Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi birçok kesimi maddi olarak zorlamaya devam ediyor. Pandemi kapsamında alınan tedbirler, seyahat kısıtlaması, sokağa çıkma stlerinde kısıtlama olması üzere etkenler turizm dalında durağanlaşmaya yol açıyor. Turizmciler ise ötelenen kredi borçlarının ödeme vaktinin gelmesinden ötürü telaş duyuyor.

Özel bir çalışma olmadığı takdirde dalın kesimin Eylül ayında kredilerin yükü altında kalacağını söyleyen turizmciler hükümetten dayanak bekliyor ve 2 yıl ödemesiz, 5 ila 10 yıl ortasında vadeli kredi talebinde bulunuyor.

Dal temsilcileri, geçen hafta ‘Turizm Haftası’ vesilesiyle ziyaret ettikleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’a bu mevzudaki bilgileri ve taleplerini bir rapor halinde sunduklarını ve çalışma yapılacağı bilgisini aldıklarını açıkladılar.

Dünya’dan Selenay Yağcı’nın haberine nazaran; 2021 yılında da turizmde beklenen canlanmanın olmaması, dalın kaynak pazarlarından Rusya da uçuşları haziran ayına kadar durdurdu ve Rusya Başbakan Yardımcısı da çeşit şirketlerine yaptığı davette 1 haziran sonrasına da cins satışı yapmamalarını söyledi. Bunun yanında Rusya’nın Mısır’a charter uçuşlara müsde vermesi de Türkiye turizmini berbat etkiledi. Öte yandan Almanya ve İngiltere’de de seyahat yasaklarının kaldırılması şimdi netlik kazanmadı. Bu da tıp şirketlerinin planlarını olumsuz etkileyerek belirsizlik yarattı.

‘6 AY BÜTÜN DALIN DAYANAĞA GEREKSİNİMİ VAR’

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Akdeniz Bölge Temsil Konseyi Lideri Ferit Turgut, Kredi Garanti Fonu takviyeli kredilerin 6 ay ödemesiz, 3 yıl ödemeli yapıldığını hatırlatarak, bunların ödeme vaktinin geldiğini söyledi. Turizmde 14 aydan beri hareket olmazken, kredilerin ödenmesinin dalı zorlayacağını söz eden Turgut, şunları anlattı: “Geçen yıl Antalya’ya gelen 3,5 milyon turist 20 büyük operatörü besledi. Acentelere kaynak yaratamadı. 2021 döneminde da bölümün yüzde 98’i sorunda kalacak. Burada 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli kredi dayanağı talep ediyoruz. Bu kimi şirketlere, yapıldı. Avrupa’da faizsiz, 10 bin Euro dayanak verildi. Taksitlerini de vadesini de şirketlerin kendileri karar verdi. Haziran, temmuz ve eylül ayları taze para beklenen aylar, ancak şimdi bilinmeyen. 6 ay boyunca bölümün dayanağa muhtaçlığı var. Çalışma olmazsa, eylülde kesim krize bağlar. Turizmde dışardan gelen 1 Euro, içerde 6.5 Euro yaratıyor. Kaybettiğimizde 7.5 Euro kaybediyoruz, 1 Euro değil.”

‘BORCU BORÇLA KAPATABİLECEĞİZ’

Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Lideri ve Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Lider Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu, turizmcilerin 2020 yılında küfelerini borçla doldurduklarını, 2021 yılına girerken sırtlarında borç yükü olduğunu hatırlattı. Turizmcinin yüksek faizinin altından kalkamayacağını hatırlatan Bülbüloğlu, şimdiden tedbir alınmazsa eylülde bölümün zora gireceğini kaydetti. Bülbüloğlu, “Kiracılar borçlandı, pandemiye yatırımda yakalananlar oldu. 2020’de bölüm kredilerle desteklendi ve 2021’e gelince borcu borçla kapatabileceğiz. Şu anda turizmde hala işler yolunda değil. Bu sebeple ucuz krediye ulaşmamız gerek. Eximbank ya da KGF kredilerinin ulaşılabilir olması gerek. Şu an ulaşılabilir durumda değil. Kredilerimizi kapatabilmek için kaynağa muhtaçlığımız var” dedi.

‘BANKALAR DURUMU FIRSATA ÇEVİRİYOR’

TÜRSAB Lideri Firuz Bağlıkaya, “Ötelenen kredilerde bankaların yeni koşullar öne sürüyor. Krediler ödenemediği için daha uygun kurallarla ötelenmesi gerekirken tam bilakis bankalar bu durumu fırsata çevirerek döviz cinsi ödemelerde daha yüksek faiz oranları ile kredileri yeniliyor. Dalının bu sıkıntı gününde yeni kredi talepleri karşılanmadığı üzere kesime nerdeyse ipotek karşılığında dahi kredi verilmiyor. Verilen kredilerin uygun faiz ve uzun vadede olması da hayati değer taşıyor” dedi.

‘YENİ FAİZ ORANI DAYATILARAK UZATILIYOR’

Turizm tedarikçilerinin de zorda olduğunu belirten Antalya Organize Sanayi Bölgesi İdare Heyeti Lideri Ali Bahar ise şunları söyledi:

“Turizme dayalı tedarikçiler, hizmet dalları ve sanayi tarafından da tıpkı girdi sıkıntılarının devam ettiğini söyleyebiliriz. KGF dayanaklı krediler 6 ay ödemesiz 3 yıl ödemeli yapılmıştı. Bankalar bunu uzatma yoluna gittiğinde 7,5-9 oranındaki faizle alınmış dayanakları yeni bir faiz oranı dayatılarak uzatılıyor. Haliyle bu dayanak olmaktan çıkıyor, faizden faiz kazanan finansal bir gaddarlığa dönüşüyor. Acele biçimde Antalya, Aydın, Muğla, İzmir, Bodrum, Dalaman üzere bölgelerde kredi garanti fonu takviyeli kredilerin, turizm ve turizme bağlı bölümleri dahil ederek 1 yıl ödemesiz 5 yıla çevrilmesi gerekiyor. Yeni faiz oranıyla faizden faiz kazanılmaz mantığıyla söylüyoruz. Yeni faiz oranıyla dayanak değil. 6 aydır kredi garanti fonuna takviyeli kredilerin ödemesi yapılıyor, yapılan 6 aylık ödemenin ek işletme kredisi olarak yeni faiz oranından turizm ve turizm tedarikçilerine verilebileceğini düşünüyoruz. Devletin bu turizm beldelerine tez bir formda finansmanla alakalı bir tahlil getirmesi gerekiyor. İşin finans tarafına da kesinlikle bir terzi işi tedavi lazım. Yıllık girdisi 35 milyar dolarlık bir dal. Neredeyse 65 milyar dolarlık cari açığımızın yarısı. Turizm gözden çıkarılmayacak kadar majör bir dal… İşin finansal boyutuna takviye verilmezse şayet, istihdam ve aşılama çalışmalarının heba olduğunu görmekten büyük telaş duymaktayız.”

Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Lideri Müberra Eresin’in açıklamaları şu biçimde:

“En değerli beklentilerimizden biri de işletmelerimizin yaşadığı likidite sorununa bir tahlil yolu açılabilmesi. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında düzenlenen toplantıda da lisana getirdiğimiz formda kesimimizin banka borç ve kredilerinin tekrar yapılandırılması ve finansal sıkıntıların tahliline yönelik teklifimiz, Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme dokümanlı tesisler için bakanlık uyumunda, belediye evraklı tesisler için ise Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) uyumunda Turizm Dalı ile Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ortasında “Finansal Çerçeve Anlaşması” imzalanabilmesi.”

“Bu süreç sonunda, hükümetimizin takviyesinde alınan/alınacak ekonomik ve toplumsal tedbirler, bölümün gelişmiş deneyimi ve krizleri yönetme kabiliyeti ile birinci toparlanacak ve güçlenerek krizden çıkacak bölüm yeniden turizm olacak” diyen Eresin, “Tüm kayıplarımızı telafi etmeyi ve Türkiye iktisadına katkılarımızı evvelden olduğu üzere sürdürmeyi hedefl iyoruz. Bu vesileyle bölümümüzden ilgi ve dayanaklarını esirgemeyen, her vakit kesime duyduğu inanç ve itimat için Cumhurbaşkanımıza, Kültür ve Turizm Bakanımıza ve Sayın Hazine ve Maliye Bakanımıza şükranlarımızı sunarız” diye konuştu.

‘PANDEMİNİN DENETİM ALTINA ALINMASI VAKİT ALACAK’

Kısa çalışma ödeneğinin uzatılmasını, gerçek dalın planlaması ismine kıymetli bir gelişme olarak kıymetlendiren İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, banka kredilerinde de iki ayaklı yeni bir düzenlemeye gereksinim duyulduğunu söyledi. Avdagiç, “Birincisi kredi ödemelerinin 6 ay müddetle ertelenmesi. İkincisi ise en az 6 ay ödemesiz, Kredi Garanti Fonu (KGF) takviyeli yeni kredi imkanlarının sunulması” dedi. İşletmeler üzerinde devlet takviyesinin sürmesinin gerekli olduğu değerlendirmesinde bulunan Avdagiç, şöyle konuştu: “Geçtiğimiz süreçte global olarak pandeminin denetim altına alınmasının vakit alacağı ortaya çıktı. Öte yandan dünyada artan emtia fi yatları ve maliyet kalemleri karşısında oluşan yüksek düzeydeki işletme sermayesi gereksinimini, yüzde 20’leri aşan ticari kredi faizleriyle karşılamak güç. Bilhassa ticari kredi faizlerinin yüzde 20’leri aştığı bir ortamda, salgının yeni dalgasının yükünü karşılamak, fi rmalarımıza çok ağır finansman bedelleri yüklüyor.”

TURİZMCİLER NE İSTİYOR?

TÜROB Lideri Eresin, muahede ile ilgili tekliflerini de şöyle sıraladı:

Eximbank yahut kamu bankalarımız aracılığıyla, turizm işletme dokümanlı tesislere kısa-orta vadeli işletme kredi programı ile birinci 2 yılı ödemesiz devirli 5 yıl vadeli düşük faiz oranlı kredi kullandırılması,
Vadesi dolan, rotatif ve spot kredilerin KGF kredisine dönüştürülerek tekrar yapılandırılması,
Taksit periyodu gelmiş KGF kredilerinin ödeme mühletinin 6 -12 ay mühletle ertelenmesi,
KGF kredilerinin kamu ödemelerinde de kullanılması.

Karar