İSO 500 listesinde 2019’dan 2020’ye geçişte yaşanan düşüş ise son yılların en büyük düşüşü oldu. İSO 500 listesinden derlenen sayılara nazaran, 2009’da 153 olan yabancı sermayeli şirket sayısı, 2020’de 110’a kadar geriledi. 2009’dan itibaren kademeli olarak bir düşüş kelam konusu. 2018’de kelam kademeli gerileme bilakis dönmüş, yabancı sermayeli sayısı 2 adet artarak 117’ye çıkmıştı. 2019’da da bu sayı korunmuştu. Lakin 2019’dan 2020’ye geçişte yaşanan 7 şirketlik düşüş son yılların en değerli düşüşü olarak kayıtlara geçti.

DÜŞÜŞ TEMEL GÖSTERGELERE YANSIDI

Yabancı sermayeli şirketlerin sayısında yaşanan bu düşüş temel göstergeler içindeki hisselerinde da tesirini hissettirdi. 2020’de İSO 500’deki 110 yabancı sermayeli kuruluşun toplam üretimden satışlardaki hissesi bir yılda yüzde 32,1’den yüzde 31,3’e geriledi. Üretici fiyatlarıyla hesaplanan brüt katma bedeldeki hissesi ise yüzde 40,6’dan yüzde 40,0’a geriledi. Buradaki 0,6’lık azalma küçük şirketlerin düştüğüne büyüklerin ise aktifliğini koruduğuna işaret ediyor. Periyot kar ve ziyan toplamlarına bakıldığında da yüzde 23,9 olan hisseleri yüzde 22,7’ye gerilerken; faiz amortisman ve vergi öncesi kar ve ziyan toplamı içindeki yabancı sermayeli şirketlerin hissesi da yüzde 26,9’dan yüzde 25,8’e geriledi. Yabancıların fiyatla çalışanlar sayısındaki hissesinin da yüzde 28,4’ten yüzde 26,6’ya gerilemesi dikkat çekiyor.

YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN İHRACATTAKİ HİSSESİ AZALDI

Yabancı sermaye hisseli kuruluşların Türkiye ihracatındaki kıymeti hala büyük. Lakin ihracatta aldıkları hissede da gerilemeler göze çarpıyor. Yabancı sermayeli şirketlerin İSO 500’ün toplam ihracatındaki hissesi, bir evvelki devirle kıyaslandığında yüzde 46,1’den yüzde 43’e düştü. Kelam konusu şirketlerin genel Türkiye ihracatına katkısı 2020 yılında yüzde 18,6 düşerek 33,9 milyar dolardan 27,6 milyar dolara indi. İlgili şirketlerin genel ihracattaki hisseleri ise 2019’da yüzde 18,7 iken, 2020’de yüzde 16,2’ye geriledi.

İSO 5002DEKİ BİRİNCİ 13’ÜNÜN PERFORMANSI 97 ŞİRKETE DENK

İSO 500’deki birinci 50 şirkete yakından bakıldığında, 2018 ve 2019’de birinci 50’de 14 yabancı sermayeli kuruluş yer alırken bu sayı 2020’de 13’e geriledi. Bu 13 yabancı sermayeli kuruluş üretimden satışlarda yüzde 18,2’lik hisse alarak, listedeki öbür 97 yabancı sermayeli şirkettin toplamından daha yüksek bir performans sergiledi. Yeniden kelam konusu 13 yabancı sermayelinin üretici fiyatlarıyla yarattığı brüt katma bedel İSO 500’de yüzde 11,8 hisse alırken; burada da öbür 97 yabancı sermayeli kuruluşun hissesinin çabucak hemen yarısına yakın bir performans sergilendiği görülüyor. Bu 13 yabancı sermayeli kuruluş ihracatta ise başka 97 yabancı sermayelinin toplam ihracatının iki katına ulaştı. Bu 13 şirketin İSO 500 ihracatındaki hissesi yüzde 29,7 olurken, kalan 97 yabancının hissesi ise yüzde 13,3 olarak gerçekleşti. Öte yandan İSO 500’de yer alan 110 yabancı sermayeli şirketin yabancı sermaye hisselerine göz atıldığında, yüzde 50’den fazla yabancı hissesine sahip fi rmaların tartısını koruduğu görülüyor. Kelam konusu 110 fi rmanın 79’unda yabancı sermaye hissesi yüzde 50 ve daha fazlası olarak kayıtlara geçmiş durumda. Bu sayı 2019’da 83 idi.

Karar