi. Hizmet yıllık enflasyonu kademeli olağanlaşma sürecinin başta lokanta ve oteller olmak üzere birtakım alt kalemler üzerindeki üst istikametli tesirine karşın bir ölçü yavaşladı. Üretici fiyatlarındaki artış eğilimi güç ve orta malları fiyatları öncülüğünde devam etti. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti. Hizmet fiyatları haziran ayında yüzde 1,94 yükselirken, küme yıllık enflasyonu 0,16 puan azalarak yüzde 13,46 olarak gerçekleşti.
Küme enflasyonunun seyrinde gerek bu yıl gerekse geçen yıl gerçekleşen açılma kararlarının tesirleri izlendi. Yıllık enflasyon, lokanta-otel, başka hizmetler ve kirada yükselirken, ulaştırma ve haberleşme hizmetlerinde geriledi. Lokanta-otel alt kümesinde, fiyatlar aylık bazda yüzde 3,82 yükselirken, kademeli olağanlaşmanın de tesiriyle hem dışarıda yenen yemek hem de konaklama kümesinde yüksek fiyat artışları görüldü. Öteki hizmetler alt kümesi yıllık enflasyonundaki artışta açılmayla birlikte yüksek fiyat artışları sergileyen cümbüş ve kültür hizmetlerinin yanı sıra bakım ve tamir hizmetleri öne çıktı.
TÜKETİCİ FİYATLARINDA BASKI SÜRDÜ
Yurt içi üretici fiyatları haziran ayında yüzde 4,01 yükselirken, yıllık enflasyon 4,56 puan artarak yüzde 42,89’a ulaştı. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, döviz kuru gelişmeleri, memleketler arası emtia fiyatlarındaki birikimli artışlar ve süregelen arz kısıtları belirleyici olmaya devam etti. Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yüksek düzeyini korudu. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon alt kümeler genelinde bariz artışlar gösterirken bilhassa orta malı kümesindeki artış ön plana çıktı. Haziran ayında orta malları fiyatlarındaki yüzde 4,26’lık artışta demir-çelik ve ferro alaşımlar, tahıl eserleri, ahşap ve mantar eserler, plastik eserler, hayvan yemleri ve kimyasal eserlerin tesiri hissedildi. Güçlü tüketim malları fiyatlarındaki artışta mobilya, mesken aletleri ve mücevherat belirleyici olurken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte et eserleri, öbür dokuma eserleri ve katı-sıvı yağlar öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.
1 TEMMUZ AÇILIŞI FİYATLARA YANSIDI
Paket tıp kalemi ise yüksek aylık fiyat artışı sergilemesine karşın, yıllık enflasyonu düşük düzeylerde kalmaya devam etti. Öte yandan, ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar, kara yolu ile kentler ortası yolcu nakliyeciliği kaynaklı olarak, aylık yüzde 2,46 artarken, yıllık enflasyon 3,44 puan düşüşle yüzde 10,28’e geriledi. Kapasite kısıtları, kentler ortası otobüs fiyatlarını olumsuz etkilemeye haziran ayında da devam ederken, geçen yılın birebir ayında gerçekleşen artışların daha besbelli olması ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonunu düşüren ana öge oldu. Temel mal yıllık enflasyonu haziran ayında 1,08 puan artarak yüzde 21,92 oldu. Bu devirde yıllık enflasyon, başka temel mallar kümesinde daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde artış gösterdi.
KUR TESİRİ DEVAM EDİYOR
Giysi ve ayakkabı kümesinde yıllık enflasyon 1,30 puan artarak 6,86 düzeyine ulaşırken, bu gelişmede mayıs ayındaki kapanma sonrası haziran ayındaki olağanlaşma süreci tesirli oldu. Sağlam mal fiyatları bu devirde alt kümeler geneline yayılan artışlar gösterdi (aylık yüzde 2,98) ve küme yıllık enflasyonu 0,12 puan artarak 30,86 oldu. Başka temel mallar kümesinde son devir kur gelişmelerinin tesirleri izlendi ve alt kalemler genelinde yüksek fiyat artışları görüldü. Özetle, bu devirde Türk lirasındaki görünüm, emtia fiyatlarındaki birikimli artışlar ve denetimli olağanlaşma ile birlikte temel mal kümesi yıllık enflasyonu yükseliş kaydetti.
Karar
