Türkiye’nin, İstanbul Sözleşmesi’nden reaksiyon çeken ayrılığı sonrası bayan cinayetlerindeki durum ve cezalar gündeme sıkça geliyor. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, 24 Tv’de canlı yayınlanan ”24 Özel” programında gündeme dair değerlendirmelerde bulundu.
‘İDAMA KATEGORİK OLARAK KARŞI DEĞİLİM’
Bayan cinayetleri hakkında konuşan Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Yanık, idama kategorik olarak karşı olmadığını belirterek şu kelamları söyledi:
“Geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu kabahatler işleniyordu. Cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o cürmü fakat az fakat çok işleyenler olacaktır.”
BAŞAK CENGİZ’İN KATLEDİLMESİ
Can Göktuğ Boz tarafından öldürülen Başak Cengiz’in vefatının kendisini çok etkilediğini lisana getiren Yanık, “Ailesiyle de temas halindeyiz. İki kez ben görüştüm. Telefonla da görüşüyoruz ve davayı da takip ediyoruz. Bu tıp hususlar bize intikal ettikten itibaren sürece çabucak Bakanlık olarak dahil oluyor ve takip ediyoruz. Başak Cengiz evrakında da birebir şeyi yapacağız” diyerek şöyle devam etti:
Şiddete çok yatkın bir profil. Konutunda kesici birtakım aletler biriktiriyor. Yalnız yaşayan bir profil. O gün de dışarıya elinde bir samuray kılıcıyla ‘Birini öldürmek üzere çıktım.’ diyor. Şurası çok trajik ve çok can yakıcı; bizim bayana yönelik şiddet dinamikleri başkalarından farklıdır. Bunu ayrıyeten tespit etmemiz ve ayrıyeten kıymetlendirmemiz, sorunun tahlili noktasında bilhassa birtakım çalışmalar yapmamız gerekir. ‘Kadın olduğu, direnemeyeceği, kolay öldüreceğimi düşündüğüm için onu seçtim.’ diyor. Bayanların uğradıkları şiddetin değerli bir kısmı tam da bu sebeple meydana geliyor. Bayan olduğu, direnemeyeceği, daha zayıf olduğu için, bir formda direnmemesi ve yanıt vermemesi gerektiği düşünüldüğü için.“
RUH SIHHATİ YASASI GELECEK Mİ?
Ruh sıhhati yasası talebi konusunda da değerlendirmeleri sorulan Bakan Yanık şunları söyledi:
“Ruh sıhhati dediğimizde çok öbür bir disiplin devreye girer. Tıp biliminin konusu olarak pahalandırmak lazım. Bir de şunu görmek lazım. Son analizde ruhsal sorunlar yahut ruh sıhhatiyle alakalı problemlerin takibi ve tespiti noktasında gerekli düzenlemelerin yapılması, eksik bir konu varsa buranın tamamlanması gerektiği açık. Öbür taraftan, mevcut imkanların kullanılması noktasına da dikkat edilmesi lazım. Kaldı ki ruh sıhhati yasası diye kısaca tanımladığımız bir yasa çalışması konusunda da Sıhhat Bakanlığı ve Meclisin ilgili komiteleri hazırlık yapıyorlar. Bakanlık olarak bizim ilgi alanımıza giren alanlarla alakalı Aile Müşavere Merkezleri ve aile danışmanlığı kavramı üzerinden dahiliz.”
‘KÖKÜNDEN HALLETMEDİĞİNİZDE BU DAİMA DÖNEN BİR ÇARK OLUR’
Cezanın süreci yöneten bir şey olmadığını belirten Yanık kelamlarına şöyle devam etti:
“Süreci yönetirken eğitim sistemi, aile, etraf, medya, aklınıza gelecek bütün paydaşların bu hususta ortak tavrının olması lazım. Aksi takdirde daima kabahat üreten bir sistemin sonuçlarını cezalandırmış olursunuz. Sıkıntıyı kökünden halletmediğinizde bu daima dönen bir çark, siz de o çarkı durdurmaya çalışan Don Kişot’lara dönüşürsünüz.
CEZAYI ARTIRARAK SONUCU YÖNETEMİYORSUNUZ
O yüzden ısrarla eğitim, çocukluktan başlayarak farkındalık, toplumsal algının dönüşmesi gerektiğini vurguluyoruz ve onun için çalışıyoruz. Yok edemezsiniz. Cezalarımız kara Avrupa’sından daha ağır. Amerika bu manada daha cezacı bir hukuk sistemidir. Oradan da ağır. Cezayı artırarak sonucu yönetemiyorsunuz.”
‘TOPLUMSAL BAKIŞ AÇISI GELİŞTİRMEDİĞİNİZDE KABAHAT İŞLEYEN OLACAK’
İdam cezası konusunda da değerlendirmelerde bulunan Yanık, şunları söyledi:
“Bir hukukçu olarak idama kategorik olarak karşı değilim. Ama bu ve gibisi olaylarda çok duygusal ve anlık yansılarla birtakım tahlilleri kendimizce konuşuyoruz. Sonrasında bir tarafta kalıyor. İdam tahlil olur mu olmaz mı tartışması çok spekülatif bir tartışma olur. O yüzden o tartışmaya bir hukukçu ve bakan olarak girmek istemem. Şunu söyleyebilirim, geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu kabahatler işleniyordu. Biraz evvel tabir ettiğim çerçeveden bakınca cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o hatası fakat az ancak çok işleyenler olacaktır.”
İSTANBUL MUKAVELESİ’Nİ BİR HUKUK METNİ OLARAK ÖNEMSEYEN BİRİSİYİM
İstanbul Mukavelesi’ni bir hukuk metni olarak önemseyen birisiyim. Geçmişteki sözlerim, konuşmalarım çok açık. Onların hiçbirisinde bugün farklı düşünmüyorum. O vakit dediğimi tekrar söyleyeyim. İstanbul Kontratı bir milletlerarası metin ve bir çerçeve metin. Milletlerarası metinlerin pek birçok tavsiye metinleridir. İstanbul Kontratı keza. Pek azında amir kararlar vardır, Taraf devletlere birtakım yükümlülükler yükler. İstanbul Kontratı, Avrupa Kurulu’nun hazırladığı ve taraf devletlere, bayana yönelik şiddetle uğraşta ekonomik, toplumsal, hukukî, eğitim, göç, mültecilik durumu vesaire noktasında gerekli düzenlemeleri şayet türel metin sorunun varsa iç hukukunda gereğini yap, ekonomik olarak desteklenmesi gerekiyorsa mağduru dayanakla, klasik pahalar noktasında birtakım sorunlar varsa bunları değiştir, dönüştür diye bir çerçeve çiziyordu. Daha somutlaştırarak söyleyeyim.
İstanbul Sözleşmesi’nden ayrıldığımız için bayana yönelik şiddet artmadı ve azalmadı. Bizim bugün 81 tane şiddet tedbire ve izleme merkezimiz var. Buralarda vatandaşlar müracaat ettiğinde bir süreci başlatıyoruz ve çabucak onların korunma önlemi gerekiyorsa alıyoruz, konukevlerimize yerleştiriyoruz. Ekonomik olarak gereksinim halindeyse onlara birtakım ekonomik dayanaklar sağlıyoruz. Çocukları varsa, çocuk güvenlik tehdidi altındaysa çabucak kapalılık kararı alıyoruz. Biz kendi pratiğimizden yola çıkarak birtakım düzenlemeler yaptık. Türkiye’nin bayana yönelik şiddetle gayreti noktasındaki geriye dönük müktesebatını yabana atmayalım.”
İSTANBUL KONTRATI NEDİR?
İstanbul Kontratı ya da tam ismiyle Bayanlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Ait Avrupa Kurulu Kontratı, Avrupa Kurulu tarafından hazırlanan, 45 ülke ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan, bayana yönelik şiddet ve aile içi şiddeti tedbire ve bununla gayrette temel standartları ve devletlerin bu bahisteki yükümlülüklerini belirleyen milletlerarası insan hakları kontratıdır.
Mukavele, Avrupa Kurulu tarafından desteklenmektedir ve taraf devletleri türel olarak bağlar. Mukavelenin beş temel unsuru; bayana yönelik her türlü şiddetin ve konut içi şiddetin önlenmesi, şiddet mağdurlarının korunması, hataların kovuşturulması, hatalıların cezalandırılması ve bayana karşı şiddet ile uğraş alanında bütüncül, eş güdümlü ve tesirli işbirliği içeren siyasetlerin hayata geçirilmesidir. Bayana karşı şiddeti bir insan hakkı ihlali ve ayrımcılık tipi olarak tanımlayan, bağlayıcı nitelikte birinci memleketler arası düzenlemedir. Tarafların kontrat kapsamında vermiş oldukları taahhütler, bağımsız uzmanlar kümesi GREVIO tarafından izlenmektedir.
Türkiye, bayanlar başta olmak üzere birçok kişi tarafından çok reaksiyon çekmesine rağmen 20 Mart tarihinde kontrattan çekildi.
Karar
