EDA NARİN | KARAR

Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) 8 Mart Dünya Bayanlar günü yaklaşırken “Pandemi devrinde çalışan gazeteci kadınlar” başlıklı raporunu yayımladı.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle yaşanan pandemi sürecinin gazeteci bayanların iş hayatında karşılaştığı ayrımcılığı ortaya koymayı amaçlayan anket çalışmasında meskenden çalışan 80 gazeteci bayana ulaşıldı. Öte yandan haber takibi hedefiyle alana çıkan gazeteci bayanların ne üzere sıkıntılar yaşadığına dair ise 10 gazeteci ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirildi.

TGS’nin anketine katılan gazeteci bayanların yüzde 64.6’sı sendika üyesiyken, yüzde 35.4’ü sendika üyesi olmadığını beyan etti.

Ankete katılan gazeteci bayanlar yüzde 38’lik oranla en çok yazılı basında çalıştığını belirtti. Bu oranı sırasıyla yüzde 21.5 ile haber ajansı ve tekrar birebir oranla internet takip etti. Yüzde 13.9’u freelance (serbest) çalışan gazeteci bayanlardan oluşurken, yüzde 5.1’i ise TV’de çalıştığını söyledi.

PANDEMİ İLE MESKENDEN ÇALIŞMA SÜRECİ BAŞLADI

Gazeteci bayanlarla yapılan araştırmaya katılanların yüzde 75’i pandemi nedeniyle meskenden çalışmaya başladı.

PANDEMİ NEDENİYLE DEĞİŞEN ÇALIŞMA STLERİ OLUMSUZ ETKİLEDİ

Meskenden çalışan gazeteci bayanların vakit kullanımı konusunda verdiği cevaplara nazaran, bayan gazetecilerin yüzde 53,2’si çalışma stlerinin değiştiğini, yüzde 51,3’ü ise bu değişiklikten olumsuz etkilendiklerini belirtti.

“EN DEĞERLİ SORUN ÇALIŞMA STLERİNİN BELİRSİZLEŞMESİ”

TGS, gazeteci bayanların çalışma stlerinin değişmesinden olumsuz etkilenmesiyle ilgili olarak raporda şu yorumu yaptı: “Bu çerçevede en değerli sorun çalışma stlerinin belirsizleşmesidir. Pek çok iştirakçi mesai kavramının ortadan kalkmasıyla bir arada iş mühletinin uzadığını ve iş yoğunluğunun arttığını belirtmiştir. Müsde günü kavramının ortadan kalktığını vurgulayan olduğu üzere kimi bayan gazeteciler ise konuttan çalışma münasebet gösterilerek yıllık müsde hakkının verilmeyeceğini belirtmiştir.

Meskenden çalışmayla birlikte çalışma stlerini kendi belirleyebildiğini belirten çok az sayıda bayan gazeteci esasen muhabir ve editörlerden oluşmaktadır. Bu karşılığı verenler araştırmaya katılanların yüzde 10’u seviyesindedir.”

Yapılan anket sonucu yayımlanan raporda, fiyatlı işteki yoğunluğun arttığını belirten gazeteci bayanların birçoğunun bilhassa çocukların meskende kalmasıyla bir arada mesken ve bakım işlerinin de artmış olduğunu belirttiği paylaşıldı.

“EVDEN ÇALIŞMA ÖNCELİK BASKISI YARATTI”

“Ücretli ve fiyatsız işlerdeki yoğunluğun eşzamanlı artması ise meskenden çalışmanın gazeteci bayanların boş vakit kullanımı üzerinde yarattığı baskıyı açıkça göstermektedir” denilen raporda, şu tabirlere yer verildi:

“Öte yandan verilen yanıtlar konuttan çalışmanın bayanlar üzerinde iş yoğunluğu yanında vakit kullanımı açısından öncelik baskısı yarattığını da göstermektedir. Belirsizleşen çalışma stleri işverenlerde günün her stinde çalıştırma eğilim ve beklentisi yaratırken, bayanların fiilen meskende olması ise hane halkının toplumsal cinsiyet rolleri doğrultusundaki beklentilerini arttırmaktadır.

“KADINLAR ÜZERİNDEKİ ÇOKLU BASKI”

Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı’nın Türkiye’de yaptığı araştırmanın sonuçları (Mayıs 2020), pandemi sürecindeki vakit sıkışıklığının bayanlarda yarattığı duygusal yüke işaret etmektedir. Gazeteci bayanların verdiği karşılıklar bu bulguyla örtüşmüştür. Bununla birlikte kimi bayanın beklentiler doğrultusunda kendi üzerinde yarattığı bir ‘otokontrol’ sisteminden da kelam etmesi, bayanlar üzerindeki çoklu baskının boyutlarını ortaya koyması bakımından değerlidir.”

“KADINLARIN AİLE BAKIMINA AYIRDIĞI MÜHLET ERKEKLERİN 5 KATI”

TÜİK tarafından yapılan 2014-2015 yılları ortasında yapılan Vakit Kullanımı Araştırmaları’nda, çalışan bayanların aile bakımına ayırdığı müddetin çalışan erkeklerin 5 katı olduğu bilgisinin paylaşıldığı raporda, “TÜİK’e nazaran çalışan bayanların aile bakımı için ayırdıkları müddet çalışmayan erkeklerin bile 3 katından fazla. Ayrıyeten konut işlerinden sorumlu olma datalarına nazaran de yemek, çamaşır ve paklık işlerinde bayanların hissesi yüzde 90’ları geçerken erkeklerin hissesi bu iş kategorilerinin hiçbirinde yüzde 9’a bile ulaşamamaktadır” tabirlerine yer verildi.

“YANITLAR GÖRECE DAHA EŞİTLİKÇİ İŞBÖLÜMÜNE İŞARET EDİYOR”

EUROSTAT bilgilerine yer verilen raporda, Türkiye’de fiyatsız konut ve bakım işleri içinde bayanların hissesinin yüzde 82 seviyesinde olduğu belirtilerek, “Dolayısıyla bayanların üzerindeki fiyatlı ve fiyatsız iş yükünün artmasıyla bir arada bu cinsiyet açığının daha da derinleşeceğini kıymetlendirmek mümkündür. Lakin gazeteci bayanların verdikleri karşılıklar ise mesken içinde görece daha eşitlikçi bir işbölümüne işaret etmektedir” denildi.

Yalnız yaşamayan bayanlara yöneltilen “Evde işbölümü yapıldı mı” sorusuna bayanların yalnızca yüzde 13,2 si “Hayır” yanıtını verdi. Bayanların yüzde 57,4’ü “Evet işbölümü yapıldı” derken yüzde 29,4’ü ise “Kısmen yapıldı” karşılığını verdi.

Ankete katılan gazeteci bayanların kimilerinin karşılıkları şöyle:

• “İzin gününde konut paklığına katılıyor. Onun dışında bakkala gitmek onda… Öbür her şey bende. Yemek, günlük paklık. Günde 3 kere sofra kuruluyor.”
• “Bir çocuk annesiyim benim işim olduğunda haber yazmak, online görüşmeler yapmak üzere onlar da eşim çocuğa bakıyor ya da benim ondan yapmasını isteğim işleri yapıyor. Ancak bence tüm erkekler üzere aklına gelip de şu işi de ben yapayım demiyor. Benim ona söylediğim işleri yapıyor.”
• “Birkaç evvelki soruda da yazdığım üzere bebeğimiz olduğu için kısmen de olsa meskende iş kısmı yaptık. Lakin tekrar de konutta iş yükünün yüzde 80’i bende ne yazık ki.”
• “Eskiden birtakım hususlarda daha eşit bir paylaşımımız varken, ben meskenden çalıştığım için onları ben yapar oldum. Birtakım öbür bahislerde ise yük üzerime binmesin diye daha net sonlar çizdim, sorumluluğu üzerimden attım.”

İştirakçi bayanlar içinde annesinden ve/veya kayınvalidesinden yardım aldığını belirtenler olduğu üzere bayan arkadaşlarıyla yaşayıp günlük işleri paylaştıklarını söyleyenler de bulunuyor.

“YÜZDE 41.6’SI KONUTTAN ÇALIŞMAK İÇİN UYGUN DONANIMA SAHİP”

Araştırmaya katılan bayan gazetecilerin yüzde 41.6’sı konuttan çalışmak için uygun donanıma sahip olduğunu belirtmiştir. Bununla bir arada donanımın yetersizliği hâlinde çalıştıkları kurumun katkısı çoğunlukla işteki bilgisayarın ve ofis sandalyesinin meskene taşınmasına müsde vermekle sonlu kaldı. Çok az sayıda kurumun faturaların ödenmesine takviye olduğu ortaya çıktı.

Öte yandan sorun yalnızca bilgisayar ya da internet eksiği ile sonlu olmayıp (internet yetersizliği hasebiyle ailesini bırakıp yazlığa taşınmak zorunda kalan bir iştirakçi bulunmaktadır) kimi iştirakçi konutlarının fiziki şartlarının bir iş alanı oluşturmaya uygun olmadığını belirtti.

YÜZDE 52.6’SI KONUTTAN ÇALIŞMAYA BAĞLI SIHHAT SORUNU YAŞADI

Araştırmaya katılan bayanların yüzde 52. 6’sı konutta çalışmaya bağlı olarak sıhhat sıkıntıları yaşadıklarını belirtmişlerdir. Uzun müddet hareketsiz kalmaya ve uygun fiziki şartların yetersizliğine bağlı olarak iştirakçilerin değerli bir kısmı bel, boyun ve sırt ağrılarından şikâyet etti. Bununla birlikte iş yüküne bağlı olarak artan gerilim bir başka ortak sorun olarak belirtildi.

Bayanlar ayrıyeten motivasyon, odaklanma ve bağlantı sıkıntıları yaşadıklarından kelam etti. Lakin verilen karşılıklar bağlantı problemlerinin yalnızca pandemiyle alakalı olmayıp, meskenden çalışmanın gazetecilik mesleğinin doğasıyla bağdaşmamasından da kaynaklandığını ortaya koydu.

ALANDAKİ GAZETECİ BAYANLARIN EN DEĞERLİ SORUNU BULAŞ RİSKİ

Bu süreçte alanda olmak zorunda kalan gazeteci bayanların en kıymetli sorunu ise bulaş riski olarak rapora yansıdı. Bayanlar hijyen ve aranın gözetilmediği şartlarda haber takip etmek ve toplu taşıma kullanmak zorunda kaldı. Alandaki bayan gazetecilerin kıymetli bir kısmı çalıştıkları kurumların kendilerine maske ve dezenfektan sağladığını belirtti. Yeniden çoğunluğu kurumların kalabalık alanlardaki haberlere gidip gitmemeyi muhabirin inisiyatifine bıraktığını söyledi.

Karar