ŞABAN ÖZDEMİR
Beşir Ayvazoğlu’nu tanıtmaya gerek var mı? Yazdığı onlarca kitap, binlerce yazı ile kültür dünyamızın abidevi sütunlarındandır Ayvazoğlu. Yapıtlarını okuyanlar Ayvazoğlu’nun ne kadar titiz olduğunun da farkındadır.
Hangi mevzu ya da şahsiyet ile ilgilenmişse yazdığı eserler daima referans metinleri olarak kültür hayatımızda yer etmiş, o bahis ya da kişi ile ilgili son noktayı Ayvazoğlu koymuştur. Peyami Safa, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Tevfik Fikret, Asaf Hâlet üzerine yazdığı biyografiler klasik biyografilerden ayrılır. Her şeyden evvel kılı kırk yararcasına çalışır Beşir Bey…
Yazdığı şahsiyeti devrini içinde kıymetlendirir. Ele aldığı şahsiyetin salt hayatını değil, sanatını oluşturan muhitini ve psikolojisini de teşrih masasına yatırır. Biyografi üzere okuması güç ve didaktik bir metni roman havasında okutacak kadar da emsaline az rastlanır bir üsluba sahiptir.
Ayvazoğlu’nun tıpkı titizlikle kaleme aldığı son kitabı ‘Her Kuyuda Bir Yusuf’, Kapı Yayınları tarafından basıldı. Kitapta altı renkli portreye daha doğrusu kültür dünyamızın kuyuda kalmış altı şahsiyetine el uzatıyor Ayvazoğlu. Biyografilerini yazdığı Cinuçen Tanrıkorur ve Nuri Arlasez’i şahsen tanımış, sohbetlerinde bulunmuş, ahbaplık etmiş…
Kitaptaki bir öteki isim olan Hasan Ferit Cansever’in ise oğlu, bilge mimar Turgut Cansever ile çok yakın olmuş. Böylece kitaptaki üç biyografiyi yazarken birinci elden bilgiler edinebilmiş. Yalnızca bu üç şahsiyet değil, kuyudaki öteki Yusufların yani Hakkı Süha, Florinalı Nâzım ve Hânende Nedim’in biyografilerini yazarken de iğneyle kuyu kazarcasına bilgi toplamış, arşiv dokümanlarından periyodun gazetelerine kadar bu meçhul şahıslar hakkında her bilgi kırıntısını kıymetlendirmiş.
Kitapta Cinuçen Tanrıkorur’un bahsini okurken bir musikişinasın yanında tıpkı vakitte gönül ehli bir adamın da biyografisini okuyacaksınız. Ömrü boyunca dişinden tırnağından artırıp bir ortaya getirdiği muazzam kütüphaneyi Süleymaniye’ye ikram eden Nuri Arlasez’in hayatını kendi adıma söyleyeyim ibretle okudum.
Vaktiyle Ayvazoğlu’nun Edebi Portreler’ini derleyip yayımladığı ve böylece nisyan perdesinden kurtardığı Hakkı Süha Gezgin’in biyografisi çok renkli. Beşir Beyefendi sayesinde biz yalnızca unutulup gitmiş bir gazeteciyi değil; birebir vakitte efsane bir öğretmeni, meskeninde musıki meclisleri düzenleyen bir Türk musıkisi meftununu, bir koleksiyoneri tanıyoruz. Hasan Ferit Cansever kısmında ise inandığı davaya gönül veren tabibin örnek teşkil edecek hayatını okuyoruz. Türk edebiyatının en şirin ve en nevi şahsına münhasır şahsiyeti olan Florinalı Nâzım’ın hayat kıssasını okurken bazen kahkahalarla gülüyor bazen de hüzünleniyoruz.
Beşir Beyefendi, kitabını devrinin en büyük seslerinden olan Hânende Nedim’in romancılara ilham olabilecek hayatı ile bitiriyor. Her Kuyuda Bir Yusuf, gerek ele aldığı şahsiyetler gerek Beşir Bey’in selis üslubu bakımından başucu bir eser. Kültür hayatımız, kervandan ayrılıp kuyudaki Yusuflara el uzatan Beşir Ayvazoğlu’na çok şey borçludur.
Karar
