Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’un Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Üçlü Dışişleri Bakanları 5. Toplantısı’nın akabinde imzaladığı ortak bildiride, kapsayıcı bir barış, istikrar ve ortak refah alanı yaratma vizyonunun altı çizildi ve çok taraflı iş birliği imkanlarını geliştirmek için Türkmenistan-Türkiye-Azerbaycan üçlü sistemini kullanmanın değeri vurgulandı.
Taraflar, 26 Mayıs 2014’te Bakü’de, 29 Ocak 2015’te Aşkabat’ta, 28 Ağustos 2015’te Antalya’da ve 19 Temmuz 2017’de Bakü’deki Dışişleri Bakanları Üçlü Toplantılarında kabul edilen ortak bildirilere bağlılıklarını teyit etti.
Bildiride, taraf devletlerin memleketler arası kabul görmüş hudutları içinde egemenlik ve toprak bütünlüğüne karşılıklı hürmetleri ve sağlam takviyeleri yine teyit edildi.
Taraflar, kapsayıcı bir barış, istikrar ve ortak refah alanı yaratma vizyonunun altını çizdi ve çok taraflı iş birliği imkanlarını geliştirmek için Türkmenistan-Türkiye-Azerbaycan üçlü sistemini kullanmanın kıymetini vurguladı.
Bildiride Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan ortasındaki Birleşmiş Milletler (BM) İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO), Türk Kurulu, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Milletlerarası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) ve öteki ilgili bölgesel ve memleketler arası kuruluşlar ile Asya’nın Kalbi-İstanbul Süreci üzere devam eden iş birliği forumlarının değerine dikkat çekildi.
Taraflar, terörizm, bölücülük, aşırılık ve ayrımcılığın her türlü ve tezahürü ile hudut aşan organize cürümler ve uyuşturucu unsur ve bunların öncül unsurları, silah ve insan kaçakçılığı, kültürel ve tarihî aleyhte kabahatler, miras, siber kabahatler ve sistemsiz göçle çabada iş birliğinin daha da güçlendirilmesinin kıymetinin altını çizdi.
Bu bağlamda, İİT’nin 15 Mart’ı “İslamofobiye Karşı Memleketler arası Dayanışma Günü” olarak belirlemesinin değerine işaret edildi ve bu bahisteki tüm milletlerarası gayretleri destekleme konusunda mutabık kalındı.
Öte yandan bildiride, Türkmenistan’da yapılacak Devlet Liderleri Üçlü Doruğu’nun son derece değerli olduğunun altı çizildi.
EKONOMİK İŞ BİRLİĞİNİN GÜÇLENDİRİLMESİNİN DEĞERİ VURGULANDI
Bildiride, taraf devletler ortasında ekonomik iştirakin yasal desteğinin yanı sıra üçlü ekonomik iş birliğinin güçlendirilmesinin değeri de kaydedildi.
Taraflar, ticari-ekonomik iş birliğinin güçlendirilmesi, yatırım ve ticaretin teşvik edilmesi için mevcut potansiyelin kullanılması ve ayrıyeten gümrük, güç, ulaşım, telekomünikasyon, sanayi, tarım, bilim, eğitim, kültür, turizm ve etraf alanlarında ortak projeler ve programlar yürütme yoluyla iş birliğinin daha da geliştirilmesini destekleme konusunda anlaştı.
Her üç ülkenin de küçük ve orta ölçekli işletmeleri ortasındaki mevcut iş birliğinin sürdürülmesinin ehemmiyetine dikkat çekilen bildiride, koronavirüs (Kovid-19) salgını aşısı tedariki de dahil olmak üzere salgınla çabada dayanışmalarına, imkanları ve yetenekleri dahilinde karşılıklı tıbbi yardım yoluyla sürdürmeye ve artırmaya karar verildi.
Taraflar bilhassa memleketler arası seyahat, ticaret ve ulaşım üzerindeki olumsuz tesirlerini azaltmak gayesiyle Kovid-19 salgınını denetim altına alma ve toplumsal ve ekonomik faaliyetler üzerindeki tesirlerini yönetmede iş birliği ve uyuma olan bağlılıklarını teyit etti.
Bildiride, ulaşım altyapısının geliştirilmesi ve transit potansiyelinin artırılmasına yönelik yeni projelerin gerçekleştirilmesi için iş birliğinin daha da güçlendirilmesi gerekliliğinin altı çizildi.
ULAŞIM VE ALTYAPI PROJELERİNİN DEĞERİ KAYDEDİLDİ
Taraflar, “Doğu-Batı” Trans Hazar Ulaşım Koridoru dahil olmak üzere ülkelerinin transit potansiyelini güçlendirmek için yapılan kıymetli gayretlerin altını çizdi ve bu bağlamda Türkmenbaşı (Türkmenistan) ve Alat (Azerbaycan) limanları ortasında deniz nakliyatının aktif bir biçimde işletilmesinin ehemmiyetini vurguladı.
Ayrıyeten taraflar, Çağdaş İpek Yolu’nun bir kesimi olarak Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demiryolu projesinin Asya ile Avrupa ortasında rekabetçi ulaşımı kolaylaştırmada kilit rol oynadığını vurguladı ve BTK Demiryolu ile yolcu nakliyeciliği hazırlıklarını memnuniyetle karşıladı.
Öte yandan, taraflar ulaşım ve transit trafiği kolaylaştırarak ticari bağların geliştirilmesini amaçlayan ve bölgesel irtibat için yeni bir boyut oluşturan Lapis Lazuli Transit ve Nakliyat İşbirliği Muahedesi’nin yürürlüğe girmesini de memnuniyetle karşıladı.
Mevcut altyapının iyileştirilmesi ve bölgesel ulaşım ve ticaretin geliştirilmesi için uygun şartların oluşturulması muhtaçlığının lisana getirildiği bildiride, altyapı projelerinin Hazar Bölgesi’nin refah ve istikrarına katkısını dikkate alarak, ulaşım ve güçte bölgesel bağlanabilirliği sağlamak için iş birliğinin geliştirilmesinin değeri vurgulandı.
GÜÇ ALANINDAKİ İŞTİRAKİN ALTI ÇİZİLDİ
Bildiride, taraflar güç alanında paydaşlığın ehemmiyetinin altını çizdi ve Azerbaycan’dan daha fazla hacimde doğal gazın ve Türkmenistan’ın güç kaynaklarının Türkiye’ye ve Avrupa’nın geri kalanına ulaştırılmasını amaçlayan güç projelerine dayanağını bir sefer daha teyit etti.
Taraflar, Hazar Denizi’nde “Dostluk” olarak isimlendirilen hidrokarbon alanının ortak araştırılması ve geliştirilmesi için Azerbaycan ile Türkmenistan ortasında muhtıranın imzalanmasını memnuniyetle karşıladı.
Bu bağlamda, taraflar Türkiye’nin ve Avrupa’nın geri kalanının güç güvenliğini artırmanın yanı sıra Azerbaycan ve Türkmenistan’ın ekonomik kalkınmasına ve refahına katkıda bulunmak için hidrokarbon kaynaklarının geliştirilmesi ve teslimi için ortak projeleri sonuçlandırmaya hazır olduklarını tabir etti.
Taraflar, üç ülkenin ortak mirasına dayalı eğitim, bilim, kültür ve başka insani yardım alanlarında daha fazla iş birliği geliştirmenin gerekliliğini vurguladı.
Bildiride, siyasi diyalog, bölgesel ve global hususlarda iş birliği ve uyumun sürdürülmesi emeliyle tertipli üçlü toplantılar düzenlemenin kıymeti vurgulandı ve bir sonraki toplantının Türkmenistan’da yapılmasına karar verildi.
Karar
