SALİHA SULTAN / KARAR
Birtakım kısımları Doğu Türkistan’da çekilen Mulan sinemasının imalcisi Disney, Uygur Türklerine zulmeden Çin polisine teşekkür ettiği için reaksiyonların odağında. Çok sayıda insan hakları savunucusu ve eleştirmen toplumsal medyada sineması boykot etme davetinde bulunurken, Çinli aktivist Shawn Zhang da Disney’e sinema çekilirken kaç bin Uygur Türkü’nün azap kamplarına konulduğunu sordu.
Eylül’de bütün dünyada vizyona giren Disney imali Mulan, sinemanın sonunda Uygur Türklerinin haklarını ihlal eden Çinli yetkililere teşekkür edildiği için insan hakları savunucuları ve sinema eleştirmenleri tarafından yansıların odağına oturdu. Mulan’ın birtakım sahnelerini 1 milyon Uygur Türkü’nün kendi isteği dışında kamplarda tutulduğu Doğu Türkistan’da çeken Disney’in sinemanın sonunda Turpan Kamu Güvenliği Ofisi ve Çin Komünist Partisi (CPC) ‘Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ Tanıtım Departmanına teşekkür etmesi bütün dünyada tenkitlere neden oldu. Toplumsal medya kullanıcıları, ‘boycottMulan’ etiketiyle yaptıkları paylaşımlarda Disney’e ve sinemaya reaksiyon gösterdi.
Dünya Uygur Kurultayı da (WUC), toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, Disney’in yeni sinemasında Doğu Türkistan’daki gözaltı kamplarıyla ilgisi bulunan Turpan Kamu Güvenliği Ofisine teşekkür etmesini kınadı. Aktivist Shawn Zhang da Disney’i eleştirerek, Mulan sinemanın Doğu Türkistan’da çekilirken kaç bin Uygur Türkü’nün Turpan Kamu Güvenliği Ofisince kamplara konulduğunu sordu. Çin uzmanı Adrian Zenz ise Twitter hesabından yaptığı paylaşımlarda, Turpan’daki Kamu Güvenliği Ofisinin Uygur Türklerinin zarurî tutulduğu ve kültürel soykırıma maruz kaldıkları‘yeniden eğitim kamplarını’ yönetmekle misyonlu olduğunu ileri sürdü. Zenz, CPC’nin ‘tanıtım departmanının’ bölgede Çin devletinin propaganda faaliyetlerini üretmekle sorumlu olduğunu belirterek, Disney’i, toplama kamplarının gölgesinde ‘vurgunculuk yapan’ memleketler arası bir şirket olarak nitelendirdi. Turpan’ın Uygurlu peçeli bayanlar yahut sakallı erkeklerin yine eğitim kamplarında tutulduğu birinci yer olduğunu lisana getiren Zenz, kentteki Kamu Güvenliği Ofisinin kampların inşasından ve kamp alanlarında vazifeli polisleri işe almaktan sorumlu olduğunu söz etti. Zenz, bir evrak de paylaşarak Uygurların Turpan’daki tekrar eğitim çalışmalarına ait en erken ispatın Ağustos 2013’e dayandığını söyledi. Geçen haziranda yayımladığı bir raporda Zenz, Çin’in, Uygurlu bayanları kısırlaştırmaya yahut doğum denetimine zorladığını yazmıştı. Zenz, ayrıyeten Doğu Türkistan’da 2017 başından bu yana yaklaşık 1,8 milyon kişinin ‘eğitim merkezlerinde’ alıkonulduğunu tabir ediyor. Disney ise sinemaya yönelik tenkitler ve boykot davetlerine karşın şimdi bir özür yahut açıklama yayınlamadı.
‘ABD VATANDAŞI ÇİN’DE DEMOKRASİ ARAYANLARA KIZIYOR’
Sinemanın başrolündeki Çinli oyuncu Yifei Liu, Ağustos 2019’da hükümet aykırısı demokrasi yanlısı göstericilerin bastırmak için çok güç kullanan Çin polisini Çin’in Twitter gibisi bir toplumsal medya platformu olan Weibo’da “Hong Kong polisini destekliyorum. Artık hepiniz bana saldırabilirsiniz. Hong Kong için ne utanç verici” sözleriyle desteklemişti. Bu paylaşımın akabinde oyuncunun rol aldığı bilinen sineması Mulan için Hong Kong’dan bütün dünyadan insan hakları savunucuları toplumsal medyadan tekrar #BoycottMulan kampanyası başlatmıştı. İnsan hakları savunucuları paylaşımlarında ABD vatandaşı olduğu bilinen oyuncu Liu için “Amerikan vatandaşlığını almış, konforlu olmalı. Artık oradan Çin’de demokrasi için uğraş eden insanlara kızıyor”ifadelerini kullanılmışlardı.
Karar
