Sahra Çölü’nden Fransa’ya gelen toz, 1960 yılında bölgede gerçekleştirilen nükleer denemeden kalan sezyum 137 radyoaktif kalıntılarını da ülkeye taşıdı. İlerleyen günlerde Türkiye’ye de Avrupa üzerinden gelmesi beklenen toz taşınımında yapılması gerekenler ve alınacak tedbirler ile ilgili Dicle Üniversitesi Nükleer Tıp Ana Bilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Bekir Taşdemir açıklama yaptı. Taşdemir, “Toz bulutu içinde ne kadar sezyum 137 bulunduğu konusunda net açıklama yok; lakin muhtemel durumda yüksek ölçüde tespit edilmesi halinde halkın uyarılması gerekmektedir. Halkın gerekirse bu devirde dışarı çıkmaması, camlarını açmaması ve bu havayı mümkün mertebe solumaması gerek” dedi.
‘BU HAVAYI SOLUMAYIN VE DIŞARI ÇIKMAYIN’
Sezyum 137 radyoaktif kalıntılarının 6 Şubat’ta Fransa’da tespit edildiğini anlatan Doç. Dr. Taşdemir kelamlarına şöyle devam etti:
Muhtemelen Sahra Çöl’ünde yapılan nükleer denemeleri sonucunda oluşmuş radyoaktif atıklar olduğu düşünülüyor. Bunun ölçüsü konusunda şu anda tam net bir bilgi yok. Toz taşınımı içerisinde ne kadar sezyum 137 bulunduğu konusunda net bir açıklama yok. Fakat muhtemel bir durumda yüksek ölçüde tespit edilmesi halinde halkın uyarılması gerekmekte. Halkın gerekirse bu periyotlarda dışarı çıkmaması, konutunda bulunması, camlarını açmaması ve bu havayı mümkün mertebe solumaması gerekir. Bu toz taşınımı olduğu periyotta yağmur kelam konusu olursa dışarı çıkmamak gerekiyor. Şayet çıkmak zorundaysak şemsiye yahut yağmurluk kullanmak hami olma niteliktedir.
‘GİYSİLERİ YIKAYIP, DUŞ ALMAK GEREKİR’
Mümkün bir durumda yağmura yakalanması durumda ise süratli bir biçimde o kıyafetleri çıkarıp yıkamak, duş almakta fayda olacaktır. Bu radyoaktif atıklar bedene ve kıyafete temas edip üzerinde birikmesi halinde bedene çok yakın temas oluşturduğundan ötürü riskler oluşturabilmektedir. Toz zerreciklerin bitkilerde birikme ihtimali üzerine yahut zerzevat ile meyve üzerinde bulunabilmektedir. Yağmurla bilhassa bu meyve ve sebzelerin üzerine serpilebilmektedir. Bu besinlerinde mümkünse yıkanarak tüketilmesinde fayda olacaktır.
‘SAHRA ÇÖLÜNDEN GELEN TOZDA NÜKLEER KALINTILAR VAR’
Her toz taşınımını tehdit ögesi olarak düşünmemek gerektiğini hatırlatan Doç. Dr. Taşdemir, “Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi civarında vakit zaman yaygın toz taşınımı Suriye ve Suudi Arabistan tarafından geliyor. Lakin Avrupa’daki toz bulutuyla bunu karıştırmamak gerekiyor. Avrupa’ya çoklukla Sahra Çöl’ünden bu toz bulutları taşınmakta. Avrupa’nın Güney ve Doğu kesitlerine tesiri altına almakta. Sahra Çöl’ünde 1960’ta nükleer denemeler gerçekleştirildiği için orada artık bu radyoaktif unsurlar bulunabilmekte. Fakat bizim bu bölgemize gelen Suriye ve Sudi Arabistan üzere bölgelerden toz bulutları geçmişte bu bölgede nükleer deneme yahut nükleer akın gerçekleşmediği için bu riski taşımadığını düşünüyorum” dedi.
SEZYUM 137 NEDİR?
Sezyum 137 kimyasal unsuru yüklü olarak nükleer endüstride kullanılmaktadır. Sezyum elementi nükleer alanın kullanılan en kıymetli husus olarak bilinmektedir. Sezyum 137 hususunun bilim kısmındaki sembolü Cs’dir ve atom numarası 55’dir.
Yoğunluğu: 1.879 g/mL olan Sezyum elementi uçuk sarı renkte, yumuşak ve kolay kesilebilen bir elementtir. Parlak bir yüzeyi vardır, havadaki oksijen ve nem ile olan tepkisinden ötürü bu parlak yüzey matlaşır.
1860 yılında Bunsen ve Gustav Kirchoff tarafından rubidyumla birlikte bulunmuştur. Doğal elementler içinde elektropozitifliği en fazla olan Sezyum çok kolay oksitlenir. Ayrıyeten bu element tabiatta, kimi maden sularında, lepidolitte, trifilinde ve Elbe Adası polüsitinde az ölçüde bulunur. Sezyum elementi bir çok organik bileşiğin hidrojenlenmesinde katalizör olarak, atomik saat olarak, fotoelektrik hücrelerde ve vakum tüplerinde, IR lambasında kullanılır ve ayrıyeten oksijene olan yüksek ilgisinden ötürü elektron tüplerinde gaz giderici olarak da kullanılır.
DOKUNULDUĞUNDA SANİYELER İÇERİSİNDE ÖLDÜREBİLİYOR
Sezyum elementinin beşere tesiri çok fazladır. Sezyum elementine çıplak elle dokunulduğu anda saniyeler içerisinde vefat gerçekleşebilir.
Sezyum elementinin bir damlasının dahi insanların içtiği su kaynağına damlatılması, suyun ulaştığı herkeste vefat tesiri yaratacaktır. Bu çok tesirli unsurun insanlardan katiyen uzak yerlerde kullanılması gerekir. Bu unsurun kullanıldığı Nükleer santraller de bu nedenle kent merkezlerinden ve insanların yaşadığı yerlerden çok uzaklara inşa edilmektedir. Sezyum hususunun beşere olan ziyanı ne kadar fazlaysa bilime olan yararı da bir o kadar fazladır.
Karar
