SAL SULTAN

Türk edebiyatının usta ismi Nuri Pakdil, vefatının 2’nci yılında Üsküdar Belediyesi’nin düzenlediği ‘Direnişin ve Umudun Sesi Nuri Pakdil’ aktifliğiyle anıldı.

GÜRDOĞAN: TÜRKİYE’NİN GENÇLERİNİ SOKAĞA DEĞİL OKUMAYA YÖNLENDİRDİLER

Aktifliğin tıpkı vakitte moderatörlüğünü üstlenen muharrir Gürdoğan, öncelikle kendisinin 68 nesli mensubu olduğunu belirterek, Pakdil’in o yıllardaki duruşunu şu kelamlarıyla aktardı: “O devirler dünyada sağ sol çatışmasının en ağır olduğu devirlerdi. Amerika’da başlayan öğrenci hareketleri evvel Fransa’ya ve akabinde bütün Avrupa’ya ve sonunda bütün Türkiye’ye yayıldı. Bu periyotta bütün dünyada bir nesil neredeyse heder oldu diyebiliriz. Nuri abi bu iki çatışmanın ortasında dimdik duran, ne sağda ne solda, önde olan, her vakit yedi adım önde giden biriydi.” Gürdoğan, Pakdil’in 1980’lerdeki duruşuna dair kelamlarına şöyle açıklık getirdi: “O, Düşsel Yürüyüş Denemesi’nde çok hoş bir yürüyüşü anlatır. Orada sağ sol çatışmasının olduğu bir devirde kendisinin ve dostlarının yürüyüşünden bahseder ve ‘Omuzlarında taşıdıkları silah değil kitaplarıydı’ der. Sezai Karakoç, Necip Fazıl, Nuri Pakdil üzere isimler hiçbir vakit gençleri sokaklara dökmemiştir, hiçbir vakit Türkiye’nin geleceğini Washington’da, Rusya’da aramadılar. Onlar geleceğimizi İstanbul’da, Anadolu’da arayan isimlerdir. Çıkardıkları Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat ve Mavera üzere dergilerle edebiyatımızın yüz yılına damga vurmuş, kanıyı aksiyon bilmiş, gençlerimizi yalnızca okumaya ve yazmaya yönlendirmişlerdir.”

EVLİCE: O’NA ‘KUDÜS ŞAİRİ’ UNVANINI TOPLUM VERDİ

Müellif Necip Evlice ise Pakdil’in 1923’ten sonra kendi tarihî birikiminden koparılmaya çalışılan bir neslin son temsilcilerinden biri olduğunu vurgulayarak, “Pakdil tam da o dayatmaların en ağır olduğu periyotta doğmuş ve o süreci yaşamış biridir” dedi. Edebiyat mecmuasının ve yayınlarının ise Türkiye’de çok az kitap yayınlanan bir periyotta birçok genç için can simidi olduğunu belirten Evlice’nin şu aktardıkları ise düşündürücüydü: “O günkü Edebiyat mecmuası, bugünkü anladığımız manada bir mecmua değil, ticari bir fliyet hiç değil. Büsbütün ideolojik, imanla çıkarılan, asla haramın helalin karışmadığı ve gönüllülük aslı, alın teri ile yürüyen bir hareketin ismidir Edebiyat mecmuası.” Pakdil’in ‘Kudüs Şairi’ olarak anılmasına da değinen Evlice, “Pakdil’in Kudüs’le ilgili toplu bir çalışması yok fakat yalnızca bir kitabında ‘Küdüs ve Anneler’ şiiri bulunuyor. Lakin her yazısında her kitabında bir Kudüs imgesini dillendirmesi nedeniyle bu unvanı ona toplum vermiştir” diye konuştu. Evlice, Pakdil’in yazma aksiyonuna büyük hürmet duyduğunu söyleyerek “O lisanı kendine nazaran kullanarak, sıradan Türkçe kurallarına nazaran yazmamış, kendine has bir lisan ve üslup oluşturmuştur. Türk edebiyatında titizlik örneği olan bir insandı bu istikametiyle. O devir yazan herkes onun imgelerinden, kavramlarından etkilenmiştir. Bunu bütün edebiyat etraflarında görüyorduk. Marksist kısımdan bile nasıl övgüler aldığına şahsen şahidim.” Evlice, Pakdil’in arşivlerini yine gözden geçirdiğini, mektuplarına yönelik hazırladığı bir kitabı yakın vakitte okurlarla buluşturacağını da kelamlarına ekledi.

Aktifliğe dinleyici olarak katılan şairler Nurettin Durman, Özcan Ünlü, Şakir Kurtulmuş, Adem Turan üzere birçok isim de program sonunda kelam alarak, Pakdil’e dair his ve fikirlerini lisana getirdiler. Dinleyiciler ortasında Pakdil’in birlikte anıldığı ‘Yedi Hoş Adam’ şairlerinden Cahit Zarifoğlu’nun çocukları Ahmet, Betül ve Ayşe Zarifoğlu ve Fazilet Bayazıt’ın oğlu Yusuf Bayazıt da yer aldı. Aktiflikte TRT ve Kırk Üretim tarafından çekilen ‘Asla ve Daima’ isimli belgeselden bir kısım de dinleyicilere sunuldu. Üsküdar Kültür Müdürü Mesut Meyveci ise program sonunda bütün konuşmacılara Türkiye Yazma Eserler Kurumu’nun yayınladığı ‘Fezâ’il-i Kuds’ kitabını armağan etti.

‘PAKDİL VE KARAKOÇ BİRBİRİNİ TAMAMLARDI’

Müellif Ali Haydar Haksal da, aktiflikte Necip Fazıl’ın çıkardığı Büyük Doğu mecmuasından doğan Karakoç ve Pakdil’in çıkardığı mecmualardan bahsederek, şunları aktardı: “Önce Karakoç’un etrafında toplanılmaya başlar. Pakdil askerdir, arkadaşlarına Sezai beyefendiyle gidin tanışın diye mektuplar muharrir. Dilişin birinci devrinde Alattin-Rasim Özdenören kardeşler, Erdam Beyazıt, Cahit Zarifolu, Akif İnan üzere isimler yazmaya başlar. Bu muharrirler sol çevrelerin de dikkatini çeken gençlerdir. Refik Durbaş mesela onlarla mecmua çıkarmak ister. Bir gün Karakoç’a gelip ‘Üstad sol mecmualar bizden yazı istiyor hem de birlikte mecmua çıkarmak istiyorlar’ derler. Karakoç döner ve ‘Ama biz Müslümanız’ der. Bu onların miladı olur.” Sonrasında Pakdil’in çıkardığı Edebiyat mecmuasının daha farklı bir mecmua olduğunu belirten Haksal’ın şu tespitleri ise dikkat cazipti: “Büyük Doğu bir savaşçı hareketti. Edebiyat ve Diriliş mecmualarında ise niyet seviyesinin en üstünden, dünya edebiyatından ve kendi kültürümüzden birinci sınıf müellifler, niyet insanları yer alıyordu. 1960 sonrası anayasa ile sol fikrin önünün açılması ile İslami fikre mensup olanlar kanılarını edebiyat ile söz etme uğraşında oluyor. Tanzimat sonrası medeniyetimizi edebiyatla yıkmışlardır, Edebiyat ve Diriliş mecmualarında de “Biz edebiyatla yine medeniyetimizi kuracağız’ eforu vardı. Pakdil vurgulu bir müelliftir, şimşek nasıl çakar ve yeri aydınlatır o da öyledir. Kavramlarını bir şimşek yalını üzere birden çakar ve dikkatleri oraya yöneltir ve sizi oraya odaklar. Yalnızca gönderme yapar lakin açıklama yapmaz. Okurunun zihnini zorlamaya iter. Sezai beyefendi ise bir kavramı ele aldığında detayına girer, tanımlar, üzerinde durur. İkisi bu manada birbirini tamamlayan şahsiyetlerdir.”

İSMİNİ YAŞATACAK BİR YER HALA YOK

Pakdil’in hayatının son anlarına kadar yanında olan ve vefatından sonra da merhumla ilgili çalışmalarına devam eden Evlice, KARAR’ın ‘Pakdil vefat ettiğinde akabinde bir vakıf, kütüphane kurulacağına dair kelamlar verilmişti. İki yılın akabinde bu çalışmalar ne durumda?” sorusuna ise şu yanıtı verdi: “Hem hayatının son yıllarında hem de vefatından sonra birçok kelamlar verildi evet. Alışılmış, öncesinde ya da sonrasında ne Pakdil ne ben kimseden bir şey talip etmemiştik. Pakdil yaşarken hiçbir program ya da aktiflikle ilgili kimseden bir talepte bulunmamıştır. Bize ismini yaşatacak bir yer yapılacağı kelamı verildi, ben de bu türlü bir yer olursa ömrümün kalan kısmını orada çalışmalar yaparak sürdüreceğimi söyledim. Lakin mlesef hiçbir gelişme olmadı. Yalnızca Kültür ve Turizm Bakanlığı ismine Ankara’da Mustafa Necati Evi’nde bir yere Nuri Pakdil Müze Kütüphanesi yapıldı fakat reaksiyon çektiği için burası da açılamadı. Gerçi ben bunun bu türlü olacağını baştan söylemiştim ancak dinlememişlerdi. Bu stten sonra da bir şey yapılacağını bekliyor muyum? Hayır, üzgünüm zira iki yıl oldu. Lakin bugüne kadar nasıl kendi imkanlarımız ile bir şeyler yapmışsak o denli devam edeceğiz. Bu iki yılı da büyük bir kayıp olarak görüyorum mlesef…”

Karar