Yıllık yüzde 19.25 olan enflasyonun ‘hissedilen değeri’ yüzde 40’ı aştı. Yüksek kur-yüksek enflasyon altında ezilen üreticinin maliyeti fırladı. Tarladan sofraya ‘kaybet-kaybet’ süreci vatandaşı isyan ettirdi. Sıkıntıya tahlil arayışındaki iktidar geçmiş yıllarda soğan deposu baskınları ve tanzim market uygulaması üzere günlük adımlara başvurmuştu. Bu sefer hal kontrollerinin akabinde Erdoğan’ın “Beş zincir marketin topladığı eserle piyasalar alt üst oluyor” işaretiyle Ticaret Bakanlığı harekete geçti.
CHP SÖZCÜSÜ ÖZTRAK: ZİNCİR MARKETLER ERDOĞAN’IN YAPITI
Fahiş fiyat artışları olduğuna ait şikayet geldiğini belirten bakanlık, beş zincir markette kontrol için müfettişler görevlendirdi. TESK Lideri Palandöken ise “Perakende yasası güncellenmeli, marketlere kural getirilmeli” dedi. CHP Sözcüsü Öztrak da “Zincir marketler Erdoğan’ın eseri” reaksiyonunu gösterdi. Toplumsal medyada kira artışları ve dövizdeki rekorlara işaret edildi. ‘Etikete baskın’ anlayışı ironili biçimde eleştirilerek “Bu meselelere karşı da misal adımlar atılsın” davetleri yapıldı.
KURDAKİ ARTIŞIN SORUMLUSU KİM?
İktisatta alınan yanlış kararlar, toplumun refahını her geçen gün kısıtlıyor. Yüksek enflasyonla çaba etmek için devayı fahiş fiyat kontrollerinde arayan Hükümet, yeni hatalıyı ‘zincir marketler’ olarak ilan etti. Ama öbür tarafta alınan kararlar, Merkez Bankası’nın bağımsızlığı üzere ögelerle kur yeni tepelerini yazdı. Ekonomistler ise pekala ‘Kurdaki fahişi artıştan kim sorumlu olacak?’ dedi.
Türkiye’de her geçen gün artan maliyetler, TÜİK’e nazaran enflasyonu etkilemese de tüketicinin cebi gitgide küçülüyor. Yüksek enflasyon, yüksek kur ve yüksek maliyet ne üretimi ne de çiftçi de derman bırakırken, hükümet yeni tedbir tekniğini kullanarak tekrar kontrollere başladı. Hükümet yüksek enflasyonun hatalısını ararken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ay başında kontroller için Ticaret Bakanlığı’na talimat vermişti. Tabi öncelik her vakit olduğu üzere sorunu çözmeye değil, hallere, komitecilere ve raflara baskınlarla başladı.
En son 2018 yılında artan patates ve soğan fiyatları sonrasında depocular hatalı bulunmuştu. Bu periyotta bir müddet inen patates soğan fiyatları, stoklanması gereken eserin piyasaya çıkarılmasından sonra tekrar uçuşa geçti.
En son Erdoğan, yeni suçluları evvelki gün ilan etti. Fahiş fiyat artışında zincir marketleri işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları sonrası Ticaret Bakanlığı harekete geçti. Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un talimatıyla 5 zincir marketteki eserlerde fahiş fiyat artışının tespiti için ticaret müfettişleri görevlendirildi.
Öte yandan fahiş artış yalnızca besin da değil, başta kur olmak üzere bir çok alanda gerçekleşti. Kur kaynaklı araba ve mesken fiyatları da son bir kaç yılda fahiş arttı. Ayrıyeten arabadan alınan vergilerle birlikte 200 bin liraya satılan bir araba bile bazen 1 lira farkla neredeyse 300 bin lira olması hiç de güç değil.
Konut kredilerinin düşüş anında da konut fiyatlarının yükselmesi de en kolay örneklerden biri. Bu yüzden aslında ekonomistler sorunun kökünün döviz büfelerinde olduğunu düşünüyor. Kurdaki fahiş artışla birlikte enflasyon da sert tetikleniyor.
Danışman Hakan Özerol durumu şöyle özetledi: “Gıda fiyatlarındaki artış için marketlere kızdığımıza nazaran, artan kur için de banka ve döviz büfelerine kızmalıyız sanırım. Zabıta, bankaları da denetlemeli. Araba bayileri unutulmamalı, otomobil fiyatları fahiş arttı. Hiç kimseye göz açtırmamak lazım. Fırsatçı bunlar.”
“ZİNCİR MARKETLER ERDOĞAN’IN ESERİ”
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Bütün üreticiden tüketiciye olan yerde zincir marketlerin buradaki ağır eserleri toparlaması… Bu da 5 tane zincir market. Bunlar bütün o eseri toparlıyor. Bu 5 tane zincir marketin topladığı eserle piyasalar alt üst oluyor.” açıklamasına ait olarak “Zincir marketler Erdoğan’ın eseridir” yorumunu yaptı. İki yıl evvel soğan patates esnafının terörist ilan edildiğini söyleyen Öztrak “Şimdi 5 zincir marketi lisanına doladı. Biz yıllardır esnafımızı haksız rekabetten korumak için zincir marketlerin düzenlenmesi gerektiğini söylüyoruz. Bunun için kanun teklifi de verdik. Samimiyseniz alın bunu kullanın” tabirini kullandı.
DOLAR HAFTA SONU DİNLEMİYOR?
Merkez yaklaşık 1.5 yıl ortadan sonra birinci sefer faiz indirimine gitti. Ekonomistler kararı kusurlu bulurken, kur telaffuz değişikliğinden sonra TL karşısında 55 kuruş bedel kazandı. Merkez Bankası’nın siyaset faizini 100 baz puan indirmesinin akabinde dolar 8.8016 ile tıpkı gün yeni doruğuna imza attı. Cuma günü de yüzde 1’den fazla yükseliş kaydeden dolar/TL 8.85 düzeyiyle en yüksek seviyeyi görmüş oldu. Haftasonu Türkiye’de piyasların kapalı olmasına karşın dolarda yine yükseliş trendi başladı ve 8.90’a ulaştı.
EKSİK İMZALI FAİZ İNDİRİMİ
Para Siyaseti Kurulu’nun 1 puanlık faiz indiriminin kamuoyu açıklamasında gözlerden kaçan bir detay Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Merkez Bankası eski başekonomisti Hakan Kara’nın dikkatini çekti.
Kara, Twitter’da yaptığı paylaşımda “TCMB faiz kararına dair bir detay dikkatimi çekti. Karar metninde bir üyenin imzası eksik. Evvelce toplantıya katılamayan bir üye olduğunda yanına münasebeti yazılırdı (görevli, müsaadeli vs). Hafızam beni yanıltmıyorsa böylesi birinci defa oluyor” tabirlerini kullandı.
Merkez Bankası Para Siyasetleri Şurası Lider Şahap Kavcıoğlu ile birlikte toplamda 7 isimden oluşuyor. Faiz indirim kararının kamuoyu açıklamasında 6 ismin imzası yer alırken Prof. Dr. Abdullah Yavaş’ın imzası duyuruda yer almadı. Hakan Kara, bu durumun Merkez Bankası tarihinde birinci defa yaşandığını vurguladı.
Karar
