Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle satışlarda tarihi düşüşler yaşayan iş bölgelerinde kapanmalar başladı. İşlek caddelerde yıllardır hizmet veren hazır giyim markaları bürolarını kapatırken, esnaf ve sanatkâr tarafında ise devir ilanları süratli artışa geçti. Kapanmalar sahibinden.com olgularına de yansıdı. Temmuz ayına ilişkin birinci 15 gününde satılık iş alanı ilanı bir evvelki yılın tıpkı periyodunda nazaran yüzde 51 arttı. Kelam konusu artış orantısı haziran ayında ise yüzde 77 olarak gerçekleşmişti.

Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine nazaran; TESK olgularına nazaran haziran ayında 7 bin 222 esnaf kepenk kapattı. Öte yandan yeni iş yanı müractları da süratli düşüşe geçti. Bölüm temsilcileri, tedbir alınmadığı takdirde iş alanı kapanma nispetlerinin çok daha yüksek seviyelere çıkabileceği ikazında bulunuyor.

‘YENİ İSTİHDAM YARATILAMIYOR’

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Umumi Yöneticisi Bendevi Palandöken, pandemi sonrası mekanların çok boş kaldığını, esnafın iş yapamadığını ve bunun ekonomik sonuçlarının da görülmeye başlandığını söyledi. Yatırım ortamının de yeni müteşebbisler için elverişli olmadığına dikkat çeken Palandöken, “Müteşebbis sayısının artması için yeni bir esnaf paketinin hazırlanması gerekiyor. Gelişmiş devletlerde esnaftan 5 yıl vergi alınmıyor. Bizim koşullarımız o kadar geniş değil ancak en azından 3 yıl vergi alınmasa, stopaj üzere destekler verilse yatırım ortamı daha cazip hale gelebilir” dedi. Koronavirüs salgını nedeni ile yeni istihdamın da yaratılamadığına dikkat çeken Palandöken, “Kamuda iş yok, birçok genç konutta oturuyor. Şahsi dal de personel alma taraftarı değil” dedi.
 

‘KAPANMALAR YÜZDE 20 ARTABİLİR’

Palandöken’e nazaran tüm dünyayı tesiri altına alan pandemi, en çok alt gelir kümesini ve esnafı vurdu. Palandöken, “Sektörler iş yapamaz hale geldi. 65 yaş kısıtlaması nedeni ile bu yaş kümesindeki esnaf zarara girdi. Büyük hacimli dükkanların hepsi boş. En işlek caddelerin üzerlerindeki iş mahallerinde bile müşteri kaybı var. Cümbüş dalı, barlar, içkili alanlar açılamadı. En yüksek kiralar onlardaydı. Düne kadar ana arterlerde hava parası ile dükkan alınırken artık kiralar düşmesine karşın iş yanı açmaya hevesli insan kalmadı. Destek gelmezse ve ortam bu halde devam ederse kapanan iş alanı sayısı yüzde 20 artar” diye konuştu.

‘EN YÜKSEK HAZİRAN KAPANIŞI’

TESK datalarına nazaran, Türkiye’de bu yılın birinci 6 ayı itibarıyla 3 bin 4 esnaf odasına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet iş yanı bulunuyor. Tekrar bu yılın birinci 6 ayında kapanan iş konumu sayısı 35 bin 965 olarak gerçekleşti. Laf konusu rakam haziran ayında ise 7 bin 222 adet oldu. Bu rakam son 5 yılın en yüksek haziran ayı rakamları olarak kayıtlara geçti. Birçok esnaf en büyük ıstıraplarının kira ödemek konusunda olduğunu söylüyor. Kimi mülk sahiplerinin olağanlaşma sonrası kiralara fahiş artırımlar yaptığı lisana getiriliyor.

BMD: MAĞAZA KAPATMALAR HIZLANDI

Mağaza kapatma haziran ayında topyekûn açılış yapan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD)’ye üye 400’den fazla markada da arttı. Kadıköy, İstiklal Caddesi üzere ana arterlerde yıllardır fliyet gösteren büyük markalar bir bir mağazalarını kapatıyor. BMD tarafından mayıs ayında yapılan çalışmada bu durumu ortaya koydu. Derneğe üye markaların yüzde 71.7’si açılıştan sonra mağaza kapatmayı düşündüklerini lisana getirmişti. Yeniden bu markaların yüzde 19.7’si 2, yüzde 14.5’i 3, yüzde 15.8’i 4, yüzde 10.5’i 5 ve yüzde 38.2’si de daha fazla sayıda mağaza kapatacaklarını belirtmişti. BMD Yöneticisi Sinan Öncel, mağaza kapatmaların mayıs ayında başladığını, haziranda da devam ettiğini söyledi. Temmuzda ise yüksek kiraların devam etmesi nedeni ile kapanmaların hızlandığını anlatan Öncel, “Yangında birinci kurtarılacaklar diye bir laf vardır. Bizde tam aksisi. Markalar daralmada birinci, 2. ve üçüncü kapanacak mağazalar listesi hazırladı ve kapatmaya başladı” dedi.

AVM VE MARKALAR POKER OYNUYOR

Öncel, birinci kapanacak listesindeki mağazaların kapandığını ve artık 2. listeye geçildiğini söyledi. Birtakım mağazalara büyük maliyetlerle dekorasyon yapıldığı için kapatmayı göze almanın güç olduğunu lisana getiren Öncel, “Kira 50 bin TL lakin içinde 700 bin TL’lik dekor var. Bunu mal sahibi de AVM de biliyor. AVM masraf yaptı, sökemez diyor ve o devir da bu durum bir poker oyununa dönmeye başlıyor. Bu nedenle AVM indirim nispetini çok cüzi ölçüde tutuyor. Kira 50 bin TL ve 70 bin TL'lik ciro yaptık, sürdürülebilir değil, yıl sonuna kadar ciro kirası yapalım diyoruz. Ancak profesyonel AVM başkanları oralı olmuyor. İş restleşmeye dönüyor. Mtteessüf bu durum kısır döngüye girmeye başladı” diye konuştu. Cadde mağazalarında da tıpkı durumun kelam konusu olduğuna dikkat çeken Öncel, “AVM’lerdeki kapanışlar hızlanırsa bunun geri dönüşü çok uzun vakit alır. Zira kimse de yine mağaza açma iştahı yok. Kapanan mağazanın tarafına kimse mağaza açmayacak. En az yıl sonuna kadar ciro kirası uygulanmalı” dedi.

YEME-İÇME İŞLETMELERİNİN YÜZDE 50’Sİ BORÇLA DÖNÜYOR

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Yöneticisi Ramazan Bingöl, pandeminin tesirlerinin yeme-içme kolunda yeni yeni kendini göstermeye başladığını söyledi. Şu ana kadar işletmelerin destekler ile ayakta durduğunu lisana getiren Bingöl, “Esas badire şu an başlıyor. . AVM’lerdeki yeme-içme sahalarında kapanma orantısı yüzde 30-40 bandında olacak. Şimdiden kapanma haberlerini almaya başladık” diye konuştu. Bingöl, turist yüklü müşterisi olan işletmelerde de çok fazla kapanma olacağını vurguladı.

DEVİRLER TURİSTİK KESIMLERDE AĞIRLAŞTI

Coldwell Banker Türkiye Memleket Yöneticisi Gökhan Taş, devir süreçlerinin Bodrum Marmaris, Kuşadası üzere yabancı turist yüklü bölgelerin caddelerindeki yeme içme, kuyumculuk kollarında kendini hissettirdiğini kaydetti. Taş, yeme içme kesiminde devirlerin ise mahsusen tarafında yemek servisi yapan firmalar arasında ağırlaştığını söyledi.

RUHSAT KARMAŞASI HAKSIZLIK YARATIYOR

Kadıköy'de açılamayan mekanlardan biri olan Bina'nın yöneticilerinden Gül Güngör, kolda 1 Haziran itibarıyla açılan işletme nispetinin yüzde 75 civarında olduğunu söyledi. Bunun en kıymetli sebebi ruhsat karmaşası olduğunu söyleyen Güngör, “2001 öncesi alınan ruhsatlarda cafe-bar olarak nitelendirilen mekanlar açılamazken, daha sonra tıpkı kriterlerdeki işletmeler içkili kafeterya olarak ruhsatlandırıldı. İşte onlar şu an açıklar. Tıpkı isim, konsept ve çalışma koşullarında hizmet veren 2 işletmenin birisi açıkken oburu kapalı” dedi. Ruhsatın yarattığı farkın giderek sürdürülebilir olmayan bir noktaya gittiğini belirten Güngör, halihazırda açık olan işletmelerde ise ciroların pandemi öncesinin yüzde 20-30'una fakat ulaştığını söyledi. Güngör, “Şimdilik kapatan işletme çok olmasa da iş konumunu devir etmeye çalışan ya da bunu düşünen sayısı her gün artıyor. Bu biçimde birkaç ay devam ederse kolun yarısından fazlasının buna dayanacağını düşünmüyoruz” dedi.

Karar