KARAR / SALİHA SULTAN
Türkiye Yayıncılar Birliği’nin OKUYAY Platformu (Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu) yaptığı araştırmalarla okuma kültürümüze yönelik kıymetli dataları kayıt altına alıyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin okuma kültürü haritasını çıkaran platform, 2008’den bu yana okuma oranımızın yüzde 30’dan yüzde 42’ye yükseldiğini ortaya koymuştu. Platform, kamuoyunu bu harita ile baş başa bırakmak yerine, burada ortaya koyduğu bilgilerin ayrıntılarına da inerek, geleceğe dair kıymetli bir kaynak oluşturuyor. Şimdilik Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı’nın yürüttüğü Sivil Toplum Kesiminin Iştirakler ve Ağlar Hibe Programı kapsamında alınan hibeyle yoluna devam eden platformun, proje sonunda Türkiye Yayıncılar Birliği çatısı altında yoluna yürüyecek olması da sevindirici bir haber.
YILDA EN AZ BİR KİTAP ALIYORLAR
OKUYAY’ın son olarak yeni bir çalışmaya imza attı. Türkiye Okuma Kültürü Araştırması 2019’da yer alan ve ‘okuyabilirler’ olarak isimlendirilen yüzde 18,8’lik kesim üzerine derinlikli bir inceleme yaptı. Bu kümenin kimlerden oluştuğunu inceleyen platform, alışkanlıklarını ve beklentilerini de mercek altına alarak, okuma kültürüne kazandırılmalarının ipuçlarını da okuma kültürünü geliştirmek için çalışmalar yapan kurumların da dikkatine sunmuş oldu. OKUYAY’ın ‘okuyabilirler’ incelemesinde yer alan bilgilere nazaran, bu kümenin yüzde 60’tan fazlası yılda bir kitap alıyor. Ortalarında kitap okumam diyenler, yeniden de kitap okumak üzerine bir fikir sahibi, Her ne kadar sistemli kitap okumasalar da, ortalarında senede şu yahut bu nedenle yılda 4 kitap okuyanlar var. Onları kitaba yönelten ise etraflarındaki bireylerin, bir arkadaşlarının okuduğu bir kitabı övmesi ve tavsiye etmesi.
Buradan anladığımıza nazaran, kitap okuyanların okuduklarını çevredekilerine anlatması kıymetli, bu okumayanları okumaya teşvik ediyor. İnceleme yazısındaki bilgiler, ‘okuyabilirler’ kümesindekilerin aslında okumaya ilgisi olduğunu lakin hangi müellifi seçecekleri konusunda kendilerine inanç duymadıklarını ortaya koyuyor. Bunun temelinde ise, çocukluk devirlerinde okuma kültürü ile tanışmamış olmaları yatıyor. Buradan çıkacak ders, eğitim kurumlarının, STK’ların ailelerinde okuma kültürü olmayan okul çağındaki çocuklara ulaşmak için özel projeler geliştirmesi çok kıymetli. Bu usul projelerin de Ulusal Eğitim ve Kültür ve Turizm Bakanlıkları tarafından da daha fazla desteklenmesi gerekiyor.
ROMAN, HIKAYE, ŞİİR SEVİYORLAR
Okuyabilir olarak tanımlanan bireylere kitabevi seçenekleri soruluğunda yaklaşımları büyük oranda küçük bağımsız kitapevlerinden yana. Daha sonra zincir mağazalar ve internet geliyor. Market ve büfe tipi satış noktalarında kitap alışverişi yapmayı pek tercih etmiyorlar. Bağımsız kitabevlerinde kitapçıyla birebir irtibata girmek ve tavsiye almak ‘okuyabilirler’ olarak nitelenen şahısların beklentileri açısından da dengeli görünüyor. Basılı kitabı tercih eden bu küme, okumayı tercih ettikleri kitap cinslerinde ise roman, hikaye, şiir üzere kurgu ve dini kitapları tercih ediyor. Okuma kültürünü geliştirmeye yönelik projeleriyle öne çıkan ülkelerde, yetişkinleri okumaya yöneltmek üzere yapılan çokça çalışma mevcut. Bu çalışmalardan örnek alınarak Türkiye’de de toplumsal kültüre nazaran uygulamaya koyulacak projeler tekrar bu ‘okuyabilirler’ kitlesinin ‘okuyanlar’ kümesine geçmesinde faal olacak görünüyor. Bu minvalde, şu an Türkiye’de bu bahiste çalışmalar yapan devlet kurumlarının, STK’ların ve yayınevlerinin OKUYAY’ın ‘okuyabiller’ incelemesini ciddiyetle dikkate alması gerekiyor.
Karar
