Urartu Hükümdarı II. Sarduri tarafından milattan evvel 750 yılında yaptırılan Çavuştepe Kalesi ve kuzey kısmındaki nekropol (arkeolojik kentlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölge), alanında yürütülen hafriyat çalışmalarında, Urartuların meyyit gömme adetleri ve hayat şekline ait yeni bulgular elde edildi.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle yapılan hafriyatlarda, biri yetişkin biri de çocuk olduğu bedellendirilen iki yeni mezar tipi daha tespit edildi.

Arkeologlarca incelenen mezarlarda ölülerin kıymetli eşyalarının yerinde olmadığı ve kemiklerin farklı bir alanda olduğu tespit edildi.

Hafriyat lideri Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu, AA muhabirine, Çavuştepe Kalesi’nde 1961’den 1986’ya kadar açılmış ve ortaya çıkartılmış alanda daha çok konservasyon ve müdafaaya yönelik çalışma yaptıklarını belirtti.

Kalenin nekropol alanında 2017’den beri hafriyat yaptıklarını, bu çalışmalarda Urartu arkeolojisi ve meyyit gömme gelenekleri açısından çok kıymetli arkeolojik bilgilere ulaşıldığını kaydeden Çavuşoğlu, bu yılki hafriyat çalışmalarında biri hocker (cenin) durumunda gömülen çocuk başkası ise yetişkin bir bireye ilişkin olduğunu düşündükleri yeni mezarlar bulduklarını söyledi.

Bulunan yeni tip mezarların Urartuların meyyit gömme adetlerine ait kendilerine yeni bilgiler verdiğini aktaran Çavuşoğlu, “Daha evvel nekropol alanında sandık mezar, oda mezar, toprağa gömülü dediğimiz olağan mezar ve meyyitin yakılarak gömüldüğü urne mezar tipleri vardı. Artık ise yeni bir mezar tipiyle karşılaştık. Sıralı mezar formunda, cesetler bir platformun yanında konulmuş.” diye konuştu.

Yetişkin bireye ilişkin iskeletin kendi periyodu içerisinde tahrip edildiğini anlatan Çavuşoğlu, şunları kaydetti:

“Muhtemelen eski çağdaki bu meyyitin de takılarıyla gömüldüğünü ve bu takıları almak gayesiyle mezarın tekrar açıldığını varsayım ediyoruz. Hafriyatın devam eden kısmında bu durum çok daha netlik kazanmış olacak. Bireylerde çoklukla ona ilişkin eşyalara rastlayabiliyorduk. Geçen yıl da buna misal takılarıyla bulduğumuz bir mezarda değerli bir bulgu elde etmiştik. Lakin son bulduğumuz yetişkin bireyde rastgele bir şeye rastlamamanın yanında cesedinin karışık olarak bulunması, tahrip edildiğini gösteriyor zira cesedin baş kısmını ayakların yanında, omurlarını daha öteki bir kısımda, dağılmış vaziyette bulduk. Akıllara defineciler tarafından kazılmış olma ihtimali de gelebilir lakin yaptığımız araştırmalarda kendi devri dışında rastgele bir kaçak hafriyat izine rastlamadık.”

“DAHA EVVEL KARŞILAŞMADIĞIMIZ BİR MEZAR GELENEĞİ”

Mezarları buldukları alanda bilhassa taş sıralı mimari bir dokunun bulunduğunu anlatan Çavuşoğlu, Urartuların klasik özelliklerini taşıyan mezarların dışında bir mezar bulduklarını belirtti.

Yeni bir mezar geleneğiyle karşılaştıklarını lisana getiren Çavuşoğu, şöyle devam etti:

“Bulduğumuz yeni mezarlar sur duvarına emsal, üç sıra taş ile çevirili bir alanın eteğinde, belli bir eksende ilerliyor. Bu duvarın çabucak eteğinde, inhumasyon dediğimiz ceset gömü formu iskeletlere rastlıyoruz. Daha evvel Urartu’nun birçok nekropolü kazıldı fakat burada bizi şaşırtan daha evvel karşılaşmadığımız bir mezar geleneği olması. Bunlardan birincisi belli bir nizam içerisinde devam eden mimari bir doku var ve bu doku üzerinde rastgele bir kerpiç yapı yok.

Platforma misal bir nizam oluşturmuşlar. Bu nizamın çabucak yarım ile bir metre ortasındaki eteğinde inhumasyon gömülere rastlıyoruz. Bu gömüler de hem bizim için hem de bu alan için Urartu nekropolleri ve Urartu mezar gelenekleri içinde özel bir yer teşkil ediyor. Bu mezarlığın ise günümüzden 2 bin 750 yıl öncesinde kullanıldığını düşünmekteyiz.”

Karar