SEDAT PALUT-KARAR
Ademoğlu belli kimliklerle yerküreye gelir. Bu kimliklerin hiç birisini kendisi seçmez, bahşedilmiştir: Cinsiyeti, mezhebi, uyruğu, ailesi. Doğuştan sahip olduğumuz bu kimlikler tıpkı hengamda aidiyetlik hissimizi da belirler, besler ve büyütür. Karakterimizi yerküre görüşümüzü, fıtratımızı oluşturur. Bir mealde kimliğimizdir, aidiyetlik. Geleceğimizi kaçamadığımız bu ögeler üzerine inşa ederiz. Pekiyi, bir ömür boyunca insanın taşıdığı kimliğinden uzaklaşmaya çalışması ona biraz dışarıdan bakması mümkün yönetici?
Yakın devirde bu kavramı ve bu kavram etrafında dönen temel ögeleri merkeze alan bir roman yayımlandı: Sıcak Süt. Roman, Everest Yayınları aracılığıyla okurla buluştu. Müellifi Deborah Levy. Güney Afrika doğumlu ve yazdığı oyun yapıtları Royal Shakespeare Company’de oynanmış İngiliz muharriri Siyah Votka, Eve Yüzerken ve Bilmek İstemediğim Şeyler isimli romanlarından tanıyoruz. Metne husus olan Sıcak Süt romanı ise 2012 Man Booker Adayı olmuş değerli bir roman. Kitabı yepyeni lisanından Eda İşler çevirmiş.
Sıcak Süt’te 25 yaşındaki kahramanımız Sofia Papastergiadis bacaklarından rahatsız anası ile birlikte İngiltere’den İspanya’ya gelir. Anasının bacaklarındaki problemlerin ne olduğunu öğrenmek isterler. Kendisi yüksek lisans noktalı antropologdur. Mektebi birincilikle bitirmiştir. Şimdilik çalışmıyordur. Validesi eski bir kütüphanecidir. Sofia, hafıza bahisli doktorasını ise validesine yardım etmek için yarıda bırakmıştır. Validesi ile pederi boşanalı yıllar olmuştur. Sofia, Yunan kökenli pederini on bir yıldır görmemiştir.
Sofia, validesiyle birlikte geldiği İspanya’nın yaz aylarında onu bir kliniğe götürür. Devirle klinikteki tabip ve çalışanlarıyla iyice kaynaşır. Lakin bu kaynaşma ve orada yaşadıkları şeyler ve kurduğu arkadaşlıklarla birlikte Sofia yaptıklarını ve yapacaklarını sorgulamaya başlar. Güya çıkmaz bir durumun içindedir. Diploması gereği birçok şeyi de sorgular. Sorular gayrı sorulara da gebedir. Bu sorular kahramanımızı çeşitli cürümlere da götürür.
Anası topallamaktadır. Sofia’da anasının yardım etmek için onun koluna girdiğinde topallar. Bunu bilinçli yapmamaktadır. Bir nevi validesine dönüşmüştür Sofia. Bu dönüşüm onu korkutmuştur. Zira kendisini gerçekleştirmek istiyorsa anasının ayak izlerinden uzaklaşmalı… Geleceğin, biraz da yetiştiğimiz aile üzerine inşa edildiğini hatırlatır bize muharrir, burada.
Sofia yeni bir mekanda kendisine de bir alan açmak istemektedir. Kendisine söylenen şu laf onu düşündürür: “Kendinize ilişkin bir hayatı kurmaktan korunmak için ananızı bir kalkan üzere kullanıyorsunuz.” (S.150) Bir diğerinin gölgesinde yaşamak, bu anası olsa bile, Sofia’yı bir açıdan berhudar ederken yukarıda tabir ettiğim üzere kendisiyle yüzleşmesini engellemektedir. Bu çelişki içindedir. Fakat on bir yıl sonra pederini görmeye gittiğinde muharrir Sofia’ya şunu hatırlatır: “Kimlik, hep güvenmesi en güçlükle şeydir.” (S.182) Bilmediği bir lisanın içinde Sofia kendisini inşa edebilir mi? Pederinin gölgesinden kaçarken aslında kendine, özgüvenine bir adım yaklaşmaktadır.
Yunan bir peder ve İngiliz bir ananın evladı olarak kimlik sorunu yaşayan Sofia’ya çağın marazı da sirayet etmiştir.
“Neden hiçbir şey ilgini çekmiyor?”
“Çünkü her şeyi anlamsız kılıyor.” (S.138)
Sofia’nın peşinden giden okur, köksüzlük ve aidiyet hissinin bir kişisi nasıl takip ettiğini görüyor. Ana ile kızı arasındaki ‘hastalıklı’ bağın bir insanın inşa sürecinde onda yarattığı travmalara tanıklık ediyor. Bu süreçte illetin ruhsal olarak ailede başladığını görüyor. Çünkü geçmiş demek, Levy’nin de söz ettiği üzere, aile demektir.
Deborah Levy’nin sıcak anlatımı, ironik üslubu ile aile, kimlik ve aidiyetler üzerine değerli bir roman Sıcak Süt.
Karar
