Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Elvan, Türkiye 2023 Doruğu’nda yaptığı konuşmada, son 2 yıldır fevkalâde bir global periyottan geçtiklerini, bu yıl ekonomik aktivitede dünya genelinde bir canlanmaya şahit olsalar da karşılarında hala değerli belirsizlikler bulunduğunu söyledi.

Güç fiyatları ve taşıma maliyetlerinin süratle arttığını, arz-talep dengesizliklerinin global enflasyonu beslediğini, pek çok ülkede kamu maliyesi alanında yaşanan bozulma ve artan borç stokunun rekor düzeylere ulaştığını anlatan Elvan, olağanlaşma sürecinin vakit alacağını düşündüklerini tabir etti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak, kararlarını günübirlik gelişmelere nazaran almadıklarını ve istikametlerini tayin etmediklerini belirten Elvan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bir taraftan global konjonktürün geleceğe yönelik mümkün tesirlerini değerlendirirken, öteki taraftan güçlü Türkiye inşası için orta ve uzun vadeli bir perspektif anlayışıyla çalışmalarımızı yürütüyoruz. Makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirip sağlıklı, istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme hedefliyoruz. Bu amacın gerçekleşmesi için düşük enflasyon ve kur istikrarına kıymet veriyoruz. İktisat siyasetlerine itimadı daha da artırıp ülke risk primimizi düşürmenin, piyasa istikrarını güçlendirmenin, yerli-yabancı tüm yatırımcılar için elverişli bir ortam oluşturmanın uğraşı içindeyiz.”

“YILI, YÜKSEK BÜYÜME VE DÜŞÜK CARİ AÇIKLA KAPATACAĞIZ”

Lütfi Elvan, İktisat Islahat Programı ve Orta Vadeli Program’da çizdikleri yol haritasına bağlı kalacaklarını, yapısal siyasetleri büyük bir kararlılıkla hayata geçirmeye devam edeceklerini, tüm paydaşları, özel bölüm ve STK’lar ile iş birliği halinde çalıştıklarını söyledi.

Salgın devrinde gerçek kesimin ayakta kalması ve istihdamda sürekliliğin sağlanmasının kendileri açısından büyük kıymet arz ettiğini vurgulayan Elvan, uyguladıkları siyasetler sayesinde geçen yılı iç talebin sürüklediği bir büyümeyle kapattıklarını, bu yılın birinci yarısında yüzde 14,3’lük büyüme yakaladıklarını bildirdi.

Elvan, “Yılın ikinci yarısına ait öncü göstergeler, ölçülü bir yurt içi talebe ve güçlü bir ihracata işaret ediyor. 2021’i yüzde 9’un üzerinde bir büyümeyle kapatmayı öngörüyoruz. Muhtemelen çift haneli bir sayıyla da kapatabileceğimizi düşünüyoruz. Lakin bizim için büyümenin istikrarlı ve sürdürülebilir olması, istihdama olan katkısı ve gelir dağılımı adaletini tesis edici nitelikte olması büyümenin düzeyinden çok daha kıymetli.” formunda konuştu.

Geçmiş yıllarda büyümenin yüksek olduğu periyotlarda cari açığın da yüksek, düşük olduğu devirlerde ise cari açığın da düşük olduğunu, bu döngüyü kırmak, yapısal cari açığı azaltmak için değerli adımlar attıklarını ve atmaya da devam ettiklerini aktaran Elvan, şunları kaydetti:

“Bu sene için öngördüğümüz yüzde 9’luk büyümeyi, ulusal gelire oran olarak yüzde 2’nin altında bir cari açıkla gerçekleştireceğiz. Yani yılı, geçmiş eğilimlerin tersine yüksek büyüme ve düşük cari açıkla kapatacağız. Memleketler arası emtia ve güç fiyatları aleyhimize işlese de bu başarılı performansta 4 faktör rol oynuyor. Yapısal cari açığı azaltıcı yatırımlara öncelik veriyoruz. Artan dış talebin de tesiriyle güçlü bir ihracat performansı gösteriyoruz. Altın ithalatına ait aldığımız tedbirler, güçlü bir halde tesirini ortaya koydu. Turizmde, 2020’ye kıyasla çok daha iyi bir performansa imza attık.”

“TÜRKİYE İKTİSADI KAMU MALİYESİ KAYNAKLI BİR RİSK YAŞAMAYACAK”

Hazine ve Maliye Bakanı Elvan, “hükümetin ihracatı desteklemek maksadıyla yüksek döviz kuru hedeflediğine” ait yorumlarla karşılaştıklarını aktararak, “Bu yorum yanlışsız değil. Türkiye dalgalı kur rejimi uygulamaktadır, kurun kıymeti de piyasada belirlenir. Bir ülkedeki rekabet artışı; verimlilik, yani üretkenlik artışından, inovatif kabiliyetlerinizden, teknolojiyi üretme ve kullanma hünerinizden gelir. Verimlilik kazanımlarıyla desteklenmeyen bir büyüme modeli, sürdürülebilir bir model değildir.” diye konuştu.

İktisada ve gereksinim sahibi toplumsal kesitlere takviye vermek için 20 yıldır esnek bir yaklaşımla ekonomiyi yönettiklerini belirten Elvan, şöyle devam etti:

“Bunu yaparken de mali disiplin şiarımızdan asla vazgeçmedik, vazgeçmeyeceğiz. Şunu çok net tabir edeyim; Türkiye iktisadı, kamu maliyesi kaynaklı bir risk yaşamadı, yaşamayacak. Dünyada bütçe açıklarının çift haneleri, borçluluk düzeylerinin ise üçlü haneleri gördüğü bir ortamda biz tekrar sağlam ve ihtiyatlı kamu maliyesi politikalarımızla ayrıştık. 2021 bütçemizde yüzde 4,3’lük bir bütçe açığı öngörmüştük. Bu yılı yüzde 3,5’in altında bir bütçe açığıyla kapatacağız.

Yıl boyunca amacımızla uyumlu olarak bütçemizi yönetirken, salgınla uğraşta vatandaşlarımızın mağdur olmaması için yüksek uğraş gösterdik.”

Salgın nedeniyle 2020’den bu yana vatandaşlar için sundukları takviyelerin yıl sonunda 734 milyar liraya ulaşacağını aktaran Elvan, “Enflasyonla gayrette vergi indirimleri ve fiyat ayarlamalarıyla 125 milyar liralık kamu gelirinden vazgeçtik, maliye siyaseti kararlılığını çok net bir biçimde gösterdik. Bahsettiğim bu meblağa doğal gaz ve elektrik alanında verdiğimiz dayanaklar dahil değildir.” dedi.

“VATANDAŞLARIMIZIN ENFLASYONA EZDİRİLMEMESİ İÇİN GEREKLİ HASSASİYETİ GÖSTERECEĞİZ”

Lütfi Elvan, memleketler arası güç fiyatlarındaki artış ve Türkiye’nin kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinden ürettiği elektrikte yaşanan düşüşe işaret ederek, bu maliyet artışlarını vatandaşlara en az seviyede yansıttıklarını, maliyetin değerli bir kısmını kendilerinin üstlendiğini söyledi.

Yurt dışından alınan doğal gazın daha düşük fiyatla vatandaşa sunulduğunu aktaran Elvan, şu anda ısınma emelli (yurt dışından) 100 üniteye aldıkları doğal gazı vatandaşlara 25 üniteye sattıklarını, elektriği ise üretim maliyetinin yüzde 50’si daha düşük bir fiyatla sunduklarını bildirdi.

Elvan, “Cumhurbaşkanımızın en hassas olduğu konulardan birisi, vatandaşlarımızın enflasyona ezdirilmemesidir. İlgili bakanlıklarımızla güçlü bir iş birliği içinde çalışıyoruz, taban fiyat başta olmak üzere bu mevzuda gerekli hassasiyeti göstereceğiz.” dedi.

Borçlanma konusunda da son derece dikkatli ve temkinli bir yaklaşım izlediklerini tabir eden Elvan, şunları kaydetti:

“Bütçe disiplininde gösterdiğimiz hassasiyet, Hazine’nin finansman muhtaçlığını da azalttı. 2021’de 618 milyar lira borçlanma öngörmüştük ancak 155 milyar lira daha az borçlanmayla yılı kapatacağız. Aşağı üst 463 milyar lirayla yılı kapatacağız. AB tarifli borç stokumuzun ulusal gelire oranını düşürüyoruz. Olağan borç stokumuzun düşük olması, elbette başlı başına kâfi değil. Borç stokumuzun yapısını da güzelleştirmemiz gerekiyor. Bu maksatla iç piyasada döviz cinsi borçlanmayı bu sene yarı yarıya düşürdük. Tıpkı vakitte, iç borçlanmanın vadesini de kıymetli ölçüde uzattık. 2020 yılı içerisinde 29 aya kadar düşen iç borçlanmanın ortalama vadesini 56 aya yükselttik.”

“2022’DE YURT İÇİNDE DÖVİZ CİNSİ BORÇLANMA YAPMAYI PLANLAMIYORUZ”

Hazine ve Maliye Bakanı Elvan, 2022’nin, gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyasetlerinin tesirli olacağı bir yıl olacağını belirterek, yurt dışı piyasalarda oynaklığın artacağı bir periyoda girdiklerini, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımlarının bu devirde olumsuz etkilenebileceğini söyledi.

Elvan, 2022 yılı Hazine Finansman Programı’nı bu gelişmeleri dikkate alarak ihtiyatlı bir halde hazırladıklarını aktararak, “2022’de toplam 498 milyar lira fiyatında borçlanmayı hedefliyoruz. Piyasa şartlarına bağlı olmakla birlikte önümüzdeki yıl yurt içinde döviz cinsi borçlanma yapmayı planlamıyoruz. Hazinemizin yeşil tahvil olarak da bilinen, sürdürülebilir tahvil ihraçlarına imkan verecek programımızı yakında tamamlamış olacağız.” dedi.

Yüksek enflasyonun, yalnızca Türkiye’de değil, dünya genelinde de değerli bir sorun olmaya başladığını vurgulayan Elvan, global tedarik zincirinde yaşanan sorunlara, güç, besin, navlun ve emtia fiyatlarındaki artışlara, kuraklık ve stoklama eğilimindeki yükselişe işaret etti.

Arz ve talep kaynaklı bu gelişmelerden etkilenen Türkiye’nin enflasyonla çabada 2020’nin son çeyreğinden itibaren para ve maliye siyasetlerinde kritik adımlar attığını belirten Elvan, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Ancak son 2 aydır global gelişmelerin de tesiriyle finansal piyasalarda dalgalanmalar yaşandı. Merkez Bankası kararı sonrasında piyasa faizlerinde, varlık fiyatlarında, döviz kurunda ve beklentilerde bir hareketliliğe şahit olduk. Ben burada, hiçbir ilgili dinamiğin göz gerisi edilemeyeceği kanaatindeyim. Zira tüm bu ögeler, entegre bir halde enflasyon görünümünü şekillendiriyor. Gerek global konjonktür gerekse yurt içinde enflasyonun seyri temkinli olmayı gerektiriyor.

Hepinizin bildiği üzere enflasyon, orta ve uzun vadede bir arz talep sıkıntısıdır. Bu bağlamda maliye politikalarımızı, arz taraflı yapısal siyasetlerle ve verimlilik artışlarına yönelik önlemlerle desteklemeye devam edeceğiz.”

“BANKALAR VERİLEN KREDİNİN HANGİ EMELLERLE KULLANILDIĞINI TAKİP ETMELİ”

Lütfi Elvan, bankacılık dalının güçlü sermaye yapısı ve etkin kalitesiyle sağlıklı bir yapı arz ettiğini belirterek, “Sektörün 2 mevzuyu hassasiyetle değerlendirmesini istiyorum. Birincisi, kullandırılacak yeni kredilerin yatırım, üretim, istihdam ve ihracata yönelik olmasını çok önemsiyoruz. Kaynakların tahsisinde bankaların seçici ve odaklı bir yaklaşım içinde olması gerektiğini düşünüyoruz. Verilen kredinin hangi maksatlarla kullanıldığının takibi koşul. İkincisi, bankacılık bölümümüz, teminata dayalı klasik kredilendirme yaklaşımının ötesine geçmeli diye düşünüyorum. Risk idaresine dayalı finansman uygulamalarını yaygınlaştırmak gerekiyor. Bu istikamette bir yaklaşım, KOBİ’lerin, start-up’ların kâfi finansal kaynağa ulaşmasında büyük değer taşıyor.” biçiminde konuştu.

Elvan, global ölçekte meselelerin yaşandığı bir devirde büyümede, kamu maliyesinde ve bankacılık kesiminde en iyi performans gösteren ülkelerden olduklarını vurguladı. Bunlarla birlikte aksayan istikametlerinin de bulunduğunu aktaran Elvan, bu sorunları çözmek için kâfi güçlerinin ve kararlılıklarının bulunduğunu kelamlarına ekledi.

Karar