Çok tartışılan toplumsal medya düzenlemesi için Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın “Sosyal medyanın kapatılması diye bir plan yok fakat düzenlenmesi gerektiği konusunda artık bir konsensüs oluştu” açıklaması yaptı.

Kalın, son günlerde çok tartışılan mevzular ile ilgili Anadolu Ajansı'nın sorularını cevapladı. 

Kalın'a yöneltilen sorular ve bu sorulara verdiği karşılıklar şöyle: 

SORU: Suriye 2011'den beri bir iç savaş içerisinde. Birçok şey yaşandı, birçok dramlar yaşandı ancak en son geldiğimiz noktada Türkiye ile Rusya arasında bir mutabakat imzalandı Suriye'nin kuzeyinde… Bu mutabakatlar nasıl gidiyor? Şu an ortak devriyeler devam ediyor, bir sorun var mı?

YANIT: Şu anda Sayın Cumhurbaşkanımızın Sayın Putin'le 5 Mart'ta yaptığı İdlib ateşkesi çerçevesinde ortak devriyeler devam ediyor. Ateşkes büyük orantıda uygulanıyor ama devir vakit rejimin ihlallerinin olduğunu da görüyoruz. Artık en son bildiğiniz üzere BM İnsan Hakları Komitesinin da bir raporu yayınlandı, 'Rejim İdlib'deki sivillere saldırmak suretiyle savaş kabahati işlemiştir' diye. Bu esasen bizim baştan beri söylediğimiz bir mevzuydu. Yani sivilleri cezalandırmak suretiyle rejim orada mevzi elde etmeye çalıştı. Bunun için çok acımasızca, hunharca varil bombaları kullandılar, kimyasal silahlar kullandılar ve gayrı tıp toplu mezarlar, toplu öldürmeler yaşandı, büyük bir insanlık dramı yaşandı orada. Sorun bütünü ile çözülmüş değil lakin kısmen kontrol altına alınmış durumda. Mahsusen İdlib'de kısmi bir sükunetin hakim olduğunu söyleyebiliriz ama bizim beklentimiz ve davetimiz geçenlerde Sayın Cumhurbaşkanımız, Astana Üçlü Zirvesi'nde de bunu yeniden lisana getirdi, İdlib yerinin bir inançlı nahiye ilan edilmesi, sözün tam manasıyla bir inançlı kesim ilan edilmesi ve bu halde muamele görmesi. Aksi halde İdlib'e sıkışmış olan 3-3,5 milyon kişisi orada uzun vadede tutmanız mümkün değil. Esasen Suriye'nin farklı yerlerinden kaçıp gelmiş yani taraflarından edilmiş beşerler oraya sıkışmışlar, ki sıradanda İdlib'in nüfusu 1 milyon civarındadır, yani şu anda oraya onun 3-3,5 katı insan sıkışmış durumda ve bu kişilerin gidebileceği diğer bir mekan yok, yalnızca Türkiye var. Bu, meselenin bir ayağı saf.

Öbür tarafta terör örgütünün Suriye'deki uzantısı olan PYD ve YPG'nin terörist faaliyetleri de orada devam ediyor. Biliyorsunuz bazen Afrin'de, bazen Tel Rıfat'ta, bazen Fırat'ın doğusunda ve çeşitli terörist aksiyonlar gerçekleştiriyorlar, sivillere saldırıyorlar. Bunlara alışılmış bizim müsaade etmemiz mümkün değil. Bunlara karşı uğraşımız de kararlı bir formda devam edecek. Fırat'ın doğusunda da hakimiyeti sağlamak, sükuneti sağlamak için erlerimiz orada ağır bir faaliyet gösteriyorlar. Bu çalışmalar da motamot devam edecek rastgele bir fasıla olmadan. Ama en son olarak Suriye sıkıntısının tahlili için Birleşmiş Milletler 2254 sayılı kararı çerçevesinde de bir geçiş hükümetinin kurulması, seçimlerin yapılması ve Suriye'de herkesi temsil eden legal bir siyasi yapının inşa edilmesi gerekiyor. Bunun Esed rejimi tarafından yapılamayacağı açık bir halde ortada.

SORU: Esed rejimi ile ilgili olarak geçtiğimiz günlerde bir argüman ortaya atıldı Esed'in koltuğu bırakacağı, bir memlekete sığınacağına dair. Bu tezlerle ilgili görüşünüz nedir?

YANIT: Bunlar birer tez, daha sonra yalanlandı çeşitli gayrı makamlar tarafından. Rus basınında bu cins şeyler çıktı, sonra onlar 'böyle bir şey yok' dediler.

SORU: Siz yeni bir süreç bekliyor musunuz?

YANIT: Suriye'de yapılması gereken, Birleşmiş Milletler 2254 sayılı kararı çerçevesi siyasi sürecin ilerletilmesi, Anayasa Encümeninin çalışmalarını tamamlaması, ki bir sonraki içtima ağustos ayında yapılacak, ve oradan çıkacak neticenin herkes tarafından bağlayıcı olması kıymetli. Anayasa Komitesi çalışmalarının da yıllarca sürmemesi gerekiyor. Yani bunun bir takviminin olması lazım, bir sonuncu tarihinin olması lazım. Rejim şu ana kadar Anayasa Encümeni çalışmalarını sabote etmek için elinden geleni yaptı zira oradan çıkacak bağlayıcı bir metnin kendi lehine olmayacağını biliyor yahut o denli düşünüyor. Bundan ötürü da Anayasa Encümeni çalışmaları çok yavaş ilerliyor. Halbuki bu çalışmaların bir an evvel tamamlanması ve Suriye'de siyasi süreci ilerletecek bir anayasal yerin oluşturulması gerekiyor, çatışmaların durdurulması gerekiyor, mültecilerin alışılmış ki inançlı, onurlu bir formda konutlarına dönmesi gerekiyor. Münasebetiyle Suriye sıkıntısının aslında bütün ana başlıkları olduğu üzere duruyor yani salgından ötürü bir 3-4 ay dikkatler sair mekanlara yöneldi lakin Suriye sorununda temel mevzular maatteessüf tahlilsiz bir formda durmaya devam ediyor.

SORU: İsrail- Filistin problemi… Burada Netanyahu'nun, büyük bir iştahla Garp Şeria'nın bir kısmının ilhak edilmesiyle ilgili bir planı var. Buna zati Trump ön ayak olmuştu, o yol açmıştı. Bu ilhak, iki devletli tahlili yok edebilecek bir noktaya yanlışsız gidiyor zira Filistin tarafının da çok keskin bir duruş sergilediğini görüyoruz. İlhak planı ile ilgili Türkiye'nin duruşu nedir? Bununla kontaklı olarak daha evvel Kudüs'ün başşehir olarak tanınması konusunda Türkiye çok kıymetli bir hamle yapmıştı, İstanbul'da İslam İşbirliği Teşkilatı üyelerini toplamıştınız. Daha sonra BM'de Kudüs'ün tek taraflı başşehir ilan edilmesinin bir meal söz etmeyeceğine yönelik bir karar çıkartmıştınız. Yeni periyotta bu ilhaka karşı Türkiye'nin rastgele bir planı var mı yoksa mevcut planları mı destekleyeceksiniz?  

YANIT: Öncelikle İsrail'in bu ilhak planı gayrimeşrudur, hukuka karşıttır, yeni bir işgal ve gasp hareketidir. Bunu kesin bir biçimde reddediyoruz ve bütün milletlerarası topluluğu da bu ilhak planını reddetmeye davet ediyoruz. Nasıl Kudüs konusunda memleketler arası topluluk büyük bir birlik ve dayanışma gösterdiyse tıpkı dayanışmanın artık bu ilhak planına karşı da gösterilmesi gerekiyor. Başta Arap memleketleri ve Arap Ligi olmak üzere İslam İşbirliği Teşkilatı, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Ortadoğu Dörtlüsü ve vesair ilgili bütün kurumların bu bahiste çok açık ve net bir tavır sergilemesi gerekiyor. Zira işgal ve ilhak siyasetleri bugüne kadar Filistin sıkıntısını daha içinden çıkılmaz hale getirdi, her tıp barış, iki devletli tahlil, siyasi istikrar, toplumsal huzur imkanlarını ortadan kaldırdı. Bu ilhak planı bu buhranı daha da derinleştirir. Aslında Netanyahu iki devletli tahlile inanmadığını baştan beri tabir eden bir siyasetçi. Velev İsrail siyaseti içinde Likud'un ana çizgisi haline getirmiş durumda bunu. Artık buna öncelikle iki devletli tahlile inandığını söyleyen Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çeşitli çevrelerin, kongre üyelerinin, çeşitli Musevi topluluklarının gür bir sesle itiraz etmesi gerekiyor. Vatikan'ın karşı çıkması gerekiyor. O topraklar tıpkı devirde orada yaşayan Hristiyanları da ilgilendiriyor, Vatikan'ı da ilgilendiriyor, Arap memleketlerini direkt ilgilendiriyor, onların daha fazla ses çıkartması gerekiyor.

Türkiye olarak bu hususta Cumhurbaşkanımızın pek çok Arap önderi ile Batılı önderle telefon görüşmeleri oldu birinci bu karar açıklandığı vakit. Cumhurbaşkanımız bunu net bir formda reddettiğimizi Sayın Trump'a da Sayın Putin'e de Mahmud Abbas'a da Ürdün Kralı'na da ve görüştüğü birçok başkana, Sayın Merkel'e ve başkalarına açık ve net bir formda söz etti. Bu mevzudaki vaziyetimiz bizim son radde net. Bu yeni bir gasp ve işgal siyasetidir, hamlesidir, oyunudur, bu oyuna hiç kimsenin gelmemesi gerekiyor.

Alışılmış İsrail'i durduracak olan şey milletlerarası topluluğun, Birleşmiş Milletler'in, Ortadoğu Dörtlüsünün, Avrupa Birliği'nin daha aktif, daha dirayetli, daha güçlü bir formda vaziyet almasıdır. Yani bu hukuksuzluğu, bu kanunsuzluğu, velev bu haydutluğu göz arkası edersek yarın Orta Doğu'da öteki felaketlerin kapısını aralamış oluruz. Bugüne kadar İsrail'in 1947'den beri Filistin topraklarını nasıl adım adım, modül parça, santim santim, metre metre işgal ettiğini, gasbettiğini gördük. Cumhurbaşkanımız Birleşmiş Milletler'de bir harita göstermişti biliyorsunuz, 47'den bugüne kadar Filistin topraklarının nasıl yok edildiğini, İsrail tarafından işgal edildiğini… O harita hala mekanında duruyor. Maatteessüf şayet bu ilhak siyaseti uygulanırsa, ilhak kararı uygulanırsa bir beşinci harita daha gelecek onların yanına, 4 harita vardı ve 5'inci haritada adeta artık Filistin ortadan kalkacak. Hasebiyle buna müsaade edemeyiz Orta Doğu'nun barışı için, huzuru için… İsrail burada birebir Kudüs'te olduğu üzere tekrar ateşle oynuyor, tahrik edici, yıkıcı bir siyasetin peşinde. Bundan derhal vazgeçmesi gerekiyor. İsrail üzerinde tesiri olan, salahiyeti olan bütün devletlerin de başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere bu mevzuda açık ve net bir hal alması gerekiyor.

SORU: Siz Arap dünyasının halini ehliyetli görüyor musunuz?

KARŞILIK: Ehliyetli görmüyorum, mahsusen Arap Ligi'nin halini ehliyetsiz görüyorum, İslam İşbirliği Teşkilatı içerisinde bu bahiste çok net hal sergileyen devletler var lakin onun vaziyetinin da ehliyetli olduğunu söyleyemeyiz. Daha fazla ses çıkartılması gerekiyor. Münhasıran Arap Birliği'nin, yani ikide bir Türkiye aleyhine kararlar çıkartmak tarafına öncelikle bu sıkıntılar üzerine odaklanması gerekiyor.

SORU: Türkiye'nin dış siyaseti, mahsusen bölgesel siyasetlerine baktığımızda son periyotta son kademe proaktif bir siyaset güttüğünüzü görüyoruz yerde. Yani Libya'dan Yemen'e kadar, Suriye'ye, Mısır'a kadar nahiye politikalarınız hayli tesirli ve acilen çabucak her noktada Türkiye'nin bir varlığını görüyoruz. Balkanlarda aslında tarihî bir tesirimiz var. Artık bu siyasetleri değerlendirdiğimizde, ben mahsusen Arap dünyasını yakından takip ettiğim için biliyorum, bunu kimi Arap başkanlar de siz de biliyorsunuz gündeme getiriyorlar, Türkiye'nin dış siyasetinin bilhassa bölgesel siyasetinin İhvan ve Neo Osmanlıcılık üzerine tesis edildiği ve merkezinin bu olduğuna dair bir söylem tutturuyorlar. Bizim bu türlü mi hakikaten siyasetimiz. Türkiye’nin bölgesel siyasetlerinin temel kriterleri nedir? Biz İhvan üzerine mi gidiyoruz, Neo Osmanlıcılık mı bizim maksadımız, yeni bir Osmanlı tesiri mi oluşturmaya çalışıyoruz, nedir bizim dış siyaset kriterlerimiz?

KARŞILIK: Bunlar Türkiye'nin faal dış politikasını gölgelemek emeliyle ortaya atılmış birtakım asılsız tezlerden ibarettir. Somut olarak bunun hiçbir bölgede bir örneğini gösteremezler. Türkiye Mısır'da Hüsnü Mübarek devrildikten sonra orada kim legal olarak devletin başında idiyse onunla iş tutmuştur, Tunus'ta seçimle kim iş başına gelmişse onlarla iş tutmuştur, Libya'da siyasi istikrarı sağlamak için hiçbir siyasi taraf arasında ‘Bu İhvancıdır, bu batıcıdır, bu milliyetçidir' üzere ayrımlar yapmadan legal olan aktörlerin tamamı ile çalışma uğraşı içerisinde olmuştur. Birebir örneği Körfez devletleri için verebiliriz, Irak için verebiliriz ve diğer memleketler için verebiliriz. Suriye'de savaş başladığında Türkiye, tırnak içinde, yani Müslüman Kardeşleri mi destekledi? Suriye halkını destekledi orada. Esed rejimi hiçbir ayrım yapmadan Sünnisi ile Kürt'üyle Arap'ıyla Türkmen'i ile karşı çıkan kim varsa onlara saldırdı ve Türkiye de o zulme uğrayan herkese kapılarını açtı, rastgele bir ayrım yapmadı. Lakin son periyotta bilhassa memleketler arası liberal söylemin bir öcü haline getirdiği işte İslam, İslamcılık, İslami hareketler, İslami partiler, Müslüman Kardeşler üzere söylemler elverişli bir enstrüman olarak her konumda kullanılıyor.

Mesela bunun son örneğini John Bolton’ın yazdığı kitapta da gördük. Yani bizim kendisi ile yaptığımız pek çok görüşmede buradaki görüşmelerde, Washington'daki, New York'taki görüşmelerde, telefon konuşmalarımızda bir kere bile bu hususları gündeme getirmeyen Bolton, gidip bu kitabı yazdığında Sayın Cumhurbaşkanımıza 'O radikal bir İslamcıdır' üzere bir iftira atıyor. Bunu niçin yapıyor, gerçek olduğu için değil, bu elverişli bir enstrüman olduğu için, çok işe yarar bir argüman olduğu için. 'Bunu dediğinizde artık gayrı bir şey söylemenize gerek kalmaz' varsayımı ile hareket edildiği için.

SORU: Pekala bu cins söylemler neden kullanılıyor? Ne istiyor Türkiye, yer devletleri için sizin gelecek tasavvurunuz nedir, neden bu kadar proaktifsiniz ortamda?

KARŞILIK: Kendi halkına zulüm etmeyen bir rejimle Türkiye'nin bir sorunu olmaz lakin bir rejim kalkıp kendi halkını bombalıyorsa, kimyasal silahlar kullanıyorsa o rejimin kimliği, etnik mezhebi, siyasi kimliği ne olursa olsun Türkiye buna karşı durur, bu da en temel kişisi, ahlaki ve siyasi vazifemizdir bizim. Yerde biz, bakın şöyle söyleyeyim, İslam dünyası aslında yoksul bir dünya olmak zorunda değil. Dünyanın doğal zenginliklerinin çok değerli bir kısmı mahsusen Orta Şark coğrafyasında yan alıyor. Lakin güçlü bir liderlik, akıllı ve basiretli bir siyasi vizyon, birlik ve beraberlik olmadığı için İslam dünyasında savaşlar, çatışmalar, buhranlar, zayıf devletler, beğenilmeyen idareler almış başını gitmiş durumda. Biz nasıl bir devirler bütün İslam dünyası bütün dünyaya ışık tutan bir kültür medeniyet havzası idiyse yani Bağdat'ından Basra'sına, Semerkand'ından İskenderiye'sine, Kahire'sinden Bosna'sına kadar hepsini katarak söylüyorum, 21'inci yüzyılda da İslam dünyasının bu vasıflarını tekrar kuşanmasının mümkün olduğuna inanıyoruz. İlimde, kültürde, sanatta, eğitimde, bilimde, teknolojide, altyapıda, dış siyasette, güvenlikte ve gayrı bütün ortamlarda İslam memleketleri çok daha iyi bir noktada bulunabilirler. Buralardaki barış, dünya barışına ve huzuruna ek sağlar, buradaki çatışmalar üzerinden kendi ulusal menfaatlerini ilerletmeye çalışanlar, eninde ahir bütün dünyayı ateşe verdiklerinin farkında değiller. Yani güvenliğin bu kadar iç içe geçtiği bir dünyada, ben daima şunu söylüyorum; hepimiz inançta olmadan hiçbirimiz inançta değiliz. Bencil bir halde ben yalnızca kendi güvenliğimi düşündüğümde, oburlarının güvenliğini tehlikeye attığımda en son olarak kendi güvenliğimi de tehlikeye atmış olurum. Yani kendimiz için istediğimizi oburu için de istemiyorsak zati samimi, tutarlı, dürüst bir dış siyaset izleyemezsiniz.

Biz nasıl Türkiye için kalkınmayı, adaleti, adil paylaşımı, güvenliği, huzuru istiyorsak, komşu devletler ve ortam devletleri için de birebir şeyi istiyoruz. Hasebiyle bizim oburunun toprağında gözümüz yok, gayrısının iç işlerine karışmak üzere bir niyetimiz yok. Lakin diğer memleketlerden beklentimiz de Türkiye'nin iç işlerine karışmasınlar, Türkiye'nin içini karıştırmak için birtakım çocukça planların içerisine girmesinler. Birtakım Körfez memleketlerinin Türkiye aleyhine yaptığı kara propaganda faaliyetlerinin inanın halk nezdinde hiçbir karşılığı yok, tam bilakis halkı onlardan daha fazla uzaklaştıran bir tavır içerisinde olduklarını artık onların da görmesi gerekiyor.

SORU: Adil paylaşım konusuna değindiniz. Sayın Cumhurbaşkanı geçtiğimiz günlerde Kovid-19'dan sonra dünyada artık hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını söyledi, sahihi bunu birtakım çevrelerden de duyuyoruz. Yani ne değişecek hakikaten, bize ne öğretti Kovid-19? Fakir devletler, geri kalmış memleketler, varlıklı memleketler arasındaki uçurumu daha çok net bir biçimde görmüş olduk. Aslında herkesi eşitleyen bir süreçle karşı zıdda kaldı insanlık. Siz nasıl bir perspektif görüyorsunuz gelecekle ilgili, Kovid-19 bize nasıl yeni bir dünya sunmuş olacak?

KARŞILIK: Öncelikle Kovid-19, mevcut dünya nizamının ne kadar kırılgan olduğunu bir kere daha ortaya çıkarttı. Tarihte yakın periyotta birçok savaşlar yaşandı, bölgesel savaşlar, diğer şeyler, fakat herhalde globalleşmenin bir gerçek haline geldiği bu geçtiğimiz 30-40 yıl içerisinde birinci kez herkesin birebir anda birebir şeyi yaşadığı bir devirden geçtik. Global bir an yaşadık, hala da yaşamaya devam ediyoruz. Japonya'sından Amerika'sına, İtalya'sından Türkiye'sine, Almanya'sından Irak'ına kadar hepimiz bu tıpkı anı birebir anda yaşadık, bu çok nadir görülen bir şeydir. Üçüncü olarak da global sistemin testinin müspet çıktığını gördük. Aslında global sistemin kendisi bu virüse yakalandı, bu kadar etkisiz olması, bu virüs önünde tahlil üretememesi, bu kadar insanın ölmesi, virüsün bu kadar süratli yayılması, iktisadın durması ve bundan sonra toparlamaya ait projeksiyonların da uzun vadeli olması bu sistemin ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor.

'Küresel liberal düzen' deniyor, ben daima ona şey diyorum; ya bu sistem ne global ne liberal ne de aslında bir nizam. Yani global değil zira tek taraflı, hakimin, güçlü olanın kelamının geçtiği bir tertip. Liberal falan değil. Yani liberal diye paketlenen birtakım bedeller yahut söylemler var, yani hür piyasa kaideleri, iktisadı vesaire deniyor fakat kapitalizmin her devir tekelciliğe yanlışsız evrilmek istediğini herkes bilir, iktisat okuyan herkes bunu bilir. Kapitalist, monopol olmak velev, bağımsız, adil piyasa kuralları içerisinde yarışma etmek falan istemez. Gerçekten bunun için de antitröst kanunları çıkmıştır. Şirketler büyümüştür, büyümüştür devasa yapılar haline gelmiştir. Bunlar artık devletin bile denetim edemediği büyüklüğe ulaştığında devlet buralara müdahale etmiştir, 'Hayır, bu artık tüketici hakkını da kişi haklarını da ortadan kaldıran bir yapıya dönüşüyor' diye. Hasebiyle bu türlü bir liberal sistemden de bahsetmiyoruz, nizam de değil. Sistem üretmiyor tam bilakis bir düzensizlik, kaos, adaletsizlik üretmeye devam ediyor.

Artık bütün bu gerçekler ışığında önümüze yeni birtakım fırsatlar da çıktı. Türkiye bu süreci en iyi yöneten memleketlerden birisi oldu hem vaka sayısı itibarıyla hem vefatlar itibarıyla… Sıhhat altyapımızın güçlü olmasının getirdiği avantajları bu periyotta gördük. Sayın Cumhurbaşkanımızın 'Bunlar benim hayalimdir' dediği kent hastanelerinin bu süreçte ne kadar kritik bir rol oynadığını daima birlikte gördük. Sıhhat çalışanlarımızın, 1 milyon 100 bin civarındaki sıhhat ordumuzun ne kadar özveriyle çalıştığını gördük. Lakin artık bundan sonra yapılacak çok kıymetli şeyler de var. Mesela biyogüvenlik konusu artık Türkiye'nin ulusal güvenliğinin değerli başlıklarından biri haline gelmiştir, siber güvenlik tekrar ulusal güvenliğimizin değerli başlıklarından birisi haline gelmiştir. Bu bahislerde çok kıymetli çalışmalar yapılıyor, bunlar daha da artacak. Sayın Cumhurbaşkanımız bu mevzuda gerekli talimatları da verdi, ilgili ünitelerimiz bu bahislerde çalışmalarına da başladılar. İleriye dönük olarak Türkiye bilhassa tedarik zincirini koruma etmek suretiyle hem kendi içindeki yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına hem de ortamdaki kişilere yardım ulaştırarak bünyesinin ne kadar sağlam olduğunu gösterdi ancak bunu daha da fazla güçlendirmek için adımlar atmaya devam edeceğiz. Ben bu süreçten Türkiye'nin süratli bir halde çıkacağına inanıyorum ve sair dünya ekonomileri toparlamaya çalışırken Türkiye'nin çok süratli bir halde yol alacağını düşünüyorum. Bunlar doğal bize birtakım fırsatlar getiriyor. Bu temel altyapı yatırımları konusunda, stratejik kıymeti olan meydanlarda aldığımız uzaklık noktasında ileriye dönük daha müspet, daha aydınlık, daha umut verici bir tablonun olduğunu söyleyebilirim.

SORU: Artık Türkiye toplumsal medyayı artık dünyada en çok kullanan devletlerden bir tanesi. Fakat toplumsal medyanın Türkiye'de maatteessüf daha çok son periyotlarda bayana yönelik şiddet, hakaret, yalan, küfür ve gibisi beğenilmeyen gayeler için kullanıldığını gördük. Bir toplumsal medya düzenlemesi gerektiğini görüyoruz. Bu mevzuda Sayın Cumhurbaşkanı bir talimat verdi bir çalışma yapılıyor bu düzenlemenin içeriğiyle ilgili bize neler söyleyebilirsiniz? Toplumsal medyayı Türkiye'de kapatacak mısınız? Zira o tıp bir algı da var, hükümetinizin toplumsal medyayı Türkiye'de yasaklayacağına dair şeyler de konuşuluyor. Bu türlü bir planınız mı var yoksa bu düzenleme neyi kapsayacak?

KARŞILIK: Toplumsal medyanın kapatılması diye bir plan, bir görüş yok fakat toplumsal medyanın düzenlenmesi gerektiği konusunda artık bir konsensüs oluştu, bir ittifak oluştu. Neden?  Ben gerçek hayatta size hakaret ediyorsam, küfür ediyorsam, iftira ediyorsam, kişilik haklarınızı ihlal ediyorsam, mahrem haberlerinizi ortaya çıkartıyorsam yahut terör propagandası yapıyorsam, bu nasıl gerçek hayatta hataysa sanal dünyada da hata olmak durumundadır. Yani analogda kabahat olan dijitalde de hatadır, temel unsur budur. Ancak internet dünyası çok süratli geliştiği ve regüle edilmesi çok güçlükle bir alan olduğu için bununla ilgili milletlerarası bir müktesebat da oluşmuş değil. Farklı devletlerin bu hususta farklı pratikleri var. Mesela Almanya örneğine baktığınızda bu mevzuda en sıkı önlemleri almaya çalışan, tüzel mealde çalışma yapan devletlerden birisi olarak onların geçtiğimiz münhasıran 4-5 yıl içerisinde birçok yasa teşebbüsü oldu, bunların bir kısmını birkaç aşamada uyguladılar ve daima bu unsurdan hareket ettiler, gerçek hayatta cürüm olan sanal dünyada da cürümdür. Pekala bunu nasıl regüle edeceksiniz, nasıl takip edeceksiniz? Birisi toplumsal medyayı berbat maksatlarla kullandığında, kişilik haklarını ihlal ettiğinde, cürüm oluşum eden bir aksiyonda bulunduğunda ne yapacaksınız? Sizin gidip bu şirketlere, yani platformları yöneten şirketlere başvurmaktan gayrı talihiniz yok. Duruşma kararı bile çıkartsanız onu uygulayacak olan bu şirkettir, o platformdur, o toplumsal medya mecralarıdır. Binaenaleyh burada şirketlere büyük bir sorumluluk düşüyor. Hatırlayın Amerika'da bile işte Facebook'la ilgili birçok hususlar gündeme geldi. 'Seçim periyodunda haberleri alıp bunları bir tarafın lehine kullandırttınız mı?'  Çok önemli bir suçlama, çok önemli bir tez bu, değil mi? Sair birçok meydanda emsal tatbikler, emsal davalar açıldı. Bunlarla ilgili büyük cezalar verildi. Neden yapılıyor bu? Zira kişi haklarını ihlal eden, kabahat oluşum eden bir fiil o mecra üzerinden gerçekleştiriliyorsa cürmü işleyen kişi kadar önlem almıyorsa mecranın sahibi de sorumludur. Temel unsur bu. Hasebiyle bu tasarı alışılmış ki meclisin uhdesinde, çalışılıyor. Cumhurbaşkanımız bir davet yaptı bununla ilgili, hem Cumhurbaşkanı hem de AK Parti'nin Umum Yöneticisi olarak saf. Kendi kümesine da bir davet yaptı, Meclis'e de bir davet yaptı: “Gelin bununla ilgili bir düzenleme yapalım. Toplumsal mecra kişilik haklarının ihlal edildiği, terör propagandasının yapıldığı, yalanın, iftiranın kol gezdiği bir nokta olmaktan çıksın. Kişilerin uygar, faziletli, hakikat habere dayanan muhabere yapabileceği bir mecra olarak kullanılsın.”

SORU: Muhalif seslerin susturulması üzere bir…

YANIT: Hayır bu türlü bir şey değil. Yani gerçek hayatta da muhalif sesler var, muhalefet çıkıyor muhalefetini yapıyor. Sanal dünyada da olabilir fakat bunu yalana başvurmadan, iftiraya başvurmadan, terör propagandası yapmadan gerçekleştirmek esastır. Münasebetiyle burada bu düzenlemenin iki değerli ayağı var, toplumsal medyanın diyeyim iki tane kıymetli ayağı var. Bir tanesi içeriklerle ilgili bahis. Artık birisi işte bir yalan, iftira yahut gibisi bir şey ortaya attığında içerikle ilgili bir sorun ortaya çıkıyor. Sizin ferdî, kişi haklarınıza bir atak var, siz bunu kaldırılmasını istiyorsunuz. Zira herkes görüyor bunu. Siz ne yapıyorsunuz? O şirkete başvuruyorsunuz, netice almanız ne kadar sürer, alır mısınız, alamaz mısınız belgisiz. Duruşmaya gidiyorsunuz, duruşmadan karar alıyorsunuz, bu içeriğin kaldırılmasını talep ediyorsunuz. O dahi rastgele bir muhatap olmayınca uygulanması mümkün olmayan bir karar olarak kalıyor. Sonra mağdur olan yüz binlerce insan var. Bir muhatap bulamıyorlar. Hasebiyle o şirketlerin kesinlikle faaliyet gösterdikleri devletlerde bir ofis açması, yani bir muhatap olması gerekiyor. Şu ana kadar bu şirketler, bir, iki tanesi hariç ofis açmayı reddettiler Türkiye'de. Bu da bizi problemin 2. boyutuna getiriyor. O da ticari kısmı. Vergi ödemiyorlar. Bunlar son tahlilde ticari birer kuruluş. Bizim girip kullandığımız toplumsal paylaşım mecraları birer ticari kuruluş. Para kazanıyorlar lakin vergi ödemiyorlar. Artık tıpkı gerçek dünyada olduğu üzere siz bir malın vergisini kaçırdığınızda nasıl bunun bir müeyyidesi varsa sanal alemde de kazandığınız paranın vergisini ödemiyorsanız bu bir cürümdür. Bundan ötürü da bu şirketler yıllarca, ben kendim bile görüştüm bunların birçok kurum liderleriyle heyetleriyle geçtiğimiz yıllarda, 'Gelin burada ofis açın, temsilcilik açın, verginizi ödeyin, bu içerikle ilgili bahislerde da bir muhatap oluşsun ve bu meseleleri hukuksal olarak şeffaf bir formda çözmenin yollarını arayalım.' Lakin bugüne kadar bunu reddettiler. Artık yeni düzenlemeyle bu iki ayağı, yani ticari kısmıyla kişilik haklarının korunmasını hedefleyen içerikle ilgili düzenlemeleri ihtiva edecek bir yasa tasarısı hazırlanıyor diye biliyorum. En son olarak olağan ki bu Meclisin uhdesinde. Bu türlü bir düzenlemenin herkesin yararına olacağını düşünüyorum. Muhalif seslerin susturulması, oradaki renkliliğin ortadan kaldırılması, şahısların görüşlerini söz edememesi üzere bir şey kelam konusu değil. Orada legal kurallar çerçevesinde beşerler fikirlerini, görüşlerini özgürce söz edebilirler. Bunun önünde rastgele bir pürüz kelam konusu değil. Ancak dediğim üzere kabahat oluşum eden, kişilik haklarını ihlal eden, mahremiyeti ortadan kaldıran, terör propagandası yapan, direkt suça teşvik eden paylaşımlar, propagandalar yapıldığı devir bunlara karşı da önlem alınmasından daha doğal bir şey olamaz.

SORU: Siz hükümet olarak aslında Türkiye'de toplumsal medyayı destekliyor musunuz? Yani bu manasıyla bir toplumsal medyayı destekliyor musunuz?

KARŞILIK: Bir muhabere mecrası olarak elbette göz gerisi edemeyeceğimiz bir gerçekliktir toplumsal medya, hepimizin kullandığı, faydalandığı… Fakat zannediyorum mahsusen son periyotta toplumsal medyada berbatlaşan üslup, şekil, lisan, paylaşımlar herkesi rahatsız ediyor. Lakin şunu da söyleyeyim, bu sıkıntıyı yalnızca kanun çıkartarak da çözemeyiz. Bir toplumsal bilinçlenmenin de olması gerekiyor. Topluluk olarak bizim bu cins kabahat oluşum eden, yüz kızartıcı, ahlak kurallarına alışılmamış, kişi haklarını ve mahremiyetini ortadan kaldıran hesaplara, paylaşımlara karşı ortak bir vaziyet içerisinde olmamız gerekiyor. Kanunlara başvurmadan evvel müeyyideye başvurmadan evvel vicdani müeyyidenin devreye girmesi gerekiyor. Herkesin o insanları, o paylaşımları ayıplaması gerekiyor. Bu mecradan çıkartması gerekiyor. Bu bir bayana dönük atak olabilir, bu bir çocuk istismarı olabilir, cinsellikle ilgili bir kabahat olabilir, öbür bir şey olabilir. Bu hususta vicdani denetim ve düzenlemenin en az kanuni düzenleme kadar kıymetli olduğunu akıldan çıkarmamız gerekiyor.

SORU: Aslında kendi Türk toplumsal yapımız, geleneklerimiz, kültürümüze baktığımızda toplumsal medyanın buna hiç müsait olmadığını görüyoruz. Yani beşerler bir bayana hakaret edebiliyor, küfredebiliyor, onun kadınlığına, ailesine hakaret edebiliyorlar. Bu sıradanda topluluğumuzun dinamiklerinde olan bir şey değil. Biraz toplumsal medyanın da kişileri, toplulukları değiştirdiğini, bozduğunu görüyorum. Bilmiyorum, katılıyor musunuz?

KARŞILIK: Toplumsal medya kişilerin geçersiz kimlikler, düzmece maskeler gerisinden konuşmasına imkan sağlayan bir mecra. Bundan yürek alan kimi şahısların bu mecrayı kirlettiğini maatteessüf gördük, görüyoruz. Tahminen benim 'Vicdani müeyyide, vicdani denetim, vicdani düzenleme' dediğim şey biraz bununla ilgili. Ne söylüyorsanız dürüstçe, ahlaklı bir halde, seviyeli bir formda söyleyin. Birtakım düzmece kimliklerin, bot hesapların, uydurma hesapların ardına sığınarak değil, kimseniz, ne iseniz o formda çıkıp söyleyeceğiniz lafı söyleyin. Bu cüreti olmayanlar da bu mecrayı kirletmesinler.

SORU: Efendim son sorumuz Ayasofya ile ilgili. Malum Ayasofya ile ilgili şu an Danıştayda bir süreç var. Fakat doğal bir taraftan Amerika Birleşik Devletleri'nden bir açıklama geldi, bir taraftan Yunanistan'dan Ayasofya ile ilgili açıklama geldi. Siz bu açıklamaları nasıl değerlendiriyorsunuz? Önümüzdeki günlerde biz ne göreceğiz Ayasofya ile ilgili?

YANIT: Artık Ayasofya'nın camiye çevrilmesi sıkıntısı uzun yıllardır gündemimizde olan, toplumsal talebi ve karşılığı olan bir sorun. Bunu “Camiye çevrilirse Ayasofya'nın dünya mirası kimliği ortadan kalkar” halinde eleştirenler var. Bahsettiğiniz memleketlerin bir kısmı bu yanda tenkitler ya da açıklamalar yaptılar. Ancak bu bize hiç de o denli görünmüyor. Bizim bütün selatin camilerimiz, İstanbul'da örneğin Sultanahmet Camisi olsun, Fatih Camisi olsun, Süleymaniye olsun, öbür camilerimiz olsun, hem ibadete hem ziyarete açık mekanlardır. Turistler de sarfiyatlar, ayan saatlerde görünür kurallar çerçevesinde buraları ziyaret edebilirler. Yabancıların yahut yerli turistlerin bu tıp mekanları ziyaret etmesi için illa buraların müze olması gerekmiyor. Notre Dame örneği de var mesela Paris'te. Hem kilisedir hem müzedir. Ayin vakti beşerler sarfiyatlar orada ayin yaparlar Hristiyanlar. Alışılagelmiş devirde da turistler masraflar ziyaret ederler. Sacre Coeur Kilisesi vardır tekrar Paris'te. Bunun önünde bir beis yok. Ayasofya'nın da ibadete açılması yerli yahut yabancı turistlerin orayı ziyaret etmesine mani değil. Hasebiyle dünya mirasından bir şey kaybetmesi kelam konusu değil. Buranın tarihi natürel kilise olarak başlamış, cami olarak devam etmiş, sonra da müze olarak devam etmiş. Bu üç kimlik, Ayasofya'nın 3 hayatı içinde herhalde onun asli kimliğine en uzak olan müze statüsü. Yani bir mabet olarak kurulmuş, daha sonra camiye çevrilmiş ve 500 yıldan fazla bu halde devam etmiş. Cumhuriyetin birinci yıllarında da biliyorsunuz Ayasofya bir cami olarak, yani 34'e kadar, 23'ten 34'e kadar, velev 20'yi esas alırsanız Meclisin kuruluşundan, esasen cami olarak faaliyet göstermiş. Münasebetiyle buranın ibadete açılması Ayasofya'nın tarihi dünya mirası kimliğinden bir şey eksiltmez. Daha fazla insan oraya gidebilir, ziyaret edebilir. Nasıl atalarımız oradaki Hristiyan ikonalarını koruma ettiyse bundan sonra da onlar koruma edilir. Ziyaretçilerin yine ziyaretine açılır. Bununla ilgili çalışmalar yapılır. Bunlar birbirini nakzeden durumlar değil.

SORU: Evet lakin mesela artık Avrupa'dan bakış olarak değerlendirdiğinizde ise aslı kilise olan bir noktanın tekrardan camiye çevrilmesi, Türk hükümetinin dinlere karşı müsamaha göstermemesi üzere bir algı oluşturuyor. Sizin gayrı dinlere karşı, meğer mesela hükümetinizin, biliyoruz işte Akdamar kilisesinin açılması, Sümela Manastırının tekrar faaliyete geçirilmesi konusunda (İbrahim Kalın araya giriyor – İstanbul'da Demir Kilise'nin açılması) çalışmalarınız var. Bu noktada gelecek olan muahezeleri Türkiye kaldırabilecek mi?

YANIT: Geçen Cumhurbaşkanımız bir kıymetli beyanatta bulundu bu mevzuyla ilgili, 'Belki vatandaşlarımız bilmeyebilir lakin bugün Türkiye'de 400'den fazla kilise ve havra canlı olarak faaliyet gösteriyor.' dedi. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yahut milletinin, topluluğun gayrimüslim azınlıklara dönük bu türlü bir ağırlıkçı, yok sayıcı, inkar edici bir tutumu olsaydı herhalde küçük fakat canlı bir gayrimüslim cemaatimiz Hristiyan ve Yahudi cemaatimiz olmazdı bugün Türkiye'de. O kadar kilise, havra faaliyet gösteriyorsa bunu hem devlet bu türlü kabul ettiği hem topluluğuz barışçıl bir formda bu türlü kabul ettiği içindir. Onlar da bizim topluluğumuzun bir modülüdür. Bu topluluktan yüzlerce yıldır kesimi olmuş kişilerdir. Biz onlarla birlikte yaşıyoruz İstanbul'unda da Mardin'inde de birlikte yaşamaya da devam edeceğiz. Bizim diğerlerinin tavassutuna, müdahalesine gereksinimimiz yok. Ben Türkiye Cumhuriyeti'nin Hristiyan vatandaşıyla da Musevi vatandaşıyla da eşit vatandaş olarak konuşurum, problemlerimizi ele alırım, muhtaçlıkları varsa bunların karşılanması için elimizden geleni yaparız. Diğerlerinin aracılığına bizim gereksinimimiz yok. Cumhurbaşkanımız bu mevzuda son yıllarda en büyük vizyoner liderliği ortaya koymuş bir önderdir. Bunu bana değil Hıristiyan ve Musevi cemaatinin temsilcilerine sorun, onlar size anlatacaktır. Yani bu cemaatlerin diyaneti gereksinimlerinin karşılanması, mabetlerin açılması, korunması, diyaneti meclislerinin yani Saint Sinot'ta ve başka diyanet adamı gereksinimlerinin karşılanması noktasında vatandaşlık verilmesi, geçmişe dair müsadere edilmiş, yani el konulmuş taşınmazlarının iade edilmesi ve öteki bütün bahislerde herhalde Türkiye'nin son 10-15 yılda aldığı uzaklık hakikaten gurur verici bir tablodur. Diyaneti çoğulculuğa, barış ve istikrara ek sağlayan adımlar atılmıştır, tarihi nitelikte adımlar atılmıştır. Ve baktığınız vakit bu bahislerde bizim gayrimüslim cemaatimizin hem devletin siyasetlerinden hem pratiklerden şad olduğunu lakin dışarıdan bu çeşit müdahalelerden de namemnun olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz.

NE OLMUŞTU?

Gençlerle online buluşmasında toplumsal medya ile ilgili tüzel düzenlemeler yapılacağının sinyalini veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, birkaç gün sonra bu açıklamasını şu laflarla somutlaştırmış ve toplumsal medyadan büyük reaksiyon çekmişti: 

“Niçin YouTube, niye Twitter, niye Netflix, niye şu, bu üzere toplumsal medyalara karşı olduğumuzun ne demek olduğunu anlıyor musunuz? İşte bu ahlaksızlıkları ortadan kaldırabilmek için. Sevgili vatandaşlarım, bunlar ahlak sahibi değil. Akif diyor ya, 'Ahlakın izmihlali ne korkunç izmihlal, ne millet kurtulur çünkü, ne milliyet, ne istiklal'. Evet, biz ahlakı ulu, medeniyet kıymetleri âli bir milletin torunlarıyız, evlatlarıyız.

Bu millete layık olmayan bu gelişmeleri yaşamak istemiyoruz, görmek istemiyoruz. Burada üzerinde durmamız gereken asıl bahis, medya ve münhasıran toplumsal medya mecralarının nasıl olup da bu türlü bir kokuşmuşluğun aracı haline dönüştükleridir. Yalanın, iftiranın, kişilik haklarına akının, itibar suikastlerinin alıp başını gittiği bu mecraların bir nizama sokulması koşuldur.

Bu millete, devlete bu çeşit mecralar yakışmıyor. Bu tıp toplumsal medya mecralarının büsbütün kaldırılmasını, denetim edilmesini istiyoruz. İnternet ve toplumsal medya mecralarının devletimizde bir an evvel türel ve mali muhataplık tesis etmeleri için ne gerekiyorsa yapmakta kararlıyız. Tüzel düzenleme tamamlandığında erişim pürüzü ile isimli ve mali yaptırımlar dahil her türlü prosedürü devreye sokacağız.”

Karar