Sovyet İhtilali, 150 milyonluk ülkenin 110 milyonu köylülerden oluşan Rusya’da 30 bin mensubu olan Bolşevikler tarafından yapılmıştı.

Halbuki teoriye nazaran ihtilali personel sınıfının yapması gerekiyordu.

İhtilal kendi özel kurallarında başarılınca at otomobile koşuldu ve Rus köylü sınıfından bir proletarya yaratmaya çalışıldı.

Bu toplum mühendisliği projesinin önünde büyük bir mahzur vardı: Toprak sahibi köylüler yani “kulaklar.”

Kulaklar kentlere göç edip üretime personel olarak katılmıyordu, bir orta sınıf olarak daha fakir köylüleri de sömürüyorlardı. Tarım alanlarının kolektivizasyonu önünde de en büyük engeldiler.

Kısa müddette kulaklar bir nefret nesnesine dönüştü. Lenin onlar için “kıtlıkta semiren kan emiciler, vampirler, vurguncular, halkın malını yağmalayanlar” dedi.

1930 yılına gelindiğinde süratli kalkınma atılımı için 8.5 milyon köylü kentlere emekçi olarak getirilmişti.

Lakin temel radikal hamleyi kalkınma suratını daha da hızlandırmak isteyen Stalin yaptı.

1930 yılında Politbüro kulak sınıfının tasfiyesine karar verdi.

Stalin, “Elimize kulaklara karşı bir hücum yürütme bahtı geçmiştir; dirençlerini kırıp onları sınıfça ortadan kaldırabiliriz” diyordu.

Bahsedilen bir kaç yüz kişi değildi. 4 milyon insandı. Evvel hayvanlarına el konuldu. Kimileri hayvanlarını vermektense öldürdü.

Bu toplum mühendisliği projesine direnen 30 bin kulak öldürüldü. 2 milyon kişi Sovyetlerin ücra yerlerine sürüldü. Kıymetli bir kısmı da 1930 yılında kurulan Gulag’lara (Çalışma Kampları İdaresi Baş İdaresi) atıldı.

Durup dururken kulakların gulaglarda biten kıssasını akla düşüren Türkiye’de ekonomiyi teoriye uydurmak için inatla yapılanlar…

Neredeyse Türkiye’deki bütün iktisatçılar hatta sıradan vatandaşlar bile Merkez Bankası’nın faizi düşürmesinin kuru yükselttiğini, kurun yükselmesinin enflasyonu yükselttiğini ve sonuçta bu ikisinin hepimizi yoksullaştırdığını söylüyor ve bu karara itiraz ediyorlar.

Lakin bu itirazların hiçbiri işe yaramıyor.

Bu kuru inadın sebebi hakkında artık makul bir tenkit duymak da zorlaşıyor.

Karar açıklandığında Twitter’da ortalarında ekonomistlerin de olduğu yüzlerce kişi lakin “yazık” yazabildi.

Televizyonlarda kararı duyunca “Aaa” diye şaşkınlığını gizleyemeyenler oldu.

Merkez Bankası eski baş ekonomisti “Dibin de tabanı varmış” diye yazdı ve bundan sonra artık faiz iddiası yapmayacağını açıkladı.

“Kendi ayağımıza kurşun” diyenler, “Ülke gözümüzün önünde batıyor” diyebilenler… Hatta en tanınan iktisat profesörlerinden biri artık yalnızca noktalama işaretleriyle olanlara reaksiyon veriyor.

Pekala nitekim de bu kararlar yalnızca cehalet, rasyonalite kaybı, ve inattan mı ibaret mi?

Bu irrasyonalite içinde bir ideoloji, tercih, rasyonalite yok mu?

Sonuçta bahtının oylanacağı bir seçime yanlışsız süratle ilerleyen bir iktidar var karşımızda.

Herhalde daima kendi ayaklarına sıkarak seçimlere hazırlanmıyorlardır.

Kararların ardındaki tercihin, ideolojinin Cumhurbaşkanı’nın faizin haram olmasına olan itikadi bağlılığı ve bunu doğrulayan faiz-enflasyon tezi olduğu daima söylendi.

Fakat herhalde Cumhurbaşkanı’nın bu tezlerini destekleyen daha dünyevi tezler, bu kararların iktidar için, ülke için de iyi olduğunu düşünmesini sağlayan diğer rasyonel açıklamalar da olmalı.

Kimileri iktidarın kuru yükselterek beşli çete ve muhakkak bir rant etrafını memnun ettiğini argüman ediyor.

Ancak beşli çetenin oy sayısı şayet 5 milyon değilse bunun seçimlere gerçek mantıklı bir su-i zan olduğu söylenemez.

Pekala o halde bu hekimlerin ne dediğini dinlemeden bitkisel ilaç tedavisinde ısrar eden alternatif tıp reçetesi üzere alternatif iktisat reçetesinin gerisinde ne var?

Natürel ki ekonomik değil, ideolojik tercihler.

Cumhurbaşkanı’nın etkin iktisat danışmanlarının tamamı ideolojik olarak piyasa iktisadına kuşkucu isimlerden oluşuyor.

AK Parti’nin aks değiştirmesinin çok öncesinden itibaren bu isimler Batı ve kapitalizm zıddı tezleri savunmaktaydı.

Kimileri milliyetçilik ve ulusalcılıktan, kimileri ise sosyalizmden geliyor.

İslamcı, Ulusal Görüşçü bir ailede büyüyen eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da bu tezlere yakın bir isimdi.

Wikileaks’in yayınladığı mail kutusuna bakılırsa Albayrak, 2005’lerden bu yana sıkı bir Yiğit Bulut okuruydu.

Bulut’un AK Parti’ye yönelik e-muhtıraları bile savunduğu vakitlerden gelen bir ideolojik paydaşlık bu.

Daha sonra “faiz lobisi” üzere tezlerle bu bir siyasi iştirake da dönüştü.

Gerçekten Albayrak, şimdi milletvekili yada bakan olmadığı 2014 yılında Sabah gazetesinde yazdığı “Mektebin Alaylısı” başlıklı köşe yazılarında bu ideolojik tercihini açıkça göstermekten çekinmedi.

Örneğin Eylül 2014’te o günkü Merkez Bankası’nın “laf dinlemeyip”, faiz artırımında ısrar etmesini eleştirmek için yazdığı “Başka merkezin bankası” başlıklı yazısında şöyle demişti:

“Kurumla ilgili birtakım meşakkatler artık Ankara’yı aşmış tüm Türkiye’de konuşulur olmuştur. Burada gerçekten içtenlikle iyi şeyler yapmaya çalışan birtakım şahısları tenzih ederim. Fakat kimilerinin hangi emele hizmet ettikleri çok telaş verici. Pekala ya suya sabuna dokunmadan, hiçbir bahiste insiyatif almadan, fikir beyan etmeden ülkenin bu kadar kıymetli bir kurumunda koltuk işgal edenlere ne demeli? Bu kurumdan beklenen öbür odak ve merkezlerin bir şubesi üzere hareket etmemeleri, artık Yeni Türkiye’nin bir kurumu olarak düşünsel ve kurumsal merkezlerine ülkenin menfaatlerini koymalarıdır.”

Yalnızca Merkez Bankası’nın dış güçlere hizmet ettiğini düşünmüyordu, o yazılarda eski bakanın sıkı bir Çin hayranı olduğu, Çin’in kalkınma modelini hararetle savunduğu, hatta Uygur probleminin gündeme getirilmesini bile Çin ile Türkiye’nin münasebetlerini bozmak isteyenlere bağladığı görülebiliyordu.

Kendi ülkesinin Merkez Bankası’nın bile global güçlerin buyruğunda olduğuna, ülkesinin aleyhine çalıştığına inanabilen bu komplocu bakış, 2014’den sonra iktisat idaresine tazyikte bulunmaya başladı. Bu tazyik sonucunda sırayla Fazilet Başçı, Ali Babacan, Mehmet Şimşek, İbrahim Çanakçı üzere isimler sistemden tasfiye edildi.

Ve bu “mektebin alaylısı” takımı 2018’de iktisadın başına geçti.

Albayrak’ın katıldığı meşhur televizyon yayınında siyasetlerini savunurken sağ yumruğunu havaya kaldırıp heyecanla “Devrim” demesi boşuna değildi.

Gerçekten de global sisteme, kapitalist güç odaklarına karşı uğraş ettiğini düşünüyordu.

Bu ‘devrimci’ uğraşın ülkeye maliyeti ise malum…

Bu maliyet taşınamaz hale gelince Albayrak istifa etti ve Naci Ağbal ve Lütfü Elvan ikilisiyle tekrar klasik piyasacı iktisat siyasetlerine geri dönüldü ancak bu da kısa ömürlü oldu.

Zira Cumhurbaşkanlığı’nda Cumhurbaşkanı’nın itikadi nedenlerle doğruluğundan kuşku etmediği iktisat tezleri ile bu tezlere uygun dünyevi alternatif iktisat tezler üreten danışmanlar ortasında eksiksiz bir ideolojik harmoni oluşmuştu ve bu alternatif bir cihan yaratmıştı.

Bu kozmosta Türkiye’yi yüksek faizle yavaşlatmaya çalışan, faiz batağına sokmaya çalışan global güç odaklarına karşı çaba edilmekteydi.

Bu çabaya katılmayan ve ısrarla klasik ekonomik tezleri ileri süren herkes de bu global çevrelerin “adamı” damgasını yiyordu.

Yıllar içinde bu damgayı iktisat bakanları, Merkez Bankası liderleri, bankanın yöneticilerinin de içinde olduğu üst seviye bürokratlar ve natürel ekonomistler yedi.

Bugünlerde de epey ekonomist faizlerin düşürülmesinin yanlış olduğunu söylerken, Cumhurbaşkanı Beştepe’de güvendiği iktisat danışmanlarından şunları duyuyor:

“Merkez Bankası, enflasyon hedeflemesi yaptığı için faiz aracını güçlü bir biçimde kullanarak öncelikle TL’yi gereğinden fazla pahalı tuttu bu müddette… Yüksek faizle tahkim edilmiş bir sıkı para siyasetinin enflasyonu önlemenin tek yolu olduğu ezberletilmişti zira. Lakin bunun dalgalı kur rejimine aykırı olduğu, bankanın temelinde enflasyon değil, kur hedeflediğini kimse söylemiyordu. Zira gereksiz pahalı TL ithalat ve borç iktisadı oluşturuyor, ihracatçıyı, sanayiciyi öldürüyordu. Bu ortada bankalarda yüksek faizli ve kurullu -ama riski en az- tüketici kredileriyle iç talebi ve hane halkı borçlanmasını üst çekiyordu. İşletmeler yüksek faizden yatırım yapamıyor, verimlilik düşüyor ve işletme maliyetleri arttığı için enflasyon arz taraflı ve bankalar tarafından şişirilmiş talep tesiriyle de yükseliyordu. Fakat bu ekonomi-politikası işsizliği de yükseltiyordu.

Bankacılık bölümü dışarıya kaynak aktarır hale gelmişti. Zira banka sisteminin -kamu bankaları dâhil- ihraç ettiği borçlanma kâğıtların uzun vadeli faiz getirisinin ülke büyümesinin üzerinde olmaması gerekir. Şayet bu böyleyse, siz hem dışarıdaki hem de içerideki rantiyeye kaynak aktarıyorsunuz ve ülkeyi yoksullaştırıyorsunuz demektir. Bunun için Türkiye’ye yıllardır ortalama faiz hadlerinin çok altında büyümesi öğütlenmiş ve ülke ne vakit çift haneli büyümeyi yakalama evresine gelmişse aşağıya çekilmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun için faizler yüksek, büyüme düşük diyor. Yüksek faizin bunun için bir soygun sistemi olduğunu yıllardır anlatıyor.
İşte tam bugün burayı aşacak yeni bir iktisat programını gündeme taşımamız lazım…”

Bu alternetif tıpvari alternatif iktisat reçetelerinin ne olduğunu anlamak isteyenler Cumhurbaşkanı’nın en yakın iktisat danışmanlarından Cemil Ertem’in Milliyet gazetesindeki yazılarına bakabilir.

https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cemil-ertem/neden-yeni-bir-kalkinma-hik-yesi-gerekli-2-2766157?sessionid=3

Bu yazılardaki iktisat reçetelerinin aslında ne olduğu ve bize maliyetinin ne olabileceğini ise geçen salı günü Karar TV’de Elif Çakır’la birlikte konuk ettiğimiz eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı ve Gelecek Partisi kurucularından Doç. Dr. İbrahim Turhan anlattı:

“Artık geçerliliği kalmamış ancak geçmişte 1960-70’li yıllarda bir devir hakim olmuş bir iktisat görüşü vardır. Enflasyonla büyüme ortasında bir ödünleşme vardır. Büyümeyi artırmak istiyorsanız bir ölçü enflasyona razı olmanız gerekir. Bu görüşü savunan, bu görüşe yakın kimi danışmanlar olduğunu biliyorum ben Cumhurbaşkanlığı’nda. Şöyle düşünmüş olabilirler. 20-30 enflasyon çok da değerli değil. Biz ne enflasyonlar gördük geçmişte. Yüzde 90-70 enflasyonlar yaşadı bu ülke. Yüzde 20-30 enflasyon makûs değildir. Gerekirse biz tanzim satış mağazaları kurarız. Besin eserleri, temel gereksinimleri ucuza sübvanse ederek, bütçeden gerekirse kaynak aktararak ya da üreticileri satıcıları hizaya getirerek ucuzlatırız. Fiyatları de artırırız. Toplumun bu yüksek enflasyonla bir mühlet de yaşamasını sağlarız. Kâfi ki iktisadi faaliyette bir aksama olmasın. İktisadi faaliyet süratli artmaya devam etsin. Zira seçime gidiyoruz. Bunun için yapılması gereken şeylerden biri de ihracatı artırmaktır. İhracatı artırmak için de zayıf Türk lirası siyaseti izlemek gerekir. Bunlar için faizleri düşürelim, yatırım, ihracat artsın, bir ölçü enflasyon da olsun ziyanı yok. Olağan çok yanlış bir niyet. Bu yaklaşımın en büyük açmazı yüksek enflasyon, yüksek büyüme yapmıyor. Bunu yıllarca denedik.”

Turhan’ın anlattığı iktisat modelin kolay bir sonucu var; Orta sınıfın çökmesi.

Zira bu teze nazaran Türkiye ucuz üretim üssü haline gelecek.
Beşerler da ucuz maliyetli personeller olarak bu üretim dalında iş bulmaya başlayacak. Yani tüketici, hizmet bölümlerinde çalışan maaşlı orta sınıf, emekçi sınıfı haline gelecek. Enflasyon ve kur yüksek olduğu için de orta sınıfın hayat şekli değişecek.

Türkiye’nin Çin’in yerine bir üretim ve tedarik üssü olmasından duyulan heyecan vakit zaman gazete haberlerine de yansıyor.

En son Sabah gazetesi geçen hafta bu heyecanı paylaşan bir haber yaptı:

“Avrupa’da enflasyonu 13 yılın doruğuna çıkaran, ABD ve Çin’de üretimde aksamalara neden olan tedarik zincirindeki kopuşlar, dünya devlerinin gözlerini Türkiye’ye çevirmesini sağladı. Son devirde artan global nakliye fiyatları nedeniyle bilhassa Avrupalı yatırımcıların ağır ilgisiyle dikkati çeken Türkiye, coğrafik pozisyonu, ulaşım ağı, demografik yapısı ve yatırımcılara sunduğu kolaylıklarla öne çıkıyor. Salgın ile birlikte uzun uzaklık nakliyat maliyetlerinin katlanarak artması, pek çok yabancı milletlerarası şirket için pozisyon ve maliyet avantajı sunan Türkiye’yi cazip bir yatırım ve üretim merkezi haline dönüştürüyor.”

https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2021/10/22/dunyanin-yeni-tedarik-ussu-turkiye

Pekala iktidar orta sınıfları vuracak bu türlü bir iktisat modelini neden benimsiyor?

Zira bu idare anlaşışıyla artık daha eğitimli ve kentli orta sınıfları ikna etmesi mümkün değil.

Orta sınıflar bugün Türkiye’de en çok bağıran, en çok muhalefet eden kesim. Toplumsal medyayı etkin kullanıyorlar ve seslerini çıkarıyorlar.

İktidar uzun müddettir hem telaffuzunu hem de medyasını buna nazaran ayarladı. O yüzden iktidarın propaganda lisanı ve medyası, artık kendisine yakın orta sınıflara bile çiğ gelen bir din, vatan, bayrak, ezan, hainler diskuruna saplanıp kaldı.

Zira artık gaye kitle itiraz eden orta sınıflar değil.

Pekala alt sınıfların bundan ne karı olacak.

Ucuz üretim üssü olmak işsizliği de azaltmak demek.

Hiç maaş almayan bir işsiz için düşük fiyatlı iş sahibi olmak bir kazanım. Herhalde hesaplanan bu.

Esasen üretim ve ihracattaki artışla en üst sınıfların da mutlu edileceği düşünülüyor.

Olan ise bugün ve yarın orta sınıflara olacak.

Yani iktidar seçime hakikat giderken orta sınıflardan ümidini kesmiş görünüyor. İktisattaki kararlar da buna nazaran alınıyor.

O irrasyonalitenin içindeki rasyonalite bu olabilir.

Neyse ki “Silivri soğuktur” dışında bir gulag korkusu yok.

Seçimin yazgısını de bu orta sınıfların yansısı belirleyecek.

Karar