Yapıtın Osmanlı’nın kendi toprağı olan Kudüs’ten İstanbul’a getirildiğini ve iade diye bir durumun kelam konusu olamayacağını söyleyen Dr. Mehmet Tütüncü: “Siloam yazıtı İsrail’e verilirse Pandora’nın kutusu açılır. O vakit yarın Suudi Prensi geldiğinde ona da kutsal emanetlerden bir kesim mı vereceğiz? Yazıtın verilmesi berbat sonuçlar doğurur, Türkiye bunun yolunu katiyen açmamalı.”

SALİHA SULTAN

İsrail basını Türkiye’nin İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan ve en değerli antik İbranice yazıtlardan biri olarak bilinen 2700 yıllık Siloam yazıtını İsrail’e iade etmeyi kabul ettiğini sav etti. İsrail medya kuruluşu Zman Yisrael’e konuşan bir üst seviye yetkili teklifin Herzog’un ziyareti sırasında gerçekleştiğini söyledi. İsrail’in daha evvel iki sefer alma teşebbüsünde bulunduğu yazıtın geri iade edileceği argümanı gündeme bomba üzere düştü. Siloam Yazıtı’na yönelik gelişme İsrail ve Türkiye ortasındaki diplomatik alakaların yumuşadığı sırada geldi. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog bu hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşmek üzere Ankara’ya geldi ve bu, 14 yıldır İsrail’in Türkiye’ye üst seviyedeki birinci ziyareti. İsrail basınında iddiayı öne süren yetkili bu jestin karşılığında İsrail’in şu an ülkedeki bir müzede tutulan, tarihi ve dini açıdan kıymetli bir yapıtı Türkiye’ye göndermeyi teklif ettiğini argüman etti. Açıklamaya nazaran bu jest Herzog ve Erdoğan’ın görüşmeleri sırasında lisana getirilmese de iki ülkenin üst seviye yetkilileri ortasında düzenlendi. Türkiye’deki resmi kurumlardan ise habere yönelik şimdi bir doğrulama gelmedi.

KUDÜS BİZİM KOLONİMİZ DEĞİL VİLAYETİMİZDİ

Siloam yazıtı ile ilgili ortaya atılan argümanın akabinde KARAR’a konuşan Hollanda Türk ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi Lideri, tarihçi Dr. Mehmet Tütüncü “Eserin iade edilmesi çok makûs sonuçlar doğurur” dedi. Yasal Sultan Süleyman’ın kayıp kitabesini 120 yıl sonra 2017’de İsrail Devlet Müzesi’nin deposunda bulan isim olan ve İsrail’in bu kitabeyi, İstanbul’daki yazıtla takas etmek istediğini söyleyen Tütüncü, şunları aktardı: “Kitabe İsrail müzesinde şu an, mesela onu da İsrailliler vermez şu an. Yasal Sultan Süleyman Yafa kapısının girişine yazdırmış bu kitabeyi ve onda kendisini ‘dünyanın hakimi, Kudüs’ün hizmetçisi ve İslam’ın halifesi’ olarak ilan ediyor. Biz bu kitabeyi isteyebilir miyiz? Soru bu? İsrail tamam 400 yıl evvel siz yazmıştınız lakin buralar bizim diyecek. Türkiye şu an bunu bir gündeme getirsin, bakalım görelim verirler mi? Hiçbir ülke kendi toprağında bulduğu bir yapıtı hiçbir yere vermez. O devir Kudüs bizim toprağımızdı, bu yüzden Siloam yazıtı bizim yapıtımız. Ülkeler yalnızca öbür ülkelerden kaçırılan, çalınan yapıtları iade eder.” İsrail basınında çıkan iade haberlerinin nabız yoklaması olduğu fikrini aktaran Dr. Tütüncü, “Biz bu kitabeyi getirdiğimizde Kudüs bizim topraklarımızdı. Özel eyaletimizdi, mutasarrıfımız var orada, direkt sultan atıyor ortada İsrail diye bir devlet hatta Filistin bile yoktu. Geri verilmesi ağır sonuçlar doğurur, emsal oluşturur” diyor.

BUNUN İSMİ BAĞIŞ OLUR

Kelamlarını “Siloam yazıtı İsrail’e verilirse Pandora’nın kutusu açılır” ikazıyla sürdüren Dr. Tütüncü, şu görüşlerini aktarıyor: “O vakit yarın Suudi Prensi geldiğinde ona da kutsal emanetlerden bir modül mı vereceğiz? Sudi Arabistan’da Bülent Ecevit hükümeti vaktinde, iktisadın berbat olduğu bir periyotta Topkapı Sarayı’ndaki kutsal emanetleri bizden kredi verme karşılığında istemişti. Kamuoyunda reaksiyon olmuş, Ecevit vazgeçmişti. Mesela Osman Hamdi Beyefendi Beyrut’tan getirdiği İskender lahiti var, Arkeoloji Müzesi’ndeki en kıymetli yapıtlarımızdan biri. Kalkıp Lübnan da bu lahiti ister. Irak’tan Asur tabletleri üzere bir sürü tablet çıkardık. Yani Siloam yazıtının verilmesi çok makûs bir örnek olur, Türkiye bunun yolunu muhakkak açmalı.”

ÇOK İSTİYORLARSA İADE KURALIYLA SERGİLESİNLER

Dr. Tütüncü, Siloam yazıtının İstanbul’a getirildiği periyoda ait de şunları aktarıyor: “Osmanlı imparatorluğu periyodunda kendi toprağımız olan birçok yerden eser İstanbul’a getirildi. Avrupa bugün eski kolonilerin, sömürgelerin yapıtlarını iade ediyor. Hollanda mesela Endonezya’ya iade ediyor lakin onlar sömürgeydi. Ama bizde yani Osmanlı’da Sudi Arabistan, Beyrut, Kudüs bir koloni olmadı. Buralar, bizim vilayetimiz, bir parçamızdı. Yurt dışında ülkemizden çalınan bir sürü eser varken, onları kendi eserimizi getirmeye çalışırken, hırsızlıkla getirmediğimiz, kendi toprağımızdan aldığımız bir yapıtı vermek berbat sonuçlar doğurur. Museviler için değerli bir eser olabilir fakat hiçbir vakit onların olmamış bir eser bu. Bu yüzden vermek kelam konusu olursa bu bir iade değil, fakat bağış olur. Dış İşleri Bakanlığı bir açıklama yapmalı, bu türlü bir bağış yapılırsa ucu diğer yerlere varır. İsrail çok istiyorsa, altı aylığına bir yıllığına geri iade kuralıyla alıp sergileyebilir en fazla. Bu kadar. Bağışlamak kelam konusu bile olamaz.”

İSTANBUL’A GETİREN OSMAN HAMDİ BEYEFENDİ

Dr. Mehmet Tütüncü, yazıtla ilgili şu bilgileri aktardı: “Siloan yazıtı, Musevilerin ‘Hz. Davut’un şehri’ dediği Kudüs’ün çabucak kent surlarının güney tarafında yer alan Silvan mahallesinde bulundu. Buradaki su problemini çözmek için iki küme yer altından bir kanal kazıyorlar. Kanalı kazıyorlar ve bittikten sonra buraya kanalın nasıl kazıldığına dair bir kitabe yapıyorlar. 2700 yıllık kitabe, Yahudiliğin en eski dokümanı olarak görülüyor. Almanlar 1880 yılında bu kazılan tünelde hafriyat yaparken kitabeyi buluyor ve ülkelerine götürmek istiyorlar. Lakin Kudüs mutasarrıfı, yani valisi İbrahim Hakkı Paşa buna karşı çıkıyor ve İstanbul’a haber veriyor. 1880’de Osman Hamdi Beyefendi kitabeyi alıp İstanbul’a getiriyor ve yeni kurulan Arkeoloji Müzesi’ne, o günkü ismiyle Müze-i Hümayun’a yerleştiriyor. O yıllar Osmanlı’nın artık tarihi yapıtlarının ehemmiyetini kavramaya başladığı yıllar. Kitabe müzede kalıyor. 1948’de İsrail kurulunca ise ‘bu bizim tarihteki en eski somut varlığımız’ kanısıyla bakmaya başlıyor kitabeye. Kitabe bu yüzden onlar için kıymet arz ediyor ve almak için uğraşıyorlar.”

YASAL KİTABESİ HALA İSRAİL MÜZESİ’NDE

Osmanlı Padişahı Yasal Sultan Süleyman’ın Kudüs’teki kayıp kitabesi, 120 yıl ortadan sonra İsrail Devlet Müzesi’nin deposunda 2017’de Dr. Mehmet Tütüncü tarafından gün yüzüne çıkartıldı. Alman Kayzeri Wilhelm’in 1898’deki Kudüs ziyareti sırasında yıkılan Kudüs Surları’nda bulunan ve sonrasında sırra kadem basan Kanuni’ye ilişkin kitabe; Osmanlıların hilafetin sahibi olduğunu birinci defa ilan eden ferman niteliğinde. 1533 tarihli kitabede Yasal Sultan Süleyman, kendisini, ‘dünyanın tek hakimi’, ‘ufukların efendisi’, ‘Kudüs’ün hamisi’ ve ‘hilafetin gerçek sahibi’ olarak tanımlıyor.

KARŞILIĞINDA İKİ FİL TEKLİF EDİLMİŞTİ

İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Siloam yazıtı, Kral Hezekiya’nın Kudüs’e inşa ettiği tünelin delili olarak gösteriliyor. Bu tünel inşaatı İsrail’in Kudüs’le bağının çok eskiye dayandığının sembolü olarak görülüyor. İsrail, replikasını kendi ülkesinde sergilediği yazıtı almak için daha evvel de üç kere teşebbüste bulunmuştu. Teklifin birincisinin Eylül 1998’de Tansu Çiller’den sonra İsrail’e gidin ikinci Başbakan olan Mesut Yılmaz’a yapıldığı biliniyor. Eski İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da 1998’de yazıt karşılığında diğer yapıtların teklif edildiğini açıklamıştı. 2007’de ise periyodun İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, mevkidaşı Abdullah Gül’den İsrail’in kuruluşunun 70. yıl kutlamalarında sergilenmesi için yapıtı ödünç istemişti. Gül olumlu cevap verse de İsrail’in Gazze siyasetleri nedeniyle eser İstanbul’da kalmıştı. Üçüncü ve tuhaf teklif ise 2017’de de periyodun İsrail Kültür Bakanı Miri Regev’in bir basketbol maçı için Türkiye’ye geldiği sırada yaşandı. Bu ziyarette görüştüğü Gaziantep Büyükşehir Belediye Lideri Fatma Şahin’e yazıtın İsrail’e verilmesi teklifinde bulunan Regev, yazıt karşılığında Gaziantep’teki hayvanat bahçesine iki tane fil bağışlamayı teklif etmişti. Teklif, Şahin’in görüşmede hayvanat bahçesinde sırf bir fil bulunduğunu sayıyı arttırmak istediklerini söylemesinin akabinde gelmişti. İsrailli bakanın bu teklifi, İsrailli gazeteci Akiva Novick’in görüşmeden bir vidoyu toplumsal medya hesabından yayımlaması sonucu ortaya çıkmıştı. Bütün bu teklifler sırasında Ankara, yazıtın uzun vakittir Osmanlı mülkü olduğunu belirterek Türkiye’de kalmasında ısrarcı olmuştu.

Karar