Türk Edebiyatı'nın en değerli isimlerinden muharrir ve şair Tevfik Fikret, vefatının 105. yılında hürmet ve sevgi ile anılıyor. Ömrü boyunca dünyamıza bıraktığı yapıtlarla iz bırakan Tevfik Fikret’in gerçek ismi Mehmet Fikret’tir…

TEVFİK FİKRET KİMDİR?

21 Aralık 1867 İstanbul doğumlu Tevfik Fikret'in gerçek ismi Mehmet Fikret'tir. Çocuk yaşta annesini kaybetmesi Tevfik Fikret'in hayatında derin yaralar açmıştır. Ortaöğretimini Mahmudiye Rüştiyesi'nde, sonra ise Galatasaray Sultanisinde yaptı. Burada Recaizade Ekrem'in öğrencisi oldu ve  duygulu kişiliği onu erken yaşta şiire itti. 1888 yılında Galatasaray'ı tamamlamasının akabinde Hariciye Nezareti İstişare Odası'nda ( Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Dairesi), katip olarak çalışmaya başladı ve gereğince çalışmadan para aldığı nedeniyle buradan ayrıldı.

Bu dürüst tavrı onun hayatı boyunca çeşitli vakitlerde ortaya çıkacaktı. Sonrasında kısa periyodik olarak çeşitli memurluklar yaptı. Ek iş olarak ise Ticaret Mekteb-i Alisi'nde Fransızca ve sınır öğretmenliği yaptı. 1891 yılında Mirsad mecmuasının açtığı şiir müsabakasında birincilik kazandı ve edebi etrafın dikkatlerini üzerine topladı. 1892 yılında Galatasaray Sultanisi'nde birinci kısmına Türkçe öğretmenliği yaptı. 1894'te Hüseyin Kazım Kadri  ve Ali Ekrem Bolayır ile Malümat mecmuasını çıkartmaya başladı.

1895 yılında hükumetin bütçede kısıntı yapması ile memur maaşlarının yüzde onunu kesmesine reaksiyon olarak Galatasaray Sultanisinde yaptığı vazifeden istifa etti ve inzivaya çekildi. Bir müddet sonra Trabzon Valisi olan dayısının 15 yaşındaki kızı Nazime Hanım ile hayatını birleştirdi ve dayısının konutuna taşındı. Şiir konusunda inzivaya çekilmiş olan Fikret suskunluğunu bozdu ve Mirsad mecmuasında Bahar şiirini yayımladı. Tıpkı sene mecmuanın açtığı iki şiir müsabakasında da birincilik elde ederek ününe ün kattı.

1895'te Recaizade Ekrem, Tevfik Firet'i bir bilim mecmuası sahibi olan Servet-i Fünun'un sahibi Ahmet İhsan ile tanıştırdı ve onları dergiyi bilim mecmuasından edebiyat mecmuası haline çevirmeye ikna etti. Mecmua, Fikret'in idaresinde çıkmaya başladı ve 256. sayıdan sonra bir edebiyat mecmuası oldu. Şair, 1895 yılında Haziran ayında oğlu Haluk'un dünyaya gelmesi ile baba oldu. O devirde ise sanat hayatının en verimli vakitlerini yaşamaktaydı. Şiirlerini ise Mehmet Fikret yerine, Tevfik Fikret ismi ile yayımlamaya başladı.

Yönetmekte olduğu mecmuanın etrafında yenilikçi bir küme ve aydın yer almaktaydı. Mecmua bu sanat topluluğuna ise ismini vermiş oldu. Sanata hem biçim, hem içerikle atılım yapmayı vazife edinen, ağdalı lisanları ve karamsarlığı ile tanınan topluluğun hareketine ise Edebiyat-ı Cedide (Yeni Edebiyat) ismi verildi. Bu ekolde Fikret'den sonra pek çok tanınmış isim Halit Ziya, Cenap Şahabettin, İsmail Safa, Mehmet Rauf, Samipaşazade Sezai, Hüseyin Cahit Hüseyin Siyret, Ahmet Şuayip üzere isimlerde bulunuyordu. Kurulan bu topluluk, siyasal hareketlerden uzak duruyordu. Vakitle ise Fikret'in şiirlerindeki toplumsal meseleler arttı ve ulusalcılık ön planda olmaya başlandı.

1897 yılında Osmanlı ve Yunanistan ortasında çıkan savaşta Türklerin büyük bir zafer kazanmasından çok etkilenmiş, zafer ve kahramanlık şiirleri yazmıştır. Yenişehir Gazileri ismini verdiği şiiri ile tüm dünyaya meydan okudu. 1896 yılında Robert Kolejin'nde Türkçe dersleri vermeye başladı ve bu misyonunu ölene kadar devam ettirdi. Okul dışında geri kalan vaktinde ise tüm vaktine dergiye harcıyordu. En yakın dostu İsmail Safa'nın konutunda okuduğu Abdülhamit zıddı bir şiiri, gözaltına alınmasına sebep oldu. Meskeni arındı ve bu şiir bulunamayınca bir kaç günde hür kaldı.

Robert Koleji'nde bir çaya eşiyle birlikte gitmesi mazeret edildi ve gözaltına alındı. Bu hadiseler, Fikret'in inziva kanısının yine ortaya çıkmasına sebep oldu ve dostları Hüseyin Cahit, Mehmet Rauf, Hüseyin Kazım, Dr. Esat da niyetlerine ortak oldu. Birlikte Yeni Zelanda'ya gitmeye karar verdiler ancak başaramayınca Hüseyin Kazım'ın Manisa'da bulunan çiftliğine yerleşmeyi düşündüler fakat Fikret bu karardan vaz geçince arkadaşları da kalmaya karar verdi. 1900 yılında epeyce sevilen Rubab-ı Şikeste (Kırık Saz) kitabını yayımladı. Tevfik Fikret, Ahmet İhsan ile mecmua idaresinde karşıt fikir sonraki sene topluluktan ayrıldı.

Sadece Robert Koleji'de yaptığı öğretmenliği ile meşguldü ve ricası üzerine Serveti Fünun idaresine Hüseyin Cahit geçti. Birkaç ay geçtikten sonra Servet-i Fünun, Hüseyin Cahit'in yayımladığı bir çeviri nedeniyle kapatıldı ve topluluk kapatıldı. Şair 1912 yılında Trablusgarp Savaşı nedeniyle Meclisin feshedilmesine duyduğu öfkeyi Doksanbeşe Gerçek şiiri ile anlattı. Bu şiiri, Nüzhet Sabit'in çıkardığı Görev Dergisi'nde yayımlandı.

Tevfik Fikret geçirdiği bir ameliyat sonrasında 19 Ağustos 1915'te hayatını kaybetti ve kayınpederi Mustafa Efendi'ye Aşiyanda bulunan konutunun bahçesine gömülmeyi vasiyet etti lakin devrin kaidelerinde Aşiyan'ın kimin eline geçeceğini bilemeyen kayınpederi cenazesini Eyüp aile kabristanlığına defnettirdi. Mezarı 1945 yılında müze yapıldı ve naaşı 24 Aralık 1961'de geçirildi.

YAPITLARI

Rübab-ı Şikeste(Kırık Saz) (1900)
Tarih-i Kadim (1905)
Haluk'un Defteri'Tevfik Fikret'in ikinci şiir kitabı (1911)' (1911)
Rubabın Yanıtı (1911)
Şermin (1914)
Hasta Çocuk
Sis
Millet Müziği
Doksan Beş'e Hakikat
Hanı yağma
Balıkçılar
Haluk'un çocukluğu
Rübab-ı cevab
Bir İçim Su

Karar