TBMM’deki anayasa değişikliği ile Türkiye’nin idare biçiminin Cumhuriyet olarak belirlendiği 29 Ekim 1923 tarihi, her sene olduğu üzere bu yıl da çeşitli etkinlikler ve programlarla kutlanacak. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün mirası, yeni kuşaklara aktarılarak sürdürülmektedir.
29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI’NIN MANASI VE KIYMETİ
Türkiye Cumhuriyeti’nin resmen kurulduğu tarih 29 Ekim 1923 günü, her yıl birebir gün ‘Cumhuriyet Bayramı’ olarak kutlanır. Büyük başkan Mustafa Kemal Atatürk, başka bayramlar üzere bu bayramı da gelecek jenerasyonlara bir miras olarak bıraktı. 29 Ekim 1923 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) yapılan bir anayasa değişikliğiyle Türkiye’nin idare biçimi ‘Cumhuriyet’ olarak belirlendi. Kararın akabinde, 101 pare top atışı yapılarak Meclis’te kutlama yapıldı.
Türk halkı için Cumhuriyet Bayramı, ulusal birlik ve beraberliğin, toplumsal dayanışmanın üst seviyeye çıktığı en kıymetli ulusal bayramlarından biridir. Kurtuluş Savaşı’nın Türk milletinin zaferiyle sonuçlanmasının akabinde ortaya çıkan idare boşluğunun kaldırılması hedefiyle yeni bir idare biçiminin belirlenmesi kuraldı. Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşları, yaptıkları çalışmalar sonucu Türkiye’ye yakışır idare formunun ‘cumhuriyet’ olduğuna karar verdi. Nihayetinde 29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyet ilan edildi.
29 EKİM 1923’TE NE OLDU?
Osmanlı İmparatorluğu’nda, ikinci meşrutiyetin ilanından 6 yıl sonra 1. Dünya Savaşı başladı. 1914’te başlayan savaşa dünyanın muhakkak başlı devletleri katıldı. 4 yıl süren savaş sonunda taraf olduğumuz devletler mağlubiyete uğrayınca, Osmanlı İmparatorluğu da savaşı kaybetti. Ülke toprakları Sevr mutabakatıyla; İngilizler, Yunanlılar, Fransızlar ve İtalyanlar tarafından paylaşıldı. Emperyalist güçlerin ülkeyi işgal etmesi üzerine harekete geçen Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919 günü İstanbul’dan Samsun’a giderek, İstiklal Çabası’nı başlattı. Erzurum’da, Sivas’ta kongreler düzenledi. Mustafa Kemal Paşa, “Tek bir egemenlik var, o da ulusal egemenliktir. Ülkeyi tekrar ulusun kendi gücü kurtaracaktır” iletisini verdi.
Yurdun dört bir tarafından gelen temsilciler, İngilizler’in İstanbul’da kapattığı Meclis-i Mebusan’ı 23 Nisan 1920 günü Ankara’da ‘Büyük Millet Meclisi’ ismiyle tekrar açarak halk iradesinin tecelli etmesini sağladı. Mustafa Kemal Atatürk’ü lider seçen Meclis, Kurtuluş Savaşı’nı resmen başlattı. Bir yandan efeler, dadaşlar, seymenler bulundukları yörede düşmana karşı koydular. Öte yandan sistemli ordular İnönü’de, Sakarya’da, Dumlupınar’da savaştılar.
“EFENDİLER, YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ”
Tahtını, rahatını düşünen padişah, yenilen düşmanla birlikte yurdumuzdan kaçtı. İmzalanan Lozan Barış Antlaşması ile yeni bir devlet doğdu. Bu doğan devletin idare biçimi şimdi belirlenmemişti. İkinci periyot Büyük Millet Meclisi 11 Ağustos 1923’te birinci toplantısını yaptı. 13 Ekim 1923′te Ankara Başşehir oldu. Atatürk, düşmanın ülkeden atılıp sonlarımızın belirlenmesinden sonra, çoktan beri tasarladığı cumhuriyetin ilanı üzerinde hazırlıklar yapmaya başladı. 28 Ekim 1923 akşamı yakın arkadaşlarını Çankaya’da yemeğe çağırdı. Onlara, “Efendiler, yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz” dedi.
29 Ekim 1923 günü Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra taslağı hazırlanan cumhuriyet önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verildi. Meclis önergeyi kabul etti. Böylelikle ülkemizde cumhuriyet idaresi kuruldu. Atatürk kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci Cumhurbaşkanı oldu. Cumhuriyet’in ilanı yurtta sevinç ve coşku ile karşılandı. Vatandaşların seçme ve seçilme hakkının olduğu, halk temsilcilerinin kabul ettiği maddelerle ülkenin yönetilmesi olan cumhuriyeti korumak, kollamak, yaşatmak her vatandaşın misyonudur.
Karar
