İKTİSAT SERVİSİ

Ekonomistlerin gözünde iktisat idaresinde yanlışlar silsilesi yine başlıyor. Kur karşısında son yılların en kıymetsiz para ünitesi olmaya başlayan TL artık her saat yeni bir rekorun peşinde.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz hassasiyetini her lisana getirdiğinde kur tepeye çıkıyor. TL de rekor kayba uğruyor. Buna karşılık gerçekleştirilen faiz indirimleriyle birlikte artan risk iştahıyla yatırımcı TL’den kaçıp dövize koşuyor.

En son Merkez Bankası, çarşamba günü kurlara müdahale etmişti. Piyasa iddialarına nazaran 1 milyar dolar civarı olan birinci müdahale sonrası kurlar 13.88 düzeylerinden 12.50 liranın altına inmişti. Çarşamba günkü müdahale sonrası dolar/TL’de kaybın büyük bir kısmı gün içerisinde geri verdi.

Dün ise ikinci atılım yapıldı. Yine satış yoluyla piyasalara kur satışı gerçekleşmeye başladı. Ön kapıdan yapılan döviz satışı eski bakan Berat Albayrak devrinde gerçekleşen satışları akıllara getirdi. Perşembe günü istifa eden Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’dan sonra Cumhurbaşkanı kararıyla vazifeye gelen Nureddin Nebati’nin de Albayrak’a yakın bir isim olarak biliniyordu. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile birlikte piyasalar Albayrak takımının tekrar vazifeye gelmesini fiyatlamaya başladı. 3 isimle birlikte başlayan döviz satışları da 128 milyar dolarlık rezerv satışını hatırlattı.

Tarihi tepelerini güncelleyen kurlara TCMB’den müdahale geldi. Direkt satış metoduyla yapılan müdahale sonrası kurlar yüzde 3,5 civarı bedel kaybetti. Lakin müdahalenin tesiri kısa sürdü. Sabah saatlerinde 13.65-13.70 bandında kıymetlenen dolar/TL, 13.89 ile tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Euro/TL ise 15.70’e dayandı. Müdahalenin artından 13.45’e kadar çekilen dolar/TL, tekrar 13.60’ın üzerine çıktı. Ekonomistler ise bu teşebbüsü boşa yakılan rezerv olarak gördü.

EVVEL SATIŞ SONRA ÇIKIŞ

Piyasa varsayımlarına nazaran, birinci müdahalenin 1 milyar dolar düzeyinde olduğu konuşuluyor. İkinci atılımın de yapılan öngörülerde bugün müdahalenin 250 milyon dolar civarında olabileceği belirtiliyor. Güne 13.60’lı düzeylerden başlayan dolar, enflasyon verisinin açıklanmasının akabinde yükselişe geçerek 13.80’li düzeylere kadar yükselmişti. 13.95 liralık tarihi doruğuna yaklaşmasının akabinde Merkez Bankası’ndan dövize müdahale geldi. Müdahalenin akabinde dolar 13.50 düzeyinin altına geriledi. TCMB’den yapılan açıklamada “Döviz kurlarında görülen sıhhatsiz fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım tarafında direkt müdahale edilmektedir” denildi.

‘BU SEFER NE KADAR KURA MERMİ SIKTIK’

Ekonomistler de Merkez Bankası’nın son 2 gündür yaptığı satışı kıymetlendirdi. Ekonomist İris Cibre “Yazıklar olsun, Interbank’da kotasyon o kadar düşük ki en iyi satış fiyatı 13.70 den 13.50 ye saniyelik değişiyor. Bakalım bu sefer ne kadar kuru sıkı mermi yaktık. Artık piyasalar ‘MB müdahale etse de dolar alsak’ diyor, siyasetler, gereken bilimsel ve piyasa gereksinimi doğrultusunda düzeltilmeden, müdahale ile kamu kaynaklarını boşa harcıyor, kamu ziyanı oluşturuyorsunuz! Yapmayın!” yorumunu yaptı. Analist Serap Durusoy da “Kurdaki düzeyle ilgili rastgele bir taahhüdünün olmayacağını açıklayan MB’nin kurlara ikinci sefer müdahale etmesi çelişkili siyaset izlenmesi nedeniyle öngörülmezliği arttırıyor” dedi.

’14 KIRMIZI ÇİZGİ’

Ekonomist Yalçın Karatepe “Çarşamba günü bu düzeylerde müdahale ettiklerinde dolar süratle 12,40 kadar gerilemişti. Tesir şimdilik hudutlu görünüyor” dedi. Analist Ömer Rıfat Gencal da şu yorumu yaptı: “Sabahtan beri yüzde 2,4 artmış kura, zirve noktasından 1 dakika içinde yüzde 3.5 kıymet kazandırmak volatiliteye akaryakıt dökmektir. Bu türlü müdahalede de gereksinimi olan koştura koştura gidip döviz alır. Siz de rezervden olursunuz.” Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova ise “Merkez Bankası tekrar direkt müdahaleye başladı. Bu ikinci müdahale ile bence MB’nin düzey için belirlediği aralık 13.80-13.90 aralığı üzere duruyor 14.00 kırmızı çizgi gibi” sözlerini kullandı.

‘AYNI YERE İKİNCİ KERE NEŞTER VURUYORSUNUZ’

Birebir yere ikinci kere neşter vurulduğunu söyleyen ekonomist Uğur Gürses “Aynı yere ikinci kere neşter vuruyorsanız ya yaptığınız teşhis yanlıştır ya da tedavi yolunuz. Ankara’da numeroloji ile uğraşan biri mi var? Nereden belirlendiği bilinmeyen 6.85’lik kurda tutmak için on milyarlarca dolarlık rezerv eritildi. Artık onun iki katı düzey olan 13.7’de tutmak için rezerv mi eritiliyor?” diye konuştu. Ekonomist Murat Kubilay ise “Tutarlılık açısından yerinde, aktiflik bakımından kuşkulu, sürdürülebilirlik çerçevesindense zayıf bir siyaset. Swap hariç net rezervler -35 milyar. Daha evvel -50 milyar dolar daha olmuştu. Önümüzdeki 3-4 ayda satmaya ve oluşacak cari fazlayı da katmaya karar vermiş olabilirler” yorumunu yaptı.

‘BU İŞ BU TÜRLÜ YAPILMAZ’

Demokrat Partili Bülent Şahinalp “Dolar/TL kuru 6.30 düzeyinde iken, TCMB rezervlerinden, 128 milyar doları, kime, nasıl, neden, ne kadar satıldığını bilmediğimiz, art kapı’dan yapılan süreçlerle, döviz satın alanlar, son günlerde döviz kurlarında yaşanan astronomik artışlardan kim bilir ne kadar memnundurlar?” dedi. Gelecek Partili ekonomist Kerim Rota da “Ders 1: Prestiji olmayan Merkez Bankası döviz satarak yeni döviz alım talebi yaratır. Ders 2: Yerlisi yabancısı alan aldı, daha kim alacak ki?” açıklamasında bulundu. Analist Rıdvan Baştürk de şu yorumu yaptı: “Döviz satarak olmaz bu isler… Daha büyük ziyan veriyorsunuz… Olmaz sevgilim olmaz…”

Karar