Tam kapanma nedeniyle semt pazarlarının kurulmasına müsaade verilmeyince tam bir kaos yaşandı. Semt pazarları kurulmadı, haller alım yapmadı, kimi çiftçiler ise eserlerini gübre olsun diye ormana dökerken bazıları de çürüdükleri için yollara döktü. Hallerden Türkiye’nin dört bir yanına yollanan sevkiyatlar durdu. Kamyonlarla hallere eser yollayan çiftçiler geri dönüş için nakliye masrafını karşılayamayınca eserleri çöpe döktü. Çiftçiler, bize verilen muafiyet, eser satılmadığında işe yaramıyor, pazarlar açılsın hem üretici, hem pazarcı hem de vatandaş ziyan görmesin derken vatandaşlarda zincir marketlere mahkum olduklarını ve yüksek fiyatlardan ötürü mağdur edildiklerini belirtti. İçişleri Bakanlığı ise 4 Nisan’da bir 81 vilayet valiliğine genelge yolladı ve pazar yerlerinin hangi koşullarda açılacağını belirtti. Pekala bu genelge işe yarayacak mı? Pazarcılar ve hal esnafı ne diyor? İşte tüm istikametleri ile yaşananların farklı açılardan ayrıntıları…

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NDAN YENİ GENELGE: YALNIZCA CUMARTESİ AÇILACAK

İçişleri Bakanlığı 81 Vilayet Valiliğine “Pazar Yerleri” bahisli genelge gönderdi. Genelgeye nazaran tam kapanma periyodu içerisinde 8 ve 15 Mayıs 2021 tarihlerine denk gelen Cumartesi günleri 10.00-17.00 saatleri ortasında yalnızca yaş sebze/meyve ile fide satışı yapan pazaryerleri açık olacak. Vatandaşların yaş sebze/meyve ve fide muhtaçlıklarını temin gayesiyle ikametlerine en yakın pazaryerine gidip gelebilmelerine müsaade verilecek.

İçişleri Bakanlığı’nın bu genelgesi ile yeni sıkıntıların yaşanacağını belirten pazarcılar semtlerde haftanın farklı günlerinde pazar açtıklarını belirterek bir günde açılan pazar yerinin ne vatandaşın muhtaçlığını karşılayabileceğini ne de pazarcının mağduriyetini gideremeyeceğini belirtti.

“ZİNCİR MARKETLER PAZARLARA NAZARAN ÇOK DAHA RİSKLİ”

Kumluca Ticaret Borsası Lideri Fatih Durdaş da ısınan hava nedeniyle eserin süratle olgunlaştığını ve çok çabuk bozulduğunu söyledi. Tam kapanma nedeniyle Türkiye’de vatandaşların bir hafta evvelce stok yaptığını, bir kısım vatandaşın aileleriyle birlikte memleketlerine gittiğini, bir kısmının da tatile çıktığına dikkat çeken Durdaş, şunları kaydetti:

“Bu 17 günlük tam kapanma periyodunda semt pazarları açık olsa idi üreticinin elinde eser kalmazdı. Alışverişin ve tüketimin en fazla yapıldığı alanlar semt pazarları… Semt pazarları pandemi sürecinde her gün açık olsaydı kalabalık olmaz, ıstırap yaşanmazdı. Zincir marketlerde pandemi bulaşı daha tehlikeli. Açık semt pazarları daha iyi… Vatandaş pazar yerlerinde daha ucuza alışveriş yapabiliyor, zincir marketlerde daha değerliye alıyor.”

“TAM KAPANMADA ÇİFTÇİYE ESER GETİMEYİN ÇAĞRISI”

Türkiye’nin dört bir yanına zerzevat gönderen Kumluca Toptancı Hali’nde satış yapamayan üreticilerin zerzevat yüklü kamyonları uzun kuyruklar oluşturdu. Öte yandan Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali yetkililerinden edinilen bilgilere nazaran, tüccar ve komitecilerin, zerzevat eserlerinin satılamaması nedeniyle çiftçiden Toptancı Hallerine eser getirmemeleri daveti yaptıkları belirtildi.

“PAZARLAR AÇILMAZSA BİZİ EKLEYEN EN BÜYÜK TEHLİKE…”

Mersin Akdeniz Ziraat Odası Lideri Musa Yılmaz: Mersin Hali tıkanmış durumda. Zerzevat ve meyvenin yarısı ya çiftçinin elinde ya da komitecilerin elinde çürüyor. Ayrıyeten marketlerde 8 ile 9 TL ortasında satılan biber Mersin Hali’nde 1 ile 1,5 TL’ye kadar geriledi. Semt pazarları açılmazsa bizi bekleyen en büyük tehlike; yalnızca değerli esere ulaşılması ve tüketici fiyatlarının artması olacaktır.

HEM ÜRETİCİ HEM PAZARCI HEMDE TÜKETİCİ GÜÇ DURUMDA”

Demre Ziraat Odası Lideri İbrahim Oğuz, tam kapanmada semt pazarlarının kapalı tutulması nedeniyle satış yapılamadığını, bu nedenle eserin üreticinin elinde kaldığını belirtti. Üreticinin emeğinin heba olduğunu söz eden Oğuz, şöyle konuştu: “Üretici tam para kazanacağı vakit, borçlarını ödeyeceği vakit bu durumla karşılaştık. Semt pazarları kapalı. Tüccar mal satacak pazarcı bulamıyor. Hem üretici hem pazarcı hem de tüketici çok mağdur. Süpermarketlerde domates 10 lira iken pazarlarda bu 5 lira idi. Fiyatlar süpermarketler ile pazar ortasında yarı yarıya fark ediyordu. Domates satamıyoruz. Bu türlü giderse dönemi 1,5 ay erken kapatıp seraları sökmek zorunda kalacağız. Üretici maliyet artışları nedeniyle zati mutsuzdu, artık mutsuzluğu katmerleşti. Üretici yalnızca kendisi için üretmiyor. Ülkesi milleti için üretiyor. Çiftçiye takviye verilmeli.”

“ÇİFTÇİNİN MUAF OLMASININ BİR MANASI KALMADI”

Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Lideri Ahmet Gurur Gümüş: Salatalık fiyatları 10 kuruşa kadar geriledi. Semt pazarlarının ivedilikle denetimli bir halde açılması lazım. Şayet 2 hafta kapalı kalırsa telafisi mümkün olmayan bir külfete düşeriz. Ayrıyeten bu koşullarda tam kapanmadan ötürü çiftçinin muaf olmasının da hiç bir değeri yok. Zira çiftçi ürettiği eseri satamıyor.

“ZİNCİR MARKETLER 1 LİRAYA ALIYOR 15 LİRAYA SATIYOR”

Türkiye’nin dört bir yanına tarım eserleri satışı yapılan Kumluca’nın Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökçe, ilçelerinde çiftçinin elinde kalan zerzevatları çöpe dökmek zorunda kaldıklarını söyledi. Kökçe, dar gelirli vatandaşların semt pazarlarından alışveriş yaptığını lakin 17 günlük tam kapanma nedeniyle hem çiftçinin hem dar gelirlinin zorda olduğunu söyledi. Kökçe, havaların ısınması nedeniyle tam bu periyotta eser bolluğu olduğunu, bu durumun da çiftçiyi daha çok zora soktuğunu söyledi. Semt pazarlarının kesinlikle açılması gerektiğine dikkat çeken Kökçe, birinci kalite zerzevatın zincir süpermarketler ve ihracatçılar tarafından alındığını söz ederek, şunları bildirdi: “Şu anda ihracatta ve zincir süpermarket alımlarında sorun yok. Bu kümeler birinci kalite eser alıyor. Zincir marketler 1-2 liraya aldığı sebzeyi marketlerde 10-15 liraya satıyor. Dar gelirli vatandaş ikinci kalite ve çıkma eseri pazardan temin ediyor, bu da sıkıntı bir durum. Semt pazarları da açık olmayınca tüketici kıymetli tüketmek zorunda kalıyor.”

“HAL ESNAFI MÜŞTERİ BULAMAYINCA ÇİFTÇİDEN DE MAL ALMADI”

Türkiye’nin zerzevat üretim merkezlerinden Kumluca ilçesi toptancı halinde tam kapanmanın başladığı 28 Nisan ile 03 Mayıs 2021 pazartesi günü zerzevat fiyatları yarı yarıya ucuzladı. 28 Nisan’da 3,20-4,20 TL ortasında süreç gören domates 3 Mayıs Pazartesi günü 2,50-3,50 TL ortasında alıcı buldu. Salatalık 1,40-1,80 liradan 50 kuruşa düştü. 28 Nisan’da 3 liradan satılan sivri biber ise 1,50 liradan süreç gördü. Ucuzlamaya karşın hal esnafı alıcı bulamamaktan şikayetçi.

“GÜNLÜK KAYIP YÜZDE 35’E KADAR ÇIKTI”

Tarsus Ziraat Odası Lideri Veyis Avcı: Semt pazarlarının kapanması nedeniyle zerzevat ve meyve üreticilerinin günlük üretim kaybı yüzde 35’e kadar çıktı. A kalite eserler zincir marketlerde satılırken 2’nci ve 3’üncü kalite eserlerin tamamı ülkemiz genelindeki semt pazarlarında değerlendiriliyordu.

Tam kapanma sürecinde semt pazarlarının yasaklanması bölgemizde de başta patlıcan, salatalık, biber, çilek üzere kısa aralıklarla hasat yapılması gereken öbür eserlerin fiyatlarında üreticiler aleyhine önemli düşüşlere neden oldu. Muz bile talebin azlığı nedeniyle halde 5 TL’ye kadar geriledi.

“ÇÖPE GİDECEĞİNE DAR GELİRLİ VATANDAŞLARA DAĞITILSIN”

Antalya Ticaret Borsası İdare Şurası Üyesi ve Özdoğanlar Besin Limited Şirketi Sahibi Cüneyt Doğan ise tek tahlilin semt pazarlarının açılması olduğunu söyledi. Doğan, “Devlet raf ömrü uzun olan patates soğan aldı ancak zerzevatın raf ömrü kısa. Çürüyen eser çöpe gidiyor. Çöp yerine dar gelirli gereksinim sahibine dağıtılsa onun da nakliye bedeli var. Kurulcu, üretici bu parayı bile ödeyemez. Tek deva semt pazarlarının açılması” dedi.

“ÜRÜN FAZLA ANCAK SATAMIYORUZ”

Antalya Ticaret Borsası Lideri Ali Çandır, yeme içme yerleri, semt pazarları ile seyyar satıcıların tam kapanma nedeniyle kapalı olması ve mevsimsel sıcaklar nedeniyle üretimin ağırlaşmasıyla satışlarda düşüş üretimde artış olduğunu söyledi. Çandır, “Halkın ağır olarak tüketim yaptığı satış kanallarının kapalı olması nedeniyle satışlarda düşüş varı” dedi.

“SIKINTILAR ARTARAK DEVAM EDECEK”

Antalya Komiteciler Derneği Lideri Hasan Ali Yılmaz ise semt pazarlarının kapalı olmasından ötürü toptancı hallerinde külfetin büyük olduğunu kaydetti. Satışların makûs gittiğini, satılamayan eserlerin çabuk bozulmasından ve alıcı bulunmamasından çöpe döküldüğünü söz eden Yılmaz, şöyle devam etti: “Sıkıntılar artarak devam edecek üzere görünüyor. Gidişat iyi değil. Semt pazarlarının yine açılması için uğraşıyoruz.”

“SOKAKLARDA SATIŞA MÜSAADE VERİN”

Antalya Ziraat Odaları Uyum Lideri Nazif Alp, Antalya Komiteciler Derneği, Pazarcılar Odası ve Tüccarlar Derneği liderleriyle birlikte sıkıntılarını Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya ilettiklerini belirtti. Alp, “Ankara’dan meselelerin tahlilini bekliyoruz. Antalyalı Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu’na da durumu anlattık. Pazarların açılmasını bekliyoruz. Sokaklarda makul sayıda pazarcının satış yapmasına müsaade verilmeli.”

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI PAZAR YERİ GENELGESİ

İçişleri Bakanlığı’nın yayımadığı genelgeye nazaran pazar yerlerinde uygulanacak kurallar şöyle:

-Tam kapanma devri içerisinde 8 ve 15 Mayıs 2021 tarihlerine denk gelen Cumartesi günleri 10.00-17.00 saatleri ortasında yalnızca yaş sebze/meyve ile fide satışı yapan pazaryerleri açık olacak. Vatandaşların yaş sebze/meyve ve fide muhtaçlıklarını temin hedefiyle ikametlerine en yakın pazaryerine gidip gelebilmelerine müsaade verilecek.

-Cumartesi günleri 10.00-17.00 saatleri ortasında kurulacak pazarlarda yalnızca yaş sebze/meyve ile fide satılabilecek, (özellikle köylülerimizin eserleri olmak üzere), paklık eserleri, giyim, züccaciye, oyuncak, süs eşyası, çanta vb. eserlerin satışına ise müsaade verilmeyecek.

-Pazaryerlerinde oluşabilecek yoğunluk göz önünde tutularak Valilik/Kaymakamlıkların uyumunda mahalli yönetimler tarafından gerekli önlemler alınacak. Bu hedefle mevcut pazaryerleri genişletilecek yahut ek pazar alanları oluşturulacak.

-Pazaryerlerine denetimli giriş/çıkışları sağlamak için belirlenen noktalar haricinde başka tüm alanlar demir bariyer ve gibisi araç-gereç ile kapatılarak denetimsiz giriş/çıkışlar engellenecek.

EN AZ 3 METRE OLACAK

-Pazar yerlerinde Sıhhat Bakanlığı Salgın İdaresi ve Çalışma Rehberinde belirtildiği üzere stant ve tezgahlar ortasında en az 3 metre olacak halde ara bırakılacak.

-Pazar yerlerinde ambalajsız satılan yaş zerzevat ve meyvelerin tüketicilerce temas edilmeden, direkt pazarcı esnafı tarafından hijyen şartlarına dikkat edilerek poşetlenecek ve satışı yapılacak.

-İlgili mahalli yönetim ünitelerince pazaryerlerinde çöp toplama, hijyen ve dezenfeksiyon konusunda gerekli önlemler alınacak.

-Her bir pazar yerinde gerekli denetimleri yapmak için başta zabıta olmak üzere kâfi sayıda işçi görevlendirilecek, görevlendirilen işçi tarafından pazaryerlerinin içerisinde yoğunluk oluşmaması için gerekli önlemler alınacak, bu kapsamda içerdeki yoğunluk azaltılana kadar yeni müşteri girişine süreksiz olarak müsaade verilmeyecek.

Karar