Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına yönelik önlemler kapsamında getirilen kısıtlamalarda tiyatro ve konser üzere etkinlikler yasaklandı. Sanatkarlar gelir kaynağı olan bu aktiflikleri yapamadıkları için maddi zorluklarla boğuşuyor. Pandeminin başından beri getirilen kısıtlamalar nedeniyle müzisyenler ve tiyatrocular uzun müddettir işsizlikle çaba ediyor ve seslerini duyurmak istiyor.
Tiyatro Üreticileri ve İmalcileri Derneği Lideri Hasan Tanay da bu duruma dikkat çekerek oyuncuların ve salon sahiplerinin içine düştüğü maddi çıkmaza işaret ederek “Biz hakkımız olanı istiyoruz, hakkımız olan bir sadaka üzere verilmesin. Derler ya, ‘Ölüm yerine sıtmayı tercih etmek.’ Nitekim biraz o noktaya getirildik. Bizi öldürmüyorlar lakin sürüm sürüm süründürüyorlar” dedi.
‘PANDEMİ DEVRİNDE GÖRÜNÜR OLDU’
Tanay, tiyatro kesiminin ve işçilerinin yaşadığı meselelerin sırf pandemi devrine has problemler olmadığına dikkat çekerek bu durumun pandemide daha fazla görünür olduğunu belirtiyor. Pandemi öncesinde zati bir tanınırlıklarının, kâfi bir dayanaklarının ve yasal bir statülerinin olmadığını söyleyen Tanal, bununla birlikte andemi devrinde de gerekli olan takviyeleri almak konusunda bu eksikliklerin kendisini gösterdiğini aktararak ekliyor:
“Tiyatro işçilerinin, toplumsal güvenlikten tutun da mesleksel tariften ve üretim alanlarında alacakları karşılıklara kadar garantileri yok.”
Pandemi periyodunda dernek olarak çalışma başlattıklarını belirten Tanay, kelamlarına şöyle devam etti:
‘İŞLEMEYEN BİR YASA VAR’
“‘Tiyatro Yasası için ne yapmalı, nasıl yapmalı’ başlığında bir proje gerçekleştirdik. Bununla ilgili Türkiye’de var olan bu alandaki örgütlerle görüşmeler yaptık. Şunu gördük; kamusal bir hizmet yapan tiyatro alanı ve tiyatro işçileri olarak anayasa manasında bir teminatımız olmasına karşın işlemeyen bir yasa var, mevzuat eksikleri var. Pandemi periyoduyla birlikte tiyatro işçileri işsiz kaldılar. Bağımsız oyuncular için söylüyorum, kiraları var bunların. Bunların yemek, içmek üzere temel gereksinimleri var. Bunları karşılayacak alanlardan mahrum kaldılar.
‘SOSYAL GARANTİDEN MAHRUM KİŞİLER’
Bir de üstelik pandemi diyoruz, sıhhat sorununun en öne çıktığı bir süreçte toplumsal teminattan mahrum bireylerden bahsediyoruz. Artık bunun sorumlusu kim? Bunun sorumlusu pandemiden evvel de pandemiden sonra da devlettir. Kültür sanat alanıyla ilgili şayet gerekli adımlar atılmazsa bu, üreticilerin artık yapamaz hale gelmesi demektir. Yani ülkemizde yarın kültür sanat alanına dair hiçbir şeyin olmaması, çoraklık demektir.”
Özel tiyatroların vergilerini ödeyemediklerini belirten Tanay, pandemi devrinde aslında üretim yapamadıklarını belirterek “Salonu olanlar; salon kiralarını ödeyemediler, salonlarını kapatanlar var, depolarını kapatanlar var. Oyuncuları sigortalamak ağır bir yük. Tiyatro sahibi de bir işçi, oyuncu. O sorumluluğu üstlenmiş bir kişi olarak değerlendirelim, senede bir sefer dayanak almaya çalışıyor. Onun büyük bir kısmı vergiye, sigortaya gidiyor. Dekoru var, kostümü var, telif fiyatları var. Devletin bu alana dayanak vermesi gerekiyor. Tiyatro yapımcılarının kederi bu. Bağımsız oyuncuların kederi daha öteki, hiç yoklar” dedi.
‘PARA VERMEYİN FİYATSIZ SALONLAR YARATIN’
Tiyatroların vergiden muaf tutulması gerektiğini söyleyen Tanay, “Bütün çalışan tiyatro işçilerin sigortalarının devlet tarafından muhakkak yapılması gerekiyor. Bu sorumluluğu toplumsal devlet olarak devletin alması gerekiyor. Ayrıyeten para vermeyin, tiyatrolara oyun oynayacakları fiyatsız salonlar yaratın, ulaşımlarını sağlayın, tanıtımlarını yapın. Para vermeyin; paranın olduğu yerde kir başlar, eşitsizlik başlar.
‘EN AZINDAN HASTA OLDUKLARINDA SİGORTALARI KARŞILANSIN’
Bütün dünya örneklerine baktığımız vakit öbür ülkelerin takviyelerine nazaran çok geride olduğumuzu görüyoruz. Geçenlerde bir açıklama yapıldı. Fransa’da gençlere kültür sanat faaliyetlerinde bulunabilmeleri için 300’er Euro dayanak kartı gönderildi. Bizim ülkemizde bırakın o denli bir şeyi keşke şu an tiyatro işçilerinin pandemide, iş yapamadıkları periyotta en azından minimum hayatlarını sağlayacak her ay sistemli olarak masraflarını karşılasa ya da hasta oldukları vakit en azından bu pandemi periyodunda sigortalarını karşılayacaklarını söyleseler” tabirlerini kullandı.
‘BİZİ ÖLDÜRMÜYORLAR SÜRÜNDÜRÜYORLAR’
Verilen takviyelerin çok yetersiz olduğunu belirten Tanay, tiyatrocuların kafelerde benzinliklerde, inşaatlarda çalıştığını belirterek belediyenin aylık 400 lira vermesinin de kâfi olmayacağını vurguluyor. “Sadaka kültürüne alıştırılıyoruz” diyen Tanay, “Bu da çok ağır bir şey. Buradan bütün tiyatro yapımcılarına, tiyatro işçilerine buna razı olmamaları gerektiğini söylüyorum. Biz dernek olarak şunu söylüyoruz: Yapmayalım. Biz hakkımız olanı istiyoruz, hakkımız olan bir sadaka üzere verilmesin. Derler ya, ‘Ölüm yerine sıtmayı tercih etmek.’ Nitekim biraz o noktaya getirildik. Bizi öldürmüyorlar lakin sürüm sürüm süründürüyorlar” dedi.
Karar
