Z kuşağı, 1996 yılından sonra doğan gençleri tanımlamak için kullanılıyor.

Siyasi partiler oylarının peşinde, şirketler yeni çalışanları olarak bu kuşakla nasıl muhabere kurmaları gerektiğini araştırıyor, reklamverenler ise istihdam piyasasının en genç mensupları olarak tüketim alışkanlıklarını şekillendirmek derdinde.

7 MİLYON GENÇ OY KULLANACAK

Türkiye'de 2023 yılında düzenlenecek seçimlerde bu kuşağa mensup 7 milyon genç oy kullanacak.

O yüzden siyasi partiler stratejilerini münhasıran bu kuşak etrafında konumlandırmaya başladı.

Bu duruma koşut olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Haziran'da Üniversite Kurumları Imtihanı (YKS) tarihinin evvel ertelenmesi sonra da öne alınmasını eleştiren genç kuşakla medya konferans aracılığıyla bir araya geldi.

Fakat gençlerin olumsuz muahezeleri ve 'Size oy moy yok' sözleri üzerine YouTube'da tefsirler kapatıldı; bu da bu görüntünün beğenmeme seçeneğinin yüz binlerce kere tıklanmasına yol açtı.

Böylelikle Z kuşağının dertleri ve hangi hususlarda rahatsız oldukları sorusu kamuoyunda ağır bir halde tartışılmaya başlandı.

İnternet çağında dünyaya gelen bu kuşak için dijitale erişim sayesinde birden fazla hudut kalkmış üzere gözükse de evvelki kuşaklara kıyasla çok daha büyük bir sıkıntıyla baş etmek zorundalar: İşsizlik.

Z kuşağının kimlerden oluştuğunu ve Türkiye'deki en büyük problemlerinin ne olduğunu derledik.

Z KUŞAĞININ ORTAK ÖZELLİKLERİ 

Yeditepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Demet Lüküslü, kuşakların başka toplumsal kategoriler üzere homojen yapılardan oluşmadığını vurguluyor.

BBC Türkçe'nin haberine göre Lüküslü, X,Y, Z kuşağı üzere tanımlamaların daha çok pazarlama ve insan kaynakları ortamları tarafından kullanıldığına dikkat çekiyor.

Gençlik sosyolojisi üzerine çalışan Lüküslü'ye nazaran global olarak genç kuşağın ortak özellikleri ise şöyle:

• Eğitimin rolünün sorgulandığı bir periyodun gençleri. En eğitimli kuşak ve eğitim sisteminin içinde en uzun kalan kuşak olmasına karşın eğitimin vtlerinin bölgesine getirilmediğini görüyorlar.
• Demografik olarak bir tarafta yaşlanmakta olan Garp ve Kuzey Avrupa toplulukları, sair tarafta genç olan Ortadoğu ve Afrika toplulukları var. Lakin her iki taraf için de genç olmak bir avantaj değil, dezavantaj.
• Genç işsizliğinin köstek oluşturduğu bir kuşak. Çocukluk ile yetişkinlik arasında bir geçiş periyodu olarak tanımlanan gençlik periyodunu, ayakları üzerinde durmakta zorlanan, 'yetişkinliğe' geçemeyen, tasa ve endişelerle geçiren bir gençlik.
• İklim buhranı ile bir arada dünyanın geleceğinin sorgulandığı bir periyodun gençleri.
• OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) Gençlik Siyasetleri Ekibi'nden siyaset analisti Gamze İğrioğlu, Z kuşağını olusturan 15-24 yaş aralığındaki gençlerin dijitalleşme, otomasyon, iklim değişikliği üzere global değişimlere maruz kalan ve uzun vadede bu değişimlerin tesirleri ile yaşayacak bir kuşak oldugunu söylüyor.
• BBC Türkçe'ye OECD'nin gençlik ile ilgili araştırmalarını pahalandıran ve kendisi de Z kuşağından olan İğrioğlu, “Bu kuşak, haber ve eğitime ulaşım ile teknolojik yatkınlık bahislerinde öteki kuşaklara nazaran çok daha avantajlı konumda olmasına karşın ekonomik mealde bilhassa istihdam konusunda gayrı kuşaklara nazaran zorluk yaşıyor” açıklamasında bulunuyor.

“YAŞADIKLARI EN BÜYÜK ZORLUK HÜRMET GÖRMEMELERİ”

Yeditepe Üniversitesi'nden Lüküslü, Türkiye özelinde de istihdam ve eğitim meydanında yaşanan problemler yüzünden bu periyotta genç olmanın güç olduğunu vurguluyor.

“En kıymetlisi de bunları çözmek için bütüncül bir gençlik siyasetine sahip değil Türkiye. Hamaset dışında gençlik sıkıntılarının siyasi sahada tartışıldığını mtteessüf göremiyoruz” diyen Lüküslü'ye nazaran gençler için en büyük zorluk laflarının ve kişiliklerinin ciddiye alınmaması, hürmet duyulmaması.

“HAKLAR KONUSUNDA EŞİTLİK TEMELLİ BİR ANLAYIŞ”

Gezici Araştırma Merkezi'nin Türkiye'nin 12 vilayetinde 20 yaş altını temsil eden Z kuşağı ile yaptığı ankete bu ay Sözcü gazetesinde nokta verildi.

1.062 gençle yapılan anket sonuçlarını Gezici Araştırma Merkezi Lideri Murat Gezici, tıpkı haberde şu biçimde kıymetlendirdi:

• Z Kuşağı insan hakları, hayvan hakları, cinsiyet ayrımcılığı üzere hususlarda hassaslığı ön planda olan, haklar konusunda eşitlik temelli bir anlayışa sahip. Yüzde 45'i herkesin eşit ve benzeri haklara sahip olduğu görüşünü savunuyor.
• Bu kuşak için ırk, cinsiyet, diyanet, lisan, mezhep üzere ögeler düşük bir değere sahip. 'Farklı bir diyanet yahut mezhebe ilişkin biriyle evlenebilirim' diyenlerin orantısı bundan evvelki nesilde yüzde 32,8 iken Z kuşağı için yüzde 82,2.
• Bu kuşağın yüzde 15,7'si namaz kılma, oruç tutma üzere diyaneti inançlarının gerekliliklerini tarafına getirdiğini söylerken, yüzde 55,8'si bu gereklilikleri tarafına getirmediğini söyledi. Yüzde 28,5'i inançsız olduğunu söz etti.
• Z kuşağının yüzde 76,4'ü adalet, demokrasi, tabir ve mülahaza özgürlüğü, liyakat, israf, sanat üzere kavramları kıymetli bulduğunu söz ediyor. AB'yi destekleyenlerin orantısı Z kuşağında yüzde 78,6 iken X ve Y kuşaklarında bu orantı yüzde 35,6.
• Günlük toplumsal medyada geçirdikleri vakit ortalama 6 st. Bu kuşağın yüzde 65'i akıllı telefon kullanıyor.
• Z Kuşağı, kendisini malûm bir ideolojik kümeye yahut siyasi partiye mensup görmüyor. Araştırmalar bu kuşaktakilerin yaklaşık yüzde 68,7'sinin, kendisini Atatürkçü, muhafazakar ya da milliyetçi üzere malûm kategoriler içinde tanımlamadığı ve mevcut siyasi partilere karşı rastgele bir yakınlık hissetmediğini gösteriyor.
• Ankette Z kuşağının yüzde 86,7'si oy kullanırken ebeveynlerin tesirinin olamayacağını, kendi iradesinin ön planda olduğunu söylüyor.

“EN TUTUCU KUŞAK”

Gelgelelim Üsküdar Üniversitesi Muhabere Fakültesi ve Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi akademisyenlerinin yaptığı bir araştırma ise farklı sonuçlara işaret ediyor.

Marketing Türkiye mecmuasının sonuçlarına taraf verdiği toplumsal medya kuşaklarına yönelik hazırlanan araştırmaya nazaran Z kuşağı farklı dış görünüşleri kabul seviyesi en düşük kuşak olarak ortaya çıkıyor.

Araştırmayı yürüten akademisyenlerden Üsküdar Üniversitesi Muhabere Fakültesi Talim Üyesi Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Kuşakların farklılıkları kabul seviyeleri incelendiğinde, farklı dini/etnik yapıları kabul toleransı en düşük kuşak olarak Z bulundu.” açıklamasında bulunuyor.

Ünal, Y kuşağının bu sahada daha hoşgörülü olduğunu söylerken kategoride nokta alan birtakım unsurlar şöyle:

• “Burnuna, kaşına, lisanına takı (piercing) takan birini kültürel olarak kaybolmuş kabul ederim”
• “Vücudunun çeşitli bölgelerine hızma/piercing takmış birine acırım”
• “İşveren olsam vücudunun her tarafında dövmeler olan birini tercih etmem”
   

“TEKNOLOJİYE MERAKLI BİR NESİL”

Türkiye'deki Z kuşağının teknoloji ile ilgisine bakıldığında ise haberleri toplumsal medyadan takip eden bir nesil önümüze çıkıyor.

Yapılan global bir araştırma Türkiye'deki gençlerin teknoloji okur yazarlığında kendisini dünyanın tepesinde gördüğünü ortaya çıkarıyor.

ABD merkezli teknoloji ve bilgisayar şirketi Dell'in 2018 yılında yaptığı Z kuşağı araştırmasına nazaran Türkiye'de Z kuşağının yüzde 57'si dünya ortalamasını aşarak araştırma ve geliştirme üzere teknolojinin hakim olduğu yerlerde çalışmak istediğini belirtti.

Araştırmanın sonuçlarını Habertürk gazetesine pahalandıran ve o periyot Dell'in Türkiye umumî yöneticisi olan Sinan Dumlu, “Dünya çapındaki yaşıtlarına kıyasla çok daha özgüvenli ve teknolojiye meraklı bir nesil Türkiye'de ortaya çıkıyor. Onlar için en son teknolojilerle çalışmak kıymetli ve belirleyici” dedi.

TÜRKİYE NE ÇALIŞAN NE EĞİTİM ALAN GENÇLER NISPETINDE BIR NUMARA

Öbür yandan Türkiye'de gençler teknoloji ile entegrasyonlu bir kariyerin hayalini kursa da onlarında genç işsizliği üzere büyük bir sorun var.

TÜİK donelerine nazaran Türkiye'de mart ayında 15-24 yaş kümesini kapsayan genç nüfusta işsizlik nispeti %24,6 olarak gerçekleşti.

Türkiye, OECD datalarına nazaran ne çalışan ne de eğitim alan genç orantısında yüzde 26 ile birinci sırada geliyor.

Genç bayanlarda eğitim ve istihdam nispeti daha da düşük

Boğaziçi Üniversitesi Toplumsal Siyaset Tedrisat Üyesi ve Toplumsal Siyaset Forumu Merkez Yöneticisi Doç. Dr. Volkan Yılmaz, sosyoekonomik olarak Türkiye'de gençlerin önündeki en büyük sorunun istihdam ortamında olduğunu söylüyor.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Yılmaz, işsizlik ve istihdam datalarının bilhassa genç bayanlar açısından çok daha olumsuz bir tablo sergilediğini vurguluyor.

“Genç bayanlar arasında işsizlik nispetinin genç erkeklere kıyasla neredeyse 3 puan yüksek seyrettiğini, ne eğitimde ne istihdamda olan genç bayanların nispetinin ise yüzde 35 bandına çıktığını görüyoruz” diyen Yılmaz, OECD datalarına nazaran 20-24 yaş kümesindeki genç bayanların neredeyse yüzde 45'inin ne eğitimde ne de istihdamda olduğuna dikkat çekiyor.

“ÇEYİZ HESABI YA DA FERDÎ EMEKLİLİK TAHLIL DEĞİL”

20-24 yaş kümesindeki gençler arasında işsizliğin 15-19 yaş kümesine nazaran 6 puan daha yüksek olduğunu söyleyen Yılmaz'a nazaran bu durumu düzeltebilecek siyasetler geliştirilmiyor:

“Hem sizden artık kendi hayatınızı kurmanız bekleniyor hem de size bunun maddi koşulları sağlanmıyor. Çeyiz hesabı yahut otomatik iştirake dayalı şahsi ferdi emeklilik üzere halihazırda biriktirecek parası ya da düzgün bir işi olan gençlere yönelik siyasetler bu çıkmazdaki gençlere hitap etmiyor.

“Mevcut işgücü piyasasını genişletmeyen, çalışma koşullarını iyileştirmeyen ve yolu kişiye yakışır bir işe çıkmayan hiçbir müdahale, mesleksel eğitimler dahil, bu sorunu çözebilecek üzere görünmüyor.”

“GENÇ İŞSİZLİK YÜZDE 25'İN ALTINA İNEMEZ”

Türkiye'de kronik bir hal alan genç işsizliği sorunu, koronavirüs bunalımıyla bir arada iyice körüklenmiş vaziyette.

Boğaziçi Üniversitesi'nden Prof. Burak Saltoğlu, mezuniyetlerin ağır olacağı temmuz-eylül devrinde istihdam piyasasının iyi olmayabileceğini söylüyor.

Türkiye'de iktisadın koronavirüs öncesinde de genç nüfusa iş yaratmakta zorlandığını hatırlatan Saltoğlu, “Genç işsizliğinin yüzde 25'lerin altına inme mümkünlüğü epeyce düşük görünüyor” diyor.

“KORONAVİRÜSLE 2023 SEÇİMLERİ ETKİLENEBİLİR”

Koronavirüs buhranının yalnızca iktisada dair değil siyasete yönelik olarak da gençler üzerinde uzun vadeli tesirlerinin olması beklenmekte.

London School of Economics'in (LSE) bu ay içinde 'Epideminin siyasi yaraları' isminde yayımladığı raporunda koronavirüsün Z kuşağının siyasi yönelimlerine nasıl bir tesirinin olacağı incelendi.

Araştırmanın müelliflerinden olan araştırma vazifelisi ve ekonomist Dr. Orkun Saka, bundan evvelki salgınlar sırasında 18-25 yaş arasında olan kuşağın siyasi sisteme itimadının düştüğünü tespit ettiklerini aktardı.

Saka, çalışmalarında geçmişteki salgınlar zayıf hükümetler varken yaşanmışsa gençlerin itimadının daha çok ve daha uzun devirli düştüğünü bulduklarını belirtiyor:

“Türkiye'deki gençlerde de koronavirüsün negatif bir tesiri olacağını, politik sisteme olan itimadı azaltacağını söyleyebiliriz; gelgelelim Amerika ve İngiltere üzere buhranı daha beğenilmeyen yöneten (ve şu an zayıf hükümetlere sahip olan) devletlere nazaran başından beri daha fl ve başarılı bir siyaset yürütüldüğü için bu inanç kaybının görece daha az olacağını öngörebiliriz.”

Saka'ya nazaran araştırmada edindikleri bulgulardan yola çıkarak 20 yıla kadar varabilecek uzun periyotlu siyasi itimat kaybı, 2023 seçimlerinde 7 milyon genç oy kullanacağı için şu anda varolan hükümet aleyhine bir tesir meydana getirebilir.

AK PARTİ'DEN GENÇLER İÇİN DİJİTAL DÖNÜŞÜM STRATEJİSİ

2023 seçimlerinde gençlerin tesirinin ne kadar değerli olduğunun farkında olan AK Parti, Dijital Dönüşüm isminde bir strateji hazırladı.

AK Parti Tanıtım ve Medya Lideri Mahir Ünal, haziran ayında düzenlenen Merkez Yürütme Konseyi (MYK) içtimasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'a partisinin Dijital Dönüşüm stratejisini tanıttı.

Ünal'ın tanıttığı 92 sahifelik raporda şu saptamalara mahal verildi:

• İçine doğdukları yeni medya sistemi, olgu ve içerik sağlayıcılar tarafından devlet otoritesi, egemenliği ve siyaseti aşan bir meydan okumayla önümüze çıkıyor. Buna dijital Türkiye ile yanıt verilmeli.
• Youtube'da bir günde ünlü olan müzikçiler milyonlarca kere izleniyor. Acun Ilıcalı'nın Instagram canlı yayınında anlık 3 milyon seyirciye ulaşması medya nizamındaki değişime örnek.
• Z kuşağı için toplumsal medya çok kıymetli. Oy verme davranışı dijital mecralar tarafından direkt manipüle edilebiliyorsa, yeni Z kuşağı genç seçmen kitlesi başta olmak üzere tüm kullanıcılar yeni bir farkındalıkla donatılmalı.
• Dört aşamlı bir aksiyon planının oluşturulduğu raporda yeni bir toplumsal medya yasasının hazırlanması gerektiğinin ise altı çizildi.
• 'Gençleri siyaset ayırmıyor'

Z kuşağı gençlerin münhasıran YKS etrafında rahatsızlıklarını lisana getirdikleri bir sair aksiyon ise Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un sahibi olduğu turizm şirketi ETS Tur'un oylarının Google Play'de düşürülmesi oldu.

Bu da gençlerin toplumsal medya üzerinden örgütlenmsine ve siyasi gelişmelere olan yaklaşımına bir örnek.

Türkiye'de gençlik üzerine çok sayıda kitabı olan Prof. Dr. Demet Lüküslü, “Gençlerle yaptığım araştırmalarda genç kuşağı belirleyen asıl ayrımın siyaset olmadığını görüyorum” diyor.

Türkiye Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES) için gerçekleştirdiği “Gençler Konuşuyor: Gençlerin Gözünden Dindar-Seküler Eksenli Kutuplaşma” ismindeki araştırma sonuçlarına dair konuşan Lüküslü, “Siyaset ne kadar kutuplaşmış olursa olsun bu kutuplaşma genç kuşağın gündelik hayatında değerli bir mahal edinmiyor.” tabirini kullanıyor.

Lüküslü'ye nazaran 'siyaset genç kuşağın gündelik hayatında merkezi bir rol oynamıyor':

“Gençlerin gözünden siyaset ne güvenilen bir kurum, ne de sıkıntıları çözeceğine inanılan bir kurum. Siyasi aktörlerin ise yalnızca kendi çıkarları peşinde, oy peşinde koşan lakin gençlerden uzak siyasi figürler olarak görüldüğünü söylebiliriz.”

Karar