Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle derinleşen iktisattaki olumsuz tablo salgında tepe yaptı. Mutfaktaki yangına dikkat çeken muhalefetin erken seçim talebi karşısında her seferinde 2023’ü işaret eden iktidar da sandık iletilerini sıklaştırdı. Evvelki gün “Kapı kapı dolaşacağız” diyen Erdoğan bu sefer “Meydanlara ineceğiz” vurgusu yaptı. Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu ise “AK Parti yarın seçim olacakmış üzere hazırlanıyor. Sandık görevlilerini eğitiyor” dedi.
KREDİ MUSLUKLARININ AÇILMASI İÇİN SERMAYE GEREKSİNİMİ
Kısıtlamaların kalkmasıyla iktisat çarklarının tekrar işlemeye başlamasının akabinde hükümet seçim hazırlığında yeni bir adım daha attı. Reuters’a konuşan bankacılık kaynakları ve yetkililer, iktidarın büyümeyi destekleyecek kredi genişlemesi için kamu bankalarını hazır hale getirmek istediğini aktardı. Uzmanlar, kredi musluklarının yine açılması için 2022’ye kadar devlet bankalarının sermaye gereksiniminin karşılanması gerektiğine işaret etti. ‘Bu atak erken seçim hazırlığı’ biçiminde yorumlandı.
TEKRAR KREDİ TEKRAR KAMU BANKALARI
Salgınla birlikte iktisatta açılan ucuz para muslukları, enflasyonla orantılı olarak artınca bu sefer Hükümet tüketimi kısmak için bir dizi tedbir aldı. Kamu bankalarının dağıttığı ucuz kredi kâr oranlarında önemli düşüşlere neden olurken, bilançolarda da ziyan yazıldı. Artık ise argümanlara nazaran, kamu bankaları yine alana çıkıyor. Hükümet seçim öncesinde büyümeyi desteklemek için yine kamu bankaları aracılığıyla ucuz para musluklarını açacak.
Koronavirüs salgınıyla birlikte kısıtlama tedbirleri arttıkça, tüketim de tabana vurdu. Birçok işletme bu devirde kapılarına kilit vururken, sokağa çıkma yasakları ve alınan kimi tedbirlerle vatandaşlar geçim sıkıntısına düştü. Geçim sıkıntısına düşen tüketici kamu bankaları eliyle borçlandırıldı. Ucuz kredi musluklarını açan kamu bankalarına hamle başlayınca borçlanma yeterlice arttı. Bunun üzerine pandemi devrinin uzaması bu sefer geri ödemelerde meselelere neden oldu.
Öte yandan yapılan tüm tüketim teşebbüsleri enflasyonun artmasına neden olurken, TL’nin kıymet kaybı ve kur artışı yüksek faizle birleşti. Bu sefer pandemi periyodunda açılan muslukları kesen kamu bankaları, bilhassa patlayan dış ticaret açığı için içerde de enflasyonu düşürmek maksadıyla tüketimi kısmayı hedefledi.
Artan faizler, kredi oranları ve BDDK’nın aldığı taksit kısma kararlarıyla tüketim kısılamadı. Ve enflasyondaki artış da sürdü. Artık ise alınan tüm tedbirler tekrar rafa kaldırıldı. Tezlere nazaran, kamu bankaları tekrar alana sürülerek düşük faiz ortamının yine yakalanması hedefleniyor. Reuters’a konuşan kaynaklar, seçim öncesi periyotta büyümeyi destekleyecek yeni bir kredi genişlemesi için kamu bankalarını hazır hale getirmek istediğini belirtiyor. Üst seviye bir bankacılık kaynağı, kamu bankalarının, geçen sene ucuz kullandırılan kredilerden ötürü net faiz gelirlerinde bilançoda ziyan yazdığını belirterek “Konu bankaların sermaye yeterlilik rasyoları ya da likidite muhtaçlıkları ile ilgili değil, kamu bankalarının kredi verme kabiliyetleri çok sonlu. Bu bankaları tekrar kredi piyasasına döndürmek için sermaye artışı gerekiyor” dedi. İki kamu bankasında, geçen sene verilen düşük faizli kredilerle, yükselen faizlerle birlikte artan fonlama maliyetleri ortasındaki makası gösteren net faiz gelirleri eksiye geçti. Bunun sonucu olarak da kamu bankalarının birinci çeyrek net kârları çok önemli düşüş kaydetti. Halkbank’ın birinci çeyrek net kârı yıllık bazda yüzde 93, Vakıfbank’ın yüzde 56, Ziraat Bankası’nın da yüzde 49 düştü.
Kamu bankalarının sermayesinin artırılması gerektiğinin altını çizen bir başka bankacılık kaynağı da “Şu andaki bu sermayelerle büyüme sağlanamaz. Bundan sonra ekonomiyi büyütmek istiyorsanız sermaye konulmak zorunda. İktisat büyüyüp bankacılık küçük kalacaksa o vakit ekonomiyi kim finanse edecek?” diye konuştu. Ziraat Bankası’nın tamamını, Vakıfbank’ın yüzde 36’sını, Halkbank’ın da yüzde 75,3’ünü bünyesinde bulunduran Türkiye Varlık fonu en son, geçen yılki kredi genişlemesi öncesinde üç kamu bankasına sermaye dayanağı için 21 milyar lira kaynak transferi yapmıştı. Ayrıyeten Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Ankara’da TOBB Müşterek Kurul Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “Ödeme zahmeti çeken firmalarımızın kredilerinin yine yapılandırılması için çalışmalarımız devam ediyor. Temmuz ayıyla birlikte Kredi Garanti Fonu (KGF) takviyeli iki yeni sistem hayata geçecek, buradan muştusunu de vermek istiyorum” demişti.
‘YENİDEN ÖTELENMESE BİLANÇOLARI VURABİLİR’
Bankacılık kaynakları 2018 sonrasında sorun olarak görülen ve pandemi tesiriyle artarak devam eden problemli krediler için banka bilançolarında ayrılması gereken karşılıkların da bilhassa kamu bankaları için sermaye ihtiyacını artıracağını söyledi. Bir öbür kaynak “Şu anda yüzdürülen krediler var. Şayet Eylül ayından sonra takibe atma müddeti tekrar uzatılmazsa, çok fazla kredi takibe atılacak ve bu krediler için karşılık ayrılacak. Bu da çok yüklü bir ölçü olacak. Bunun karlılığı ve bilançoları baskılamaması için de sermaye girişi şart” diye konuştu. Özel bankalarda ayrılan karşılık oranlarının kamuya nazaran daha yüksek olduğuna dikkat çeken bir başka bankacılık kaynağı ise “Eğer Eylül ayında tekrar ötelenmezse, bu kredilerin takibe atılması bankalarda etkin kalitesinde, bilançolarında önemli bir tahribat yaratabilir. BDDK’nın diğer bir formül bulacağını düşünüyorum” dedi.
SIKINTILI BORÇLAR İÇİN GRUP KURULUYOR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK), kredi yönetmeliğiyle ilgili yaptığı değişiklik Resmi Gazete’de yayımlandı. Böylelikle, Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara Ait Metot ve Temeller Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasın Dair Yönetmelik’e eklenen bir fıkra ile “donuk alacaklara” ait düzenleme yapıldı. Buna nazaran, brüt donuk alacak fiyatının bölümün toplam brüt donuk alacak fiyatına oranı binde 5 yahut üzerinde olan bankalarca, problemli alacakların idaresi ve makul bir müddet içinde azaltılması hedefiyle problemli alacak stratejisi ve çözümleme üniteleri oluşturulacak. Kelam konusu oranın hesaplanmasında bir evvelki yıl sonu verisi kullanılacak. Bu oran binde 5’in altında olsa dahi, muhakkak bir coğrafik bölgede, belli bir kesime ya da bağlı müşterilere kullandırılan kredilerden oluşan bir portföyün bankaların donuk alacakları içinde değerli bir hissesinin olması durumunda, BDDK bu bankalardan sıkıntılı alacak stratejisi oluşturmasını ve çözümleme ünitelerinin kurulmasını isteyebilecek. İdare şuraları; problemli alacakların çözümlenmesine ait siyasetleri oluşturma, bunların uygulanmasını ve izlenmesini sağlama ve gerekli önlemleri almakla yükümlü tutuldu. Yönetmelik değişikliğine nazaran, bankalarca hazırlanacak problemli alacak stratejisinin üç yıllık bir vakit dilimini öngörmesi gerekiyor. Bankalarca problemli alacak stratejisinde yer alan gayelere ulaşmaya yönelik her yıl bir öz kıymetlendirme yapılarak, sonuçları idare şurasına bildirilecek.
TALEP YÜKSEK SERMAYE KURAL
Ekonomik büyümeyi destekleyen bankacılık dalından yeni bir kredi genişlemesi beklentisinin olduğunu belirten iktisat yetkilileri de bunun için bankalara sermaye konulması kaidesine dikkat çekiyor. Husus hakkında bilgi sahibi bir iktisat yetkilisi, kamu bankalarına tekrar kaynak enjekte edilmesi bir müddettir gündemde olduğunu lakin somut olarak atılmış bir adımın olmadığını söyleyerek şöyle devam etti: “Şu anda yeni bir kredi genişlemesi olması tarafında önemli bir talep var. İnşaat, ihracat, istihdam için… Ve bunun için de bilhassa kamu bankalarının sermayelerinin güçlendirilmesi gerekiyor. Vakıfbank’ın çok muhtaçlığı görünmüyor. Lakin başkalarının sermayelendirilmesi gerekiyor. En azından 2022’ye girerken bu sermayelendirmenin yapılması gerekiyor.” Geçen sene çok bir kaynak kullandırımı olduğu ve kamu bankalarının güçlendirilmesi gerektiğinin altını çizen bir öbür kaynak da iktisadın belirli alanları için yeni gelecek sene bir kredi genişlemesinin gerekeceğini belirterek “Bu nedenle bir müddettir beklenen ve açık halde muhtaçlık gözüktüğü biçimde kamu bankalarına sermaye takviyesi gerekiyor” diye konuştu.
Karar
