Ankara’daki ABD, Almanya, Fransa, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelanda büyükelçilerinin Osman Kavala için ortak bildiri yayımladığını duyunca “Eyvah” dedim, “Osman Kavala’nın zati yokuşta olan işini uygunca yokuşa sürdürecekler”.
Beraatlık bir evrakla ağırlaştırılmış müebbet mahpusu istenen, beraat edince de yeni suçlamalar marifetiyle tutukluluk hali devam ettirilen Kavala’nın tam dört seneyi bulan hapishane sıkıntısının kısa vakitte sona ereceğine dair zayıf ümitler, bu büyükelçiler bildirisiyle düzgünce zayıfladı.
Batılı devletlerin müdahale uğraşlarıyla inada bindirilen işlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hal değiştirmesi çok sıkıntı. (‘Ne alâkası var? Yargı bağımsızdır, münasebetiyle Erdoğan’ın Kavala konusundaki halinin yargıya tesiri kelam konusu olamaz’ diyen varsa, onu Türkiye gerçeğine davet ederim. Kavala aleyhinde konuşa gelen Erdoğan birden ‘Kavala niçin tutuklu yargılanıyor, anlamış değilim’ dese, Kavala’nın tutukluluk hali kaç gün devam edebilir?)
Düşüncede olan iktisada yönelik yeni bir darbe veya ayrıca önemli yaptırımlar olursa, durum değişebilir doğal.
Erdoğan, ABD’nin ilan ettiği ekonomik savaşın yıkıcı tesirleri üzerine Rahip Brunson konusunda geri adım atmış, “(Ey ABD!) Bu yoksul bu vazifede olduğu sürece o teröristi alamazsınız” dediği Brunson’ın hapishaneden tahliye edilip ABD’ye dönmesini kabul etmek mecburiyetinde kalmıştı; malum.
Brunson’ın ABD vatandaşı, Kavala’nın ise Türk vatandaşı olması kıymetli bir detay lakin 10 büyükelçinin bildirisi ve Erdoğan’ın ‘Onları bu ülkede ağırlama lüksümüz yok’ çıkışı ile baş gösteren kriz ağır yaptırımlara yol açarsa, bu detayın ehemmiyeti kalmayabilir.
Dışişleri Bakanlığı’na çağrılıp ikazların büyükelçiler -dolayısıyla ilgili devletler- geri adım atmaya niyetli görünmüyor; tersine “Biz misyonumuzu yapıyoruz, yapmayı da sürdüreceğiz. AİHM kararları bağlayıcıdır. Türkiye’ye yükümlülüklerini hatırlatıyoruz. AİHM kararı gereği Kavala özgür bırakılmalı… Kavala hür bırakılmazsa Türkiye’nin ağır yaptırımlarla müsabakası kaçınılmaz” diyorlar. (Kaynak: https://www.dw.com/tr/kavala-bildirisi-ne-anlama-geliyor/a-59549591 )
***
“Ağır yaptırımlar” bidayette hiç düşünülmemiş -en azından önemli ciddi düşünülmemiş- olabilir. Baştan düşünülmediyse de, 10 büyükelçinin istenmeyen adam (Persona non grata) ilan edilmesiyle “ağır yaptırımlar”a yol açacak bir sürece girilebilir. (Belki de bildirinin art planında esasen Türkiye’yi “ağır yaptırımlar”la sarsma niyeti yatıyordur. Bildiri, Erdoğan’ın sert reaksiyonu öngörülerek, yaptırımlar için ‘alt yapı’ oluşturmak emeliyle yayımlanmıştır tahminen de. Öyleyse şayet, 10 büyükelçiyi istenmeyen adam ilan etmek o niyete hizmet eder.)
Türkiye bu adımı atarsa, ilgili ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçileri de istenmeyen adam ilan edilecektir. Bu restleşme, yeni büyükelçi tayinlerini geciktirecek derecede yüksek bir tansiyon oluşturabilir; yüksek tansiyonda ipler bir müddetliğine kopabilir ve ağır yaptırımlara gün doğabilir. (Almanya’da hala hükümette olan Hıristiyan Demokrat Birliği ismine federal parlamentonun dışişleri komitesine başkanlık eden Norbert Röttgen, “İş sahiden büyükelçilerin hudut dışı edilmesi noktasına varırsa, büyükelçi seviyesindeki bağları sonlandırma kararı Türkiye’ye ilişkin olmuş olacak” dedi ve o durumda bütün Avrupa Birliği devletlerinin birlikte hareket etmesi gerekeceğini savundu. Dikkat; büyükelçi değiştirmek değil, büyükelçi seviyesindeki ilgileri sonlandırmak!)
Ağır yaptırım kararları alınmasa bile, “Persona non grata” restleşmesi tek başına ağır yaptırım tesiri yapabilir; dövizdeki yüksek ateşi ayyuka çıkararak Türkiye iktisadını uygunca zora sokabilir.
Bu risklere niçin girilsin ki?
Ve birebir anda 10 devletle bağlantıların tabana vurması tehlikesi, bunun öteki mümkün komplikasyonları niçin göze alınsın ki?
10 büyükelçiyi istenmeyen adam ilan etmek üzere büyük bir maceraya atılmayı kaçınılmaz kılan bir durumla mı karşı karşıyayız nitekim?
Değiliz.
Reaksiyon göstermenin, karşılık vermenin diğer bin bir yolu var.
Üstelik Erdoğan o büyükelçilere ve ilgili devletlere -olabildiğince ağır konuşarak ve misliyle mukabelenin de ötesine geçerek- diyeceğini dedi aslında.
***
Hususun memleketler arası boyutu bir yana…
Terör, darbe yahut casusluk faaliyeti esnasında suçüstü yakalanmak üzere bir durumu kelam konusu olmayan, FETÖ üyeliği filan da kelam konusu olmayan, hakkında hiçbir mahkumiyet kararı bulunmayan, hatta beraat kararı bulunan, hala yargılandığı davalarda da beraat etme ihtimali göz önünde tutulması gereken Kavala’yı tutuklu yargıla(t)maya devam etmekteki ısrar, anlaşılır şey değil.
Dört sene geçti yahu, dört sene!
Lisana kolay.
Bizim lisanımıza kolay lakin Kavala ve yakınlarının lisanına de kolay değil.
***
Büyükelçiler bildirisi krizinin tırman(dırıl)madan bir an önce sona erip gündemden düşmesini ve Kavala sıkıntısının demokratik hukuk devleti prensibi çerçevesinde Türkiye’nin kendi iç dinamikleriyle tatlıya bağlanmasına el verecek yeni bir ortamın en kısa vakitte oluşmasını temenni ederim vesselam.
Karar
