, dünyanın kuzey yarımküresinde ‘kış gündönümü’ gerçekleşir. Bugün, gölgelerin en uzun düştüğü gün olarak da bilinir. 21 Aralık günü güney yarımkürede ise ‘yaz gündönümü’ yaşanır.

KIŞ GÜNDÖNÜMÜ NEDİR?

Güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne dik geldiği gün, ‘kış gündönümü’ olarak abdlandırılıyor. 21 Aralık gününe denk gelen kış gün dönümünde kuzey yarımkürede günler uzamaya, güney yarımkürede kısalmaya başlar.

Bu tarih kimi ülkelerde kuzey yarımkürede kışın, güney yarımkürede yazın başlangıcı sayılır. Bununla bir arada kimi ülkelerde de yazın yahut kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarımkürede en uzun gündüz, kuzey yarımkürede en uzun gece yaşanır.

EN UZUN GECE HANGİ GÜNE DENK GELİYOR?

Kuzey Yarımküre’de kış gündönümü bu yıl 21 Aralık 2020 Pazartesi günü saat 10.02’de gerçekleşecek.

Gündönümü tarihleri, yıllara ve ülkenin mahallî saatine nazaran değişebilir. Kuzey yarımkürede kış gündönümü genel olarak 21 Aralık tarihinde gerçekleşir.

En uzun gecenin farklı tarihlere denk gelmesinin nedeni, takvim sistemi ile Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş mühleti ortasındaki farklılıktan kaynaklanmaktadır.

Gökbilimde Güneş’in ilkbahar noktasından arka arda iki geçişi ortasındaki müddet yani 1 yıl 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniyedir. Lakin Türkiye dahil pek çok ülkede kullanılan takvime nazaran takvim artık yıl haricinde tam olarak 365 gündür. Ortadaki bu saat farkından ötürü gündönümlerinin denk geldiği gün de yıldan yıla 365 günlük takvimin farklı bir gününe denk gelebilir.

EN UZUN GECE KAÇ SAAT?

2020 yılında 21 Aralık Perşembe günü yaşanacak en uzun gece, 14 saat 12 dakika sürecek. Yarından itibaren geceler kısalmaya başlayacak ve gündüz müddetleri uzamaya başlayacak. 21 Aralık’ta ülkemizde en uzun gece ise Kuzey bölgesinin en ucunda yer alan Sinop’ta yaşanacak.

GÜNDÖNÜMÜ VE EKİNOKS TARİHLERİ

21 Mart ekinoksu: Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz kuzey yarımkürede ilkbahar başlarken güney yarımküre sonbahara girer.

21 Haziran yaz gündönümü: Yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesinin yaşandığı vakittir. Bir başka ismi da yaz gün dönümüdür. Kuzey yarımkürede yaz başlarken güney yarımkürede kış başlar.

23 Eylül ekinoksu: Gece ve gündüz eşit olur. Kuzey yarımkürede yaz biter, sonbahar başlar. Güney yarımkürede ise bahara geçiş olur.

21 Aralık kış gündönümü: En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır. Kuzey yarımkürede kış mevsiminin başlangıcıdır.

MEVSİM BAŞLANGIÇLARI VE BU TARİHLERİN ÖZELLİKLERİ

21 MART – 23 EYLÜL (EKİNOKS)

* Güneş ışınları Ekvator’a dik gelir.

* Güneş ışınları her iki yarımküreye tıpkı açılarla gelir.

* Dünya’daki sakin sularda gel-git genliği artar.

* 21 Mart tarihinden 23 Eylül tarihine kadar ışınlar ekvatorun kuzeyindeki noktalara dik geldiğinden kuzey yarımkürede gündüzler, güney yarımküreden daha uzundur. 23 Eylül’den 21 Mart’a kadar ise güney yarımküredeki gündüzler kuzey yarımküreden daha uzundur.

* 21 Mart kuzey kutup noktasında, 23 Eylül ise güney kutup noktasında 6 aylık gündüzün başlangıç tarihleridir. Güneş, ekinokslarda tam doğudan doğup tam batıdan batar.

* Güneş’ten her iki yarımküreye gelen güç ölçüsü eşit olmasına karşın, sıcaklık birikiminin farklı olması nedeniyle, sıcaklıklar eşit değildir.

* Güneş ışınları kutup noktalarına teğet geçtiğinden, aydınlanma dairesi kutup noktaları üzerinde oluşmuştur. Kutuplarda alacakaranlık yaşanır.

* Tüm Dünya’da gece ve gündüz müddetleri eşittir (Ekinoks).

* Birebir meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş birebir anda doğup, birebir anda batar.

* Her iki yarımkürede bahar mevsimlerinin başlangıcıdır. 21 Mart kuzey yarımkürenin ilkbaharı, güney yarımkürenin sonbaharıdır. 23 Eylül güney yarımkürenin ilkbaharı, kuzey yarımkürenin sonbaharıdır.

* Bu iki tarihte gerçekleşen farklı olayları da şöyle sıralamak mümkündür:

21 MART

* Kuzey yarımkürede ilkbahar, güney yarımkürede sonbahar başlangıcıdır.

* Güney yarımküre yaz, kuzey yarımküre kış mevsiminden çıktığı için (sıcaklık birikimi nedeniyle) güney yarımküre daha sıcaktır.

* 21 Mart’tan sonra ışınlar ekvatorun kuzeyine daha dik geleceği için kuzey yarımkürede gündüzler daha uzun olur.

* Kuzey kutup noktasında 6 ay vadeli gündüzün, güney kutup noktasında ise 6 ay vadeli gecenin başlangıcıdır.

23 EYLÜL

* 23 Eylül’de, 21 Mart’taki olaylar kuzey ve güney yarımküreler ortasında yer değiştirir.

21 HAZİRAN

21 Haziran’da güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Bunun sonucunda aşağıdaki olaylar gerçekleşir:

* Güneş ışınları kuzey yarımküreye en dik, güney yarımküreye en eğik açılarla gelir.

* Kuzey yarımkürede yaz mevsimi, güney yarımkürede kış mevsimi başlangıcıdır.

* Dünya’nın en sıcak yerleri, üzerinden Yengeç Dönencesi’nin geçtiği karaların iç kısımlarıdır.

* Kuzey yarımkürede en uzun gündüz, güney yarımkürede ise en kısa gündüz yaşanır.

* Bu tarihten sonra kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya (yaz gündönümü), güney yarımkürede ise uzamaya (kış gündönümü) başlar.

* Aydınlanma çizgisinin hudutları kutup dairelerinden geçer. kuzey kutup dairesinde 24 saat mühletle gündüz, güney kutup dairesinde 24 saat müddetle gece yaşanır.

* Kuzey kutup nesli aydınlık, güney kutup jenerasyonu karanlık daire içindedir.

* Gündüz mühleti kuzeye gidildikçe uzar. Bu nedenle, ülkemizde en uzun gündüz Sinop’ta, en kısa gündüz Hatay’da yaşanır.

* Güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği yolun en kısa olduğu yer Yengeç Dönencesi’dir.

* Öğle saat 12.00’de Yengeç Dönencesi’nde yataya dik duran cisimlerin gölgesi oluşmaz.

* 21 Haziran’da görülen olayların tam aksisi 21 Aralık’ta oluşur. Bu nedenle 21 Aralık pozisyonunda görülen olayları öğrenmek için ayrıyeten çalışma yapmak yerine, 21 Haziran’da görülen olayların tam zıddını düşünmek kafidir.

21 ARALIK

21 Aralık’ta güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne dik gelir. Bunun sonucunda aşağıdaki olaylar gerçekleşir:

* Güneş ışınları güney yarımküreye gelebileceği en dik, kuzey yarımküreye en eğik açılarla gelir.

* Güney yarımkürede yaz, kuzey yarımkürede kış mevsiminin başlangıcıdır.

* Üzerinden Oğlak Dönencesi’nin geçtiği karaların iç kısımları, Dünya’nın en sıcak yerleridir.

* Güney yarımkürede en uzun gündüz, kuzey yarımkürede ise en uzun gece yaşanır.

* Bu tarihten sonra kuzey yarımkürede gündüzler uzamaya (kış gündönümü) güney yarımkürede kısalmaya (yaz gündönümü) başlar.

* Güneş ışınlarının atmosferde katettiği yolun en kısa olduğu yer Oğlak Dönencesi’dir.

* Öğle saat 12.00’de Oğlak Dönencesi’nde yataya dik duran cisimlerin gölgesi oluşmaz.

* Aydınlanma çizgisinin hudutları kutup dairelerinden geçer. güney kutup nesli aydınlanma çemberi içinde iken, kuzey kutup nesli karanlık çember içindedir.

* Kuzey kutup dairesinde yalnızca bu gün 24 saat mühletle gece, güney kutup dairesinde ise 24 saat mühletle gündüz yaşanır.

* Gündüz müddetinin uzunluğu güneye gidildikçe artar. Bu nedenle 21 Aralık’ta ülkemizde en uzun gündüz Hatay’da yaşanır.

Karar