İktisat idaresinin aldığı kararlar Türk Lirası’nı tarihinin en makûs düzeylerine indirdi. Artan kur karşısında yapılan siyasi açıklamalar ve Merkez Bankası’nın yüksek enflasyona karşın süratli faiz döngüsü kura rekor üstüne rekor kırdırdı.
İç piyasalarda süratle kıymet kaybına uğrayan TL karşısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları Osman Kavala ile ilgili davet yapan 10 büyükelçinin ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmesi talimatına ait şimdi resmi süreç başlatılmadı lakin piyasaları etkilemeye yetti.
Dün hafta başında da Türk Lirası, dolar ve euro karşısında düşüş eğilimiyle başladı. Dolar/TL gün içinde 9.86’ı düzeyine ulaşırken, euro da 11.47 düzeylerinden süreç gördü. Akabinde gün içinde 9.66 düzeyleri takip edildi.
Gözler bu hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon raporunda olacak. Hafta içinde siyaset faizini 200 baz puan indirerek yüzde 16’ya çeken Merkez Bankası’nın enflasyona ve para siyasetlerine dair vereceği iletiler bilhassa TL’nin seyri açısından değerli. Lakin perşembe günkü toplantıdan evvel, ajandaya ‘riskli’ olarak işaretlenen yeni bir gündem hususu daha eklendi:
10 büyükelçinin ‘istenmeyen adam’ ilan edilmesi. Piyasa aktörleri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 10 ülkenin büyükelçisine yönelik açıklamalarını da yakından takip etti. Ankara’da vazife yapan ABD, Almanya ve Fransa da dahil 10 ülkeden büyükelçinin 18 Ekim’de Osman Kavala’nın özgür bırakılması için yaptığı davete değinen Erdoğan, şunları söyledi: “Yatıyorlar, kalkıyorlar, Kavala, Kavala… Kavala dediğin, Soros’un Türkiye şubesi. 10 tane büyükelçi onun için Dışişleri Bakanlığı’na geliyor. Burada kalkıp da Dışişleri Bakanlığı’na gelip talimat verme üzere bir yola giremezsiniz.” Erdoğan, bu büyükelçilerin ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmeleri için Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na talimat verdiğini söylemişti.
‘ASIL TEHLİKE OYNAKLIK’
Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, dolar/TL’nin rekor üstüne rekor kırmasıyla ilgili olarak “Asıl tehlikenin yükselişten çok kurdaki oynaklık olduğunu” söz etti. Halk TV’de katıldığı programda iktisattaki seyre ait olarak ihtarda bulunan Ulusoy “Artık aylık yüzde 5’leri gören bir enflasyon yapısıyla karşı karşıyayız. Artık Türkiye’de şu gerçeği kabul etmemiz lazım, kronik bir enflasyon var. Bu kronik enflasyon yıllık yüzde 4,5-5 ortasına sıkışıp kaldı. Yıllık enflasyonu yüzde 50’lerde hissedeceğiz” dedi. Dolar/TL’deki yükseliş ile ilgili olarak da Ulusoy “Biz raflardaki enflasyonu doların düzeyi ile ölçüyoruz lakin inanır mısınız, bizim modellemelerimizde oynaklık onun iki katı kadar ziyan veriyor. Döviz kurunun sakinleşmesi gerekiyor. Bunu başaramadığımız takdirde bütün dengelerin bozulacağını söylemek yanlış olmaz” açıklamasında bulundu.
‘KORUMANIN TEK YOLU REZERV YÜKSELTMEK’
Ekonomistler, dolarınTL karşısında daha da yükseleceğini öngörüyor. Türkiye üzere gelişmekte olan piyasaları takip eden İngiliz ekonomist Tim Ash, Reuters’a yaptığı açıklamada “Türk mali piyasaları için telaş duyuyorum. Pazartesi günü Türk Lirası, büyük bir satış baskısı altında olacak” dedi. Ash, Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun faizleri yükseltme ‘yetkisinin olmadığını’ belirterek, “Bu durumda lirayı muhafazanın tek yolu, Merkez Bankası’nın olmayan döviz rezervini harcamak olacak” diye konuştu.
‘AKARYAKITTA ARTIŞLAR DEVAM EDECEK’
Güç Petrol Gaz İkmal İstasyonları Patron Sendikası (EPGİS) Lideri Fesih Aktaş Dolar/TL kurunun petrol fiyatlarına olan tesirini kıymetlendirdi. Bloomberg HT’de değerlendirmelerde bulunan Aktaş, kur artışı devam ettikçe artırımlarda bir ölçü daha üst taraflı seyir göründüğünü söyledi. Aktaş “Benzinde eşel mobilin limitinin doldurulmasından sonra yaklaşık 58 kuruşluk bir artırım kelam konusu olmuş oldu. LPG’de toplamda 1 lira 25 kuruşluk artırım kelam konusu, motorinde de 87 kuruşluk bir artırım kelam konusu oldu. Yıl sonuna kadar maalesef ki eser fiyatlarının artışı devam ederse, yurt içinde döviz kurunda rastgele bir gerileme olmazsa bir ölçü daha üst seyir görünüyor. Eşel taşınabilir olmasa, bu artırımlardan sonra akaryakıtın litresi 11 liralarda olacaktı. Akaryakıtta 2 lira 53 kuruş olarak devletin feragati kelam konusu. Şayet bu feragat olmasaydı şu an 11,5’ler de olurdu” dedi.
BİST ENDEKSİ TEPEYİ GÖRDÜ
TL’deki rekor kayıp devam ederken, Borsa İstanbul’da yükseliş kelam konusu. Global piyasalarda 3. çeyrek bilançolarının beklentileri aşması pay senetlerini destekliyor. Geçen haftayı yükselişle tamamlayan piyasalar yeni haftaya da olumlu başlarken Türkiye’de de BIST 100 TCMB Lideri Ağbal’ın misyondan alınması sonrası en yüksek düzeye çıktı. Ülke içinde para siyaseti ve siyasi gelişmeler TL’nin döviz karşısında tarihi düşük düzeye gerilemesine neden oldu, ama faiz indirimi borsayı destekledi. Endeks hem global risk iştahının yüksek olması hem de faiz indiriminin akabinde geçen hafta 1.484 puana çıktı. Bugün ise endeks gün içinde en yüksek 1.491 puana çıktı ve 22 Mart sonrası tepeyi gördü. TCMB Lideri Ağbal’ın vazifeden alınmasıyla 1.530 puandan 1.257 puana gerileyen endeks, bugün son 7 ayın en yüksek düzeyine çıkarak kayıplarını da silmiş oldu.
ALTIN DA KAZANDIRANLARDAN
Enflasyondaki yükselişin devam edeceğini belirten açıklamalar sonrası altın da yükselişe geçti. Cuma günü 1.813 dolara çıkarak 7 Eylül sonrası en yüksek seviyeyi gören ons altın, dün 1.800 dolar yakınında süreç görüyor. Haziran ayındaki FOMC sonrası düşüşe geçen altın, son aylardaki ataklarında 1.840 doları aşamadığı için bu düzey direnç olarak görülüyor. Ons tarafında canlanma olurken Türkiye’de ise döviz tarafındaki hareketlilik altın fiyatlarını da yükseltti. USD/TRY kuru geçen hafta 9,65 düzeyini aşmış, gram altın 560 TL’ye çeyrek altın da 915 TL’ye yükselerek rekor kırmıştı. Bu sabah Asya seansında dolar kuru 9,8520’ye yükseldi ve yurt içi seansta da 9,82 denemesi yaptı. Kur tarihi doruktan süreç görürken gram altın 567,9 TL’ye çıktı. Gram fiyatı rekor kırarken çeyrek altın gün içinde 934 TL’yi gördü.
‘BU HAREKETLENME SİYASAL RİSKİ YANSITIYOR’
Dolardaki son durumu Gelecek Partili İbrahim Turhan kıymetlendirdi. Toplumsal medya platformu Twitter’da paylaşımlarda bulunan Turhan “Bu sabah piyasada gördüğümüz dolar kuru hafta sonu ortaya çıkan siyasal riski yansıtıyor. Bunu nasıl okumak gerekir? Kur buradan nereye masraf?” dedi. Turhan şöyle devam etti: “İthalat talebinin artması ve cari açığın finansmanı. Yurt içi yerleşiklerin ve yabancı yatırımcıların portföy tercihlerinin yabancı para lehine değişmesi. Net dış borç geri ödemeleri ve dışarıya olan yükümlülüklerin azalması. Paranız istikrar kıymetinin çok derecede altına gelirse, içeride ikamesi yapılabilecek malların ithalatı azalır. Kurun daha fazla artma mümkünlüğü düşer, yatırım için döviz almak cazibesini yitirir. Aslında içeride yabancı yatırımcı azalmış durumda olduğundan yabancı çıkışı çok sorun değil. Yurt içi yerleşikler dövizde uzun konumda, istikrarları sarsacak ek talep beklenmez. Dışarıya olan yükümlülükler ise şimdiye kadar biraz yüksek maliyetle de olsa çevrilebiliyordu. Borç vadesi geldiğinde bir yıl daha yenilemek mümkündü.”
Karar
