Türkiye, Yunanistan ve Mısır’ın imzaladığı deniz yetki alanlarının sonlandırılması muahedesinin imzalanmasının akabinde Akdeniz’deki sismik araştırma faaliyetine başlama kararı aldı. Emekli askerler Akdeniz'deki çatışma riskini ve yeni Navtex kararını Cumhuriyet gazetesine değerlendirdi.
“HERKESLE İPLERİ KOPARINCA ASKERE SARILDILAR”
Nusret Güner- Emekli Oramiral- Eski Donanma Kumandanı
Doğu Akdeniz'de birçok ülke var. Bizim yapmamız gereken çok kolay. “Biz Türkiye olarak MEB'imizi duyuru ediyoruz” diyeceğiz. Şaşırtan olan yıllardır bunu üstelememize karşın geçen yıl hükümet kıta sahanlığımızı bildirdi. Bence MEB'i bildirmek gerekiyordu. Mısır ve Yunanistan ortasındaki muahededen bizim MEB'imiz olması gereken alanı kendilerine almışlar. Ancak buna karşın yapılması gereken muhakkaktır. Bence tansiyona hiç gerek yok. MEB'imizi duyuru edeceğiz, BM'ye bildireceğiz. Şayet diğer ülkelerle çakışırsa oturup, öbür ülkeleri davet edeceğiz. Bu hükümet herkesle ipleri kopartınca askerlere sarıldı. Halbuki sıkıntılar evvel diplomatik olarak çözülmeye çalışılır, o işlemezse asker devreye girer. Şayet mutabakata yanaşmıyorlarsa, biz de gemimizi götürüp, orada araştırma yapmamız gerekiyor.
“MISIR TÜRKİYE İLE ANLAŞMAK İSTEDİ LAKIN HÜKÜMET YANAŞMADI”
Türker Ertürk- Emekli Tuğamiral
Mısır ile Yunanistan ortasındaki muahede göstere göstere geldi. Bu mutabakatın realize edilmesinin müsebbibi Türkiye'deki siyasi iktidardır. Mısır, Türkiye ile anlaşmak istedi. Hatta, Yunanistan ile birlikte oturduğu masada müzakereyi uzattı ki, Türkiye durumun farkına varsın ve elini uzatsın. Lakin ne yazık ki, iktidar bunu yapmadı ve Mısır, Yunanistan ile anlaşmak zorunda kaldı. Muahedenin detaylarına bakıyorum; Türkiye'ye aslında iki bildiri verdi, hem öncesinde hem imzalarken. Deniz Yetki Alanları Sonlandırma Anlaşması'nda 28 Doğu boylamıyla sınırladı. “Ben Türkiye'nin Meis Adası'yla ilgili argümanlarını da destekliyorum” demek istedi. Hatta bir manada “Yunanistan'ın Meis Adası'na ilişkin deniz yetki alanları vardır tezine oturduğum masada anlaşırken bile karşı durdum” dedi. Pekala niye iktidar Mısır ile anlaşmadı? Zira iktidar ihvancı, iktidar çağdışı Siyasal İslamcı dünya görüşüne sahip, yeni Osmanlı hayali var. Buradan Türkiye'yi felakete sürüklüyor. Hatta “Türkiye, Doğu Akdeniz'de kuşatıldı” diyorlar ya kuşattıran siyasal iktidar. Siyasi iktidarın “Ben Mısır ile anlaşamıyorum, zira Mısır'da diktatör var” söylemi de yanlışsız değil. Velev ki hakikat, pekala son 50 yılın en aşağılık diktatörü El Beşir'le nasıl anlaştınız? Zira El Beşir'in ardında İhvan vardı…
“SADECE GÜÇ KULLANARAK ÇIKARLARIMIZA ULAŞAMAYIZ”
Türkiye, 2002'den 2019'a kadar deniz yetki alanlarımız için parmağını oynatmadı. “Avrupa Birliği'ni karşımıza almayalım” diyorlardı. 2019'da Libya'da bir mutabakat yaptı. Libya defacto bölünmüş durumda, batısında Trablus merkezli hükümet hükümran, gidip onunla anlaşıyor. Bu idarenin tüm Libya'ya hâkim olmasına imkan ve ihtimal yok. Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin Mavi Vatan çıkarlarına iç savaş içindeki Libya'nın bir kısmıyla anlaşmış olarak ulaşamazsınız. Türkiye, Doğu Akdeniz'de kuşatılmıştır, Türkiye yalnızlaşmıştır. Ancak bunun sorumlusu siyasi iktidardır. Yunanistan ve GKRY ile muahedenin zorluklarını biliyorum, kabul ediyorum lakin Suriye ile anlaşmak çok kolaydı. İsrail ve Mısır ile anlaşmak da kolay. Anlaşmadılar, tersine düşmanlık ettiler. Uzlaşmayla, devlet aklıyla, diplomasiyle elde edilebilecek sonuçlar varken, ikide bir güç kullanmayı, navtex duyuru edip, gemi göndermeyi seçerseniz savaş çıkar. Felakete sürükleniriz. Yalnızca güç kullanarak Doğu Akdeniz'deki çıkarlarımıza ulaşamayız. Yunanistan 1830 yılında kuruldu, Osmanlı'ya karşı bir savaş bile kazanmadı. Fakat daima büyüdü. Demek istiyorum ki, “Yakarım, yenerim, imha ederim”le çıkarlarımızı koruyamayız. Özetle iktidar, Mavi Vatan konusunda hiçbir şey yapmamıştır lakin Mavi Vatan telaffuzları ile kimi çevreler iktidarın çağdışı rotaya seyreden yelkenlerine rüzgar dolduruyor. Bu çok yanlış!
“MISIR MEİS'E BULAŞMAK İSTEMİYOR”
Semih Çetin- Emekli Tümamiral
Mısır ve Yunanistan ortasındaki mutabakatın ayrıntıları yayımlanmadı. Haritadan Mısır'ın Meis'e pek bulaşmak istemediğini anlıyorum. O çizilen sınır, Meis'in Yunanistan'ın kıta sahanlığı olduğu tezini kanıtlayacak bir şey değil. Bu şunu gösteriyor: Mısır-Yunanistan mutabakatı Yunanistan açısından kadük olur, hiçbir işe yaramaz ve Yunanistan iktidarı burada çok büyük reaksiyon çeker. Hal böyleyken yapılması gereken, İhvan işlerini bir kenara bırakıp, Mısır hükümetiyle görüşmeye başlamak. Nasıl, Libya'da BM'nin tanıdığı yasal hükümet tarafımızdan muahede yapılarak kabul gören bir hükümet haline getirildi, Mısır da birebir biçimde olmalı. Atatürk'ün siyaseti bu esasen. Yalnızca Türk Silahlı Kuvvetleri'ni kullanarak bu çapta krizi muvaffakiyetle atlatmak mümkün değil. Kesinlikle siyasetimizi gözden geçirmeliyiz. Hatta, bu da yetmez, sonra İsrail'e gitmeliyiz. Dış politikayı o denli bir dizayn edeceksiniz ki silahlı kuvvetlerinizin takviyesiyle dış siyaset sonuç alacak. Maharet burada. AB ülkeleri de bu işin dışında tutulmalıdır, Merkel telefon etti falan yok… Avrupa Birliği, Yunanistan'ın da içinde bulunduğu bir kuruluş. Yunanistan ile ihtilafta Türkiye'nin tarafını tutması mümkün değil. ABD katiyetle işin dışında tutulmalı. Yapılması gerekeni yapın. Esad ile de görüşeceksiniz. İsrail ile muahedeyi da zorlayacaksınız. Mısır ile mutabakatınızı da gözden geçireceksiniz.
“SEVR'İN TARİHİNE DENK GELMESİ MANİDAR”
Bora Serdar- Emekli Deniz Kurmay Albay
Türkiye Cumhuriyeti’nin Doğu Akdeniz’de, Oruç Reis sismik araştırma gemisi için, Ataman ve Cengiz Han isimli gemilerle birlikte 23 Ağustos’a kadar geçerli olmak üzere yeni bir NAVTEX ilan etmesini yerinde bir karar olarak değerlendiriyorum.
Bir evvelki NAVTEX’in Almanya ve ABD’nin ortaya girerek durdurulmuş olmasının doğuracağı mümkün vahim sonuçları böylelikle telafi etme fırsatı yakalamış olduk. Aksi takdirde kendi egemenlik alanımızda olan ve BM’ye de deklare ettiğimiz deniz yetki alanımızı, doğal olarak Libya ile yapılan deniz yetki antlaşmasını da tartışmaya açmış olacaktık. Lakin, bir evvelki NAVTEX’in durdurularak yaratılan siyasi zafiyetimizi Yunanistan çok iyi kullanmış ve uzun vakittir Mısır’la yürüttüğü ve planladığı MEB antlaşmasını imzalama talihini yakalamıştır. ABD/AB’yi gerisine alan Yunanistan’ın GKRY, İsrail ve Mısır aracılığıyla Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de yalnızlaştırma siyaseti devam ederken, yetkililerce Doğu Akdeniz’i Yunanistan’la müzakere edebileceğimizin söylenmiş olması akıllara sakinlik vermiştir. Bizim Yunanistan’la Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarımız boyutunda müzakere edeceğimiz bir husus yoktur. Zira Yunanistan’ın, adalarının da “Kıta Sahanlığı/MEB” vardır teziyle egemenliğimize el atmaya çalışması aslında geçmişteki haydutluk siyasetinin bir yansımasından ibarettir. Yunanistan’ın, maksimalist kıta sahanlığı savının memleketler arası hukuka, içtihada ve duruşma kararlarına karşıt olduğu gerçeğini görmezden gelip, bölgede gerginliği artıran ve yıllardır bunu alışkanlık haline getiren yaklaşımı hiçbir biçimde kabul edilmez. O yüzden en kısa müddette Türkiye MEB duyurusunu tek taraflı olsa da yapmalı ve kıyıdaş ülkelerle diploması atağına kalkmalı ve bu husustaki istişarelerini memleketler arası boyuta taşıyarak haklılığını ağır bir biçimde savunmalıdır.
“TBMM HEMEN TOPLANMALI”
Bu mevzuda TBMM’nin ivedilikle toplanarak tüm siyasi partilerin, Kardak Krizi’nde olduğu üzere ortak bir irade beyanında bulunması gerekir. Ayrıyeten, gelişmelerin rotasının aksiye dönmesi ve diplomatik teşebbüslerin sonuç vermemesi durumunda BM’ye deklare ettiğimiz bölgedeki haklarımıza yönelik her türlü tecavüzü aksiyonun ve teşebbüslerin savaş nedeni kabul edileceği duyurusu ile birlikte kararlılığımız ortaya konulmalıdır. Böylelikle Türkiye’yi Akdeniz’de Antalya körfezine kapatacak Seville haritasının kabul edilemeyeceği, mavi vatandan bir karış deniz dahi verilemeyeceği dünyaya duyurulmalıdır. Lakin tahriklere kapılmadan ve kendimizi haksız duruma düşürmeden, soğukkanlılığımızı koruyarak etkin kriz idaresini benimsemeli ve yürütmeliyiz.
Bununla birlikte Yunanistan’ın Mısır’la yapmış olduğu MEB antlaşmasının Girit ve Rodos Adası da dâhil bilhassa Meis Adası bağlamında Yunanistan’ın tezleriyle çok uyumlu olmadığı tarafındaki uzman beyanlarını dikkate aldığımızda, Mısır’ın Türkiye’nin tezleri doğrultusunda ikna edilmesinin daha da değer kazandığını söyleyebiliriz.
Egemenlik çabasında yeni NAVTEX duyurusunun 10 Ağustos 2020 tarihine, yani 100 yıl evvel Osmanlı İmparatorluğu Hükümetince imzalanan Sevr Antlaşması’nın imza tarihine denk gelmiş olması da epey manidardır. 100 yıl evvel bizi parçalamak isteyenlerin bu iletisi alacağından eminim.
“TÜRKİYE'Yİ EGE VE DOĞU AKDENİZ'DE SIKIŞTIRAN GELİŞMELER VAR”
Dr. Naim Babüroğlu- Emekli Tümgeneral- İst. Aydın Üni. Öğretim Üyesi
Türkiye bugün Suriye, Libya, Doğu Akdeniz olmak üzere üç cephede askeri varlığını sürdürüyor. Yurt içinde ve Kuzey Irak’ta PKK bölücü terör örgütüyle gayret ediyor. Ayrıyeten, Ege’de ve Doğu Akdeniz’de, Türkiye’nin Deniz Yetki Alanlarını ihlal eden Yunanistan’la vakit zaman gerginlik yaşanıyor. Jeopolitik güç uğraşında, Türkiye birebir anda üç buçuk cephede varlık göstermek durumunda.
Türkiye’nin Suriye’de, gelinen evrede iki yeni komşusu, ABD ve Rusya oldu… İki global güçle komşu olmak, Suriye Arap Cumhuriyeti’yle komşu olmaktan çok daha fazla maliyetli. Kuvvetli bir askeri varlığınızın yanında, tesirli ve sonuç alıcı diplomasi de değer kazanıyor. Suriye’de atlan her adım, Libya cephesini; Libya’da atılan her adım Suriye ve Doğu Akdeniz cephesini etkiliyor.
Son devirde, Jeopolitik güç gayretinde Türkiye’yi yalnızlaştıran ve olumsuz etkileyen değerli gelişmeler oldu… Yunanistan’la Mısır ortasında, 6 Ağustos'ta Türkiye'nin Kıta Sahanlığını ihlal eden deniz yetki alanı muahedesi imzaladı. Emel, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dar bir alana sıkıştırmak ve yetki alanlarını gasp etmek. ABD, petrol şirketi vasıtasıyla Türkiye’nin coğrafik bütünlüğüne kasteden PKK/PYD terör örgütüyle petrol mutabakatı imzaladı. Bir terör örgütüyle ABD’nin bu türlü bir muahede yapması, PYD/PKK’ya devlet statüsünün ABD tarafından tanınmasıdır. Yeniden ABD GKRY ile askeri eğitim mutabakatı imzaladı. GKRY’yi güçlendirerek gelecekte NATO üyeliğine hazırlamak istiyor. Fransa da, GKRY ile ortak savunma mutabakatı imzaladı. Fransa, bu mutabakatla GKRY’ye deniz gücünü konuşlandırma fırsatı yakaladı. Tüm bu gelişmeler, Türkiye’yi Ege ve Doğu Akdeniz’e jeopolitik gücünü olumsuz etkileyen adımlar….
GKRY, 2003’te Mısır’la; 2007’de Lübnan’la; 2010’da İsrail’le Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) muahedesi imzaladı. Türkiye şimdi MEB’yi duyuru etmedi. Geç kalınmadan Türkiye’nin MEB’yi duyuru etmesi; KKTC’de deniz üssünün kurulması, hava üssünün etkin duruma getirilmesi büyük değer kazanıyor.
Türkiye, 21 Temmuz'da NAVTEX duyuru etmiş fakat Almanya’nın devreye girmesiyle, sismik arama ertelenmiştir. Bu erteleme kararı, Yunanistan karşısında Türkiye’nin kararlılığına gölge düşürür, Yunanistan’ın ¨Tartışmalı Bölge¨ yaklaşımını kuvvetlendirir. Gerçekten, Yunanistan ertelemenin akabinde Mısır’la deniz yetki alanı muahedesi imzaladı. Türkiye, 10-23 Ağustos 2020 tarihlerinde, tekrar NAVTEX duyuru etti ve Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi çalışma yapacağı alana ulaştı.
“TÜRKİYE, RUSYA'YLA İŞBİRLİĞİ YAPMALI”
Yunanistan bu kademede, NATO’yu, AB’yi, ABD’yi devreye sokarak sismik aramanın iptalini isteyecektir. Türkiye, bu mevzuda geri adım atmamalı ve kararlılığını sürdürmelidir.
Bugün, 10 Ağustos 1920, Osmanlı Devleti’ne son veren Sevr Antlaşması’nın 100’üncü yıldönümü. Sevr Türk'ün idam fermanıydı… Mustafa Kemal Paşa, 1683'te Viyana'da başlayan toprak kaybını ve çekilmeyi 1921'de Sakarya Meydan Muharebesi’nde durdurur; 30 Ağustos 1922’de işgalcilerin hayallerini yerle bir eder ve Sevr'le verilen Türk'ün idam fermanını Lozan Barış Antlaşması'yla çöpe atar.
Orta Doğu’da, Suriye’de, Libya’da ve Doğu Akdeniz’de ABD’nin izlediği siyasetin Türkiye’nin ulusal çıkarlarına tümüyle alışılmamış olduğu gerçeği ortada. Bugün, Türkiye’nin, Suriye ve Libya’da Rusya’yla işbirliği yapması ulusal çıkarlar açısından en uygun seçenek olarak ortaya çıkıyor.
Tehdit üreten bu coğrafyada, üç buçuk cephede askeri varlık göstermeye zorlanan Türkiye, satranç taşlarını, stratejik öngörünün faal olduğu ataklarla oynamalıdır. Sert Güç (Askeri Güç) ve Yumuşak Güç (Diplomasi) Akıllı Gücü oluşturur. Türkiye, birtakım cephelerde yumuşak güçle sonuç alabilme stratejisini, dolaylı tavır stratejisini denemeli…
“YUNANİSTAN GERİ DÖNÜLMEZ BİR SÜRECİ BAŞLITMIŞ OLUR”
Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz
Oruç Reis gemisinin Akdeniz’de araştırma faaliyetine başlamasını kıymetlendiren emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, Navtex iletisinin tarzına uygun yayımlandığını ve araştırma yapılan bölgenin Türk kıta sahanlığı içinde yer aldığını belirtirken, Yunanistan ile sıcak bir çatışma mümkünlüğünün düşük olduğunu söyledi. Gürdeniz, “Tarihte sismik araştırma yapıyor diye bir gemiye atakla başlatılan bir savaş yoktur. Yunanistan bu sorumluluğu almak istemez. Yunanistan’ın akil davranacağını düşünüyorum, şayet bu türlü bir şey yaparsa büyük bir sorumluluğun altına girerek geri dönüşü olmayan bir süreci başlatmış olur” dedi. Türkiye’nin 21 Temmuz’da açıkladığı araştırma faaliyetini erteleyerek iyiniyet gösterdiğini kaydeden Gürdeniz, “Bu iyiniyeti Yunanistan bir emrivakiyle suiistimal etti.
Türkiye’ye ‘Adalet Divanı’na gidelim, istikşafi görüşmeleri başlatalım’ dediği günün akşamı Mısır’la yaptığı muahedeyi duyurdu. Yunanistan Dışişleri Bakanı, ‘Türkiye-Libya mutabakatı çöpe atılmıştır’ diyerek hiçbir formda bir devlet adamına yakışmayan bir üslup kullandı. Bunlar Türkiye’nin Yunanistan’a karşı gösterdiği iyi niyetin ne derece kusurlu olduğunu da gösterdi” dedi.
“MISIR’LA MASAYA OTURULMALI”
Mısır ve Yunanistan’ın yaptığı deniz yetki alanlarının sonlandırılması muahedesinin, deniz hukukuna ve memleketler arası içtihatlara uygun olmadığını söyleyen Gürdeniz, mutabakata Meis adasının dahil edilmemesinin Mısır’ın Türkiye’ye jesti olduğuna dikkat çekerek, “Meis’i görüşmemekle Mısır temelinde jest yapmıştır. Türkiye’nin de İhvan temelli bir dış politikayı terk ederek artık Mısır’la masaya oturması ve Mısır’la dostluk yollarını tekrar açmasının vakti gelmiştir” diye konuştu. Gürdeniz, Türkiye ve Yunanistan ortasında sıcak çatışma mümkünlüğü hakkında ise “Yunanistan’ın gemimize karşı silahlı bir müdahalede bulunacağını düşünmüyorum. Bu türlü bir müdahale durumunda Yunanistan, barışı bozan taraf olma sorumluluğunu alacaktır. Bu türlü bir akına maruz kalması durumunda Türkiye’nin kendini muhafaza hakkı vardır” sözlerini kullandı. Dün yayımlanan Navtex bildirisinin, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de başlattığı atılımlar zincirinin en kıymetli ayağını oluşturduğunu lisana getiren Gürdeniz, “Bu Navtex, tarihi bir güne denk geldi, 10 Ağustos Sevr Anlaşması’nın 100. yıldönümü. Türkiye, Sevr’den 100 yıl sonra Sevilla Haritası’yla denizdeki Sevr ile Anadolu’ya sıkıştırılarak Akdeniz’den soyutlanmaya çalışılıyor. Türkiye, bugün bu gayretlere karşı manifestosunu veriyor, bugüne denk gelmesi o açıdan çok önemli” dedi. Bu durumun yalnızca Türkiye’nin deniz yetki alanlarıyla ilgili olmadığını söyleyen Gürdeniz, “Türkiye’nin Akdeniz medeniyetinin bir devamı olarak kabul edilmesinin gayreti yaşanıyor. Atatürk’ün 1 Eylül 1922 günü ordularına haykırdığı ‘İlk gayeniz Akdeniz’ buyruğu ve 1933 yılında İsmet İnönü tarafından lisana getirilen ‘Türkiye bu buyruğu muvaffakiyetle yerine getirmiş, Akdeniz medeniyetindeki yerini almıştır’ açıklaması ile bugün yaşananlar birbirinden bağımsız değil. Türkiye denizdeki Sevr’i yıkmak zorundadır” sözlerini kullandı.
Karar
