SEDAT PALUT / KARAR

Çocukluk travması bütün ömrünü etkileyen iki bayanın öyküsünü anlattığı son romanı ‘Evvel Bahar’ bu ay okuyucuyla buluşan muharrir İrem Uzunhasanoğlu: 'Toplum olarak hepimiz ebeveynlerimizden, ailelerimizden yaralıyız. Eksik sevilmemiz sevilme uğraşında sıkışıp kalmamıza neden oluyor. Hasılı nereden eksiksek oradan tamamlanmaya çalışıyoruz.'

Yazar-çevirmen İrem Uzunhasanoğlu’nun ‘Gitme, Gül Yanakların Solar’, ‘Ufkun Öte Yanı’ kitaplarının akabinde yeni romanı ‘Evvel Bahar’ Doğan Kitap tarafından bu ay okuyucuyla buluşturuldu. Kitabında sorunlu-sorumsuz ailelerde dünyaya gelen Firuze ve Öykü’nün yetişkinliklerinde de çocukluklarında takılı kalmalarını ele alan Uzunhasanoğlu’yla çocukluk travmalarının insan hayatına tesirini ve aile hesaplaşmasını konuştuk.

Son romanınız geçmişte yatılı okulda birlikte olan, yıllar sonra tekrar karşılaşan, her ikisi de aileden yaralı iki arkadaşın üzerine konseyi. “Anne ve babalarla hesaplaşmanın bir son kullanma tarihi var. Bir yaştan sonra artık hesaplaşmanın da bir manası kalmıyor “ diyorlar. Size nazaran iyi bir aile ortamında yetişmiş olsalardı bu hesaplaşmadan bahsetmek mümkün müydü? 

‘İyi’ görece bir kavram, kime nazaran neye nazaran iyi aile? Ailenin ‘iyi’ ya da ‘kötü’ olarak sınıflandırılmasından daha derin ruhsal bir sorun kelam konusu. Toplum olarak hepimiz ebeveynlerimizden, ailelerimizden yaralıyız. Sert babalar, sert babaların gölgesinde kalan çocuklar, boyun eğen anneler, farklı hayatlar kurmak için kanat açanlar, ölenler ya da terk edip gidenler. Geride bırakılanlar ise daima çocuklar. Huzursuz aile çemberinde sıkışıp kalan ya da terk edilen çocuklar… Her birimizin çocukluk travmaları var, anne baba hesaplaşmaları var, gözünüzün önünde gerçekleşen bir aile arbedesine maruz kalmışlığımız var. Terk edilmemiz ileride bırakılma korkusu olarak zuhur ediyor. Eksik sevilmemiz sevilme uğraşında sıkışıp kalmamıza neden oluyor. Özcesi nereden eksiksek oradan tamamlanmaya çalışıyoruz. Hikaye öldürülen gazeteci babasının yokluğunu doldurmaya çalışıyor, Firuze ailesinde bulamadığı sevgiyi arıyor. Her iki bayan da tıpkı mevsimlerin kısır döngüsünde sıkışıp kalmış üzere kent hayatının içinde mutsuzca deviniyorlar. Bahar ısrarcı bir biçimde her sene gelmeye devam ediyor. Bu romanı yazarken bu aile hesaplaşmalarının kaçınılmaz olduğunu düşündüm. Her birimiz bir yerlerimizden yaralıyız ve bu yaralar sanılanın tersine kabuk bağlamıyor, insan büyüdükçe çocukluk meseleleri da onunla birlikte büyüyor ve kurduğumuz alakalara yansıyor. Bazen saplantılı alakalar kuruyor, mutsuz olacağımız bataklıklara saplanıyoruz. Tüm bunların sebebi çocukluğumuzda yatıyor. İşte ben de bu romanda bunu yazmak istedim. Biz büyüdükçe travmalarımızın da bizimle birlikte neye evrildiğini sorguladım. 

Roman kahramanları Firuze ve Hikaye görüşmedikleri yılları birbirlerine heyecanla anlatıyor. Bu anlatış, geçmişin yükünden kurtulmak için mi yoksa arınmak için mi? 

Geçmiş yükünden kurtulmaktan fazla birbirlerine merhem olacaklarına inanıyorlar. Yatakhane yıllarında, şimdi hepsi birer çocukken birbirlerinin acılarına merhem olmuşlar. Anne baba eksikliklerini birbirleriyle örtmeye çalışmışlar, geceleri sarılıp uyumuşlar, tıpkı kıyafetleri giymişler, birbirlerinin saçlarını örmüşler. Sonra hayat onları farklı patikalara savurmuş, her biri kendi zirvesine tırmanmış, bin bir zorluk çekmişler, el yordamıyla bata çıka da olsa büyümüşler. Yirmi yıl sonra birbirlerini bulduklarında Hikaye, Firuze’nin ona merhem olacağını, yaralarını saracağını sanıyor lakin hayatın onları savurdukları farklı yerlerde çok farklı şeyler yaşanmış, çok sular akmış geçmiş. Acılar onları büyütmüş, değiştirmiş. 

Birbirlerine çok büyük manalar yüklüyorlar. “Sensiz çok eksilmişim. Artık tamamlandım,” üzere. Ne kadar yakın olursa olsun diğerine bu kadar mana yüklemek yalnızlığı derinleştirmez mi? 

“Cehennem başkalarıdır” der Jean Paul Sartre. Birlikte çıktıkları ideoloji yolunda ona eşlik eden hayat arkadaşı Simone de Beauvoir da “Kurtuluşu diğerinde görmek yıkılmanın en kolay yoludur” diye bu ideolojiyi güçlendirir. “Ne bekliyoruz? Oburunu mı?” diye devam eder Beauvoir, birinin manevi tamamlanışı, tekamülü Godot’nun gelmesine bağlıysa o beklenen Godot hiç gelmeyecektir. Kendi varoluşsal kaygılarının altından yıkılmış olan bu iki bayan da birbirine çarpıp süratle uzaklaşan iki alev topu üzere. Öykü’nün babası doksanların bombalı aksiyonlarında öldürülmüş bir gazeteci, Firuze’nin babası ise güçlü bir endüstrici iş adamı. Anneler ise ortada yok. Tüm bu kırık dökük ömürler ve yıkıntılar içinde birbirlerinden medet ummaları ne kadar hakikat üzere görünse de olmuyor, olamıyor zira bir diğeri fakat kişinin cehennemi oluyor. 

Firuze’nin Türkiye dışında çıktığı periyotlarda isim değişikliği uğraşını görüyoruz. Bunu ‘kimlik arayışı’ olarak okumak mümkün müdür? 

Firuze lise yıllarında da arkadaşı Öykü’ye öykünüyor, “Keşke sen olarak ölsem” demesi önemli bir kimlik buhranından mustarip olduğunun en büyük göstergesi. Öykü’nün babası öldürülmüş bir gazeteci olduğu için Hikaye kâh okulda kâh toplum içinde dikkat çeken, herkesin ilgi gösterdiği bir figür oluyor. Firuze ise bu acıdan bile kendine kimlik devşirmek istiyor. Öldürülmüş bir babanın yaşattığı acıyı, yaşayan bir babanın yaşattığı acıya tercih ediyor. Lise yıllarında Adar’ın ona okuttuğu kitaplar sayesinde dik duruyor, Adar’a yaslanıyor. Adar’ı kaybedince de farklı kimlik arayışlarına devam ediyor. Gece, Umut, Zafer ve Çiçek manasına gelen isimler koyuyor kendine lakin en nihayetinde kendine dönmesi kaçınılmaz oluyor. Dönüp dolaşıp bir türlü sığınamadığı Firuze’ye sarılıyor.

LISANIN DÖNÜŞÜMÜNE ŞAHİT OLMAK ŞAHANE BİR DENEYİM 

Virginia Woolf ya da William Shakespeare üzere müellifleri çevirmek bazen üslubuma tesir edebiliyor bu yüzden yazma ve çeviri süreçlerimi birbirinden uzak tutmaya çalışıyorum. Çeviri yaparken metnin dinamiğine, satır altı okumalarına, akışa dair çok şey öğreniyorum. Olağan kitap okuma suratında yakalayamayacağım ince ayrıntıları keşfediyorum. Shakespeare’in mizahı ve söz oyunları var mesela. Çevirirken eğleniyorum. Ayrıyeten 1500’lü yıllardan bu yana lisanın nasıl da değişip dönüştüğüne şahit olmak olağanüstü bir tecrübe. Woolf’un ise şuur akışı tekniği ve de seslere, renklere takıntılı olması çok etkileyici. Pastoral bir görüntüyü tanım edişi, zihin sıçramaları bana çok şey kazandırdı. ‘Dalgalar’ çevirim çıkmak üzere, ‘Hırçın Kız’ı teslim ettim, önümüzdeki sonbaharda ise tekrar bir Shakespeare oyunu çevireceğim.

Karar