İKTİSAT SERVİSİ

İktisattaki faiz ısrarı TL’yi tarihinin en makûs düzeylerine taşıyor. Kasım ayıyla birlikte sert kayıplarla imza atan lira, yeni iş gününde de tepe olmasa bile yükseliş eğiliminde. Kurda aşağı taraflı hareketler hudutlu kalırken, 13.46 olan dolar/TL doruğuna şimdilik epeyce yakın.

Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi (CDS), 2021 Mart ayındaki Türkiye Cumhuriyet Merkez Başkanlığı değişikliği sonrasındaki düzeyini de geride bırakarak 489 baz puan ile 1 yılın doruğuna tırmandı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise yaşanan krizi yalnızca açıklamayla geçiştirdi. Çok oynaklığa rağmen açıklama yapan Merkez, uygulanmakta olan dalgalı kur rejimi altında kur düzeyine ait bir thhüdü olmadığı belirterek, şirketleri ve vatandaşları süreç yapmama konusunda uyardı. TL’deki bu kıymet kaybı bankaların da bilançolarını etkiledi.

Bloomberg Kıdemli Gelişen Piyasalar Analisti Tomasz Noetzel, Türk lirasındaki kıymet kaybının birden fazla banka için yönetilebilir olduğunu ancak tüm bankalar için bunun geçerli olmadığını söyledi. Garanti BBVA, Yapı Kredi ve Akbank üzere bankaların sermaye, likidite tamponlarının ve hedge siyasetlerinin en uygunları olduğunu belirten Noetzel, Vakıfbank ve Halkbank üzere kamu bankalarının en kırılganlar olduğunu ve bu bankalar için sermaye hesabında tanınan kolaylıkların uzatılabileceğini ya da sermaye enjeksiyonu seçeneğinin değerlendirilebileceğini söyledi.

Noetzel, dördüncü çeyrekte Türk lirasının dolar karşısında yüzde 30 paha kaybettiğini ve bunun ortalama olarak Türk bankalarının sermayelerini 3 milyar dolar civarında düşürdüğünü söyledi. Akbank, Garanti ve Yapı Kredi üzere bankaların Türk lirasındaki kıymet kaybından en az etkilenenler olacağını belirten Noetzel, Vakıfbank’ın tanınan sermaye kolaylıkları hariç sermaye yeterlilik oranının minimumu üzerindeki yüzde 80’lik fazladan sermayesinin risk altında olduğunu söyledi. Noetzel, Halkbank’ın kurdaki bedel kaybına karşı en kırılgan banka olduğunu düşündüklerini söyledi. Türkiye’deki düzenleyici kuruluşların sermaye hesaplamalarında kurun daha makul kullanımı için sermaye hesabındaki kolaylıkların muhtemelen uzatacağını belirten Noetzel, sermaye hesabındaki kolaylıklar olmadan Türk bankalarının sermaye yeterlilik oranlarının yüzde 12-19 ortasında olduğunu belirtti.

ENFLASYONA TESİRİ 7 PUANDAN FAZLA

Societe Generale, Türk lirasına olan itimadın azalmasıyla insanların bankalara koşabileceğini, finansal piyasalardaki istikrarın bozulabileceğini ve Türk lirasındaki kıymet kaybının bir hiperenflasyon periyoduna yol açabileceğini belirtti. Gelecek aylarda TÜFE’nin muhtemelen yüzde 30’a yanlışsız yükseleceğini belirten banka, Türk lirasında Eylül’den beri yaşanan yüzde 35’lik kıymet kaybının gelecek aylar TÜFE’ye 7 yüzde puan olarak yansıyacağını söyledi. Bankacılık sisteminden para çıkışlarının yaşanabileceğini ve bankacılık istatistiklerinin gelecekte daha az sağlam olabileceğini belirten Societe Generale, kurdaki bedel kaybının devam etmesi halinde hanehalkı döviz mevduatlarında ve döviz mevduatlarının tamamında bir düşüş yaşanabileceğinin altını çizdi. Banka son olarak 2-5 yıllık getiri eğrisinin giderek düzleşeceğini ve burada da kimi süreç teklifleri olduğunu belirtti.

YABANCI 2022’DE FAİZ ARTIŞI BEKLİYOR

Unicredit ekonomistleri yayımladıkları bir araştırma raporunda kurdaki paha kaybının Aralık’ta ya da 2022’nin başlarında TCMB’yi faiz artırmaya zorlayabileceğini belirtti. Türk lirasında likidite kısıtlamaları uygulanmasını beklediklerini ve kurdaki paha kaybının önlenmesi için birinci olarak rezervlerin kullanılabileceğini söyleyen Unicredit ekonomistleri, bu tedbirlerin uzun vadede işe yaramayacağını ve eninde sonunda faiz artırımının gerekli olacağını vurguladı. Ekonomistler, TCMB’nin faiz indirimlerine devam etmesi durumunda likidite tedbirleriyle süreksiz bir sıkılaşmanın daha sık görülebileceğini ancak bunun da Türk lirasındaki paha kaybının önüne geçemeyeceğini belirtti. Credit Suisse de TCMB’den bir faiz artırımı gelmediği sürece dolar/TL’nin 14.00 düzeyine hakikat gitmeye devam edeceğini öngördü. Raporda “Negatif geri besleme döngüsünün durması için, TCMB’nin agresif formda faiz artırması gerekli. Dolar/TL’nin istikrar kazanması için siyaset faiz oranının en azında yıllık enflasyon civarına getirilmesi gerekli, bu en az 500 baz puanlık bir artırım. Dolar/TL’de trendin bilakis dönmesi için ise siyaset faizinin çok daha agresif formda artırılmasına gereksinim olması çok büyük mümkünlük. Siyaset faizi artırımı olmaz ise dolar/TL’nin 14.00 üzere düzeylere ulaşabileceği görülüyor. Büyük bir faiz artırımı dolar/TL’yi 11.00 civarına getirir” sözleri yer aldı. TCMB’den faiz artırım beklentisini ikinci çeyreğe çeken Goldman Sachs ise bu sefer artırım meblağında revizyona gitti. Goldman Sachs, TCMB’nin siyaset faizini 2022’nin ikinci çeyreğinde 600 baz puan artırarak yüzde 14’ten yüzde 20’ye çıkarmasını beklediklerini açıkladı.

LİRA JAPON YENİNE KARŞI YÜZDE 35 KAYBETTİ

Japonya’nın olağanda risk seven kişisel yatırımcıları rekor zayıf düzeylere düşen Türk lirasından çıkarken kimileri konumlarını kapamak zorunda kaldı. Tokyo Financial Exchange datalarına nazaran Türk lirasına yönelik uzun durum alan Japon kişisel yatırımcının kontrat sayısı Şubattan bu yana en düşük seviyeyi görürken ekim ayındaki tepeden yüzde 44 azaldı. Gaitime.com Research Institute Genel Müdürü Takuya Kanda, son buyrukların yaklaşık yüzde 30’unun, Türk lirası/yen kurunun 9’un altına gerilemesinin akabinde gelen zarurî satışlar olduğunu belirtti. Türk lirası salı günü 8.5 yene kadar gerilemişti. Çarşamba günü ise 9 yenin çabucak üzerinde süreç görüyor. Türk lirası, yene karşı bu yıl yaklaşık yüzde 35 bedel kaybetti. Kanda “Japon ferdi yatırımcılar artık Türk lirasına yönelik optimist durumlarını korumuyorlar. Yatırımcı Meksika pezosu yahut Yeni Zelanda doları üzere para ünitelerine yöneliyor. Alışılmış ki para ünitesi zayıfladıkça ucuz fiyattan alıcı çıkacaktır. Lakin geçmişten farklı olarak bunun kolektif bir hareket olacağını düşünmüyorum” değerlendirmesini yaptı.

RİSK PRİMİ 1 YILIN TEPESİNDE

Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi (CDS), 2021 Mart ayındaki Türkiye Cumhuriyet Merkez Başkanlığı değişikliği sonrasındaki düzeyini de geride bırakarak 489 baz puan ile 1 yılın doruğuna tırmandı. CDS en son 2020’nin Kasım ayında iktisat ve Merkez Bankası idaresinde değişiklik yaşanmadan çabucak evvel bu düzeylerde bulunuyordu.

Geçen yıl Kasım ayında Lütfi Elvan’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Naci Ağbal’ın ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanlığı’na atanmasıyla Türkiye’nin risk primi 1,5 ay içerisinde 566 baz puan düzeyinden 306 baz puana kadar gerilemişti. İzlenen sıkı para siyasetiyle birlikte CDS 2021’in Şubat ayında 283 baz puana kadar gerileyerek son yılların en düşük düzeyini görmüştü. Risk primi bunu takiben Mart ayında Naci Ağbal’ın TCMB Başkanlığı’ndan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu’nun atanmasıyla 306 baz puan düzeyinden 482 baz puana kadar tırmanmıştı. Sonrasında kademeli bir formda gerileyerek Eylül 2021’de 367 baz puana kadar inen Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi, faiz indirimlerinin başlamasıyla bir arada 22 Ekim’de 464 baz puana kadar tırmanmış, Kasım ayı başında 400 baz puana kadar gerilemişti.

ÖDEMELER İSTİKRARI KRİZİ

Societe Generale stratejistleri, yayımladığı bir araştırma raporunda Türk lirasındaki paha kaybıyla bir arada en berbat senaryo olarak insanların bankalardaki varlıklarını çekme riskinin değerli derecede arttığını belirtti. Kurdaki kıymet kaybını durdurmak için seçeneklerin kısıtlı olduğunu belirten stratejistler, düşük döviz rezervleri düşünüldüğünde sermaye denetiminin ya da acil bir faiz artırımının seçenekler ortasında bulunabileceğini tabir etti.

Stratejistler, acil bir faiz artırımının daha mümkün bir senaryo olduğunu ancak mevduat çekme limiti üzere birtakım sermaye denetimi araçlarının kullanılmasının da mümkün olduğunu söyledi. Türkiye’nin bir ödemeler istikrarı kriziyle karşı karşıya kalacağını şimdi düşünmediklerini belirten Societe Generale stratejistleri, şirketlerin 2018’den beri döviz yükümlülüklerini önemli formda düşürdüklerini ve borç çevirme oranlarının hala yüksek olduğunu lisana getirdi.

Karar