Bilim insanları ozon katmanıyla ilgili sevindiren gelişmeleri paylaştı.
Bilim insanları, ozon katmanına ziyan veren CFC (Klorofloro karbonlar) gazlarında daima bir düşüşün tekrar başladığını açıkladı. Parfümler, klimalar, buzdolapları, egzoz dumanı aracılığıyla atmosfere yayılan CFC gazları ozon ile yansımaya girerek, ozon katmanının delinmesine yol açıyor.
Bununla birlikte 2018’de yayınlanan atmosferik ölçümler, Doğu Çin’de yasadışı olarak CFC üretildiğini göstermişti. Fakat son çalışma, üretim durduğunu ve ozon katmanının iyileşme sürecinin yine başladığın koydu.
OZON KATMANI ULRTAVİYOLE IŞINLARI ENGELLİYOR
Ozon katmanı Güneş’ten gelen ultraviyole radyasyonun birçoklarını emiyor ve atmosferin üst kısmında yer alıyor. Tabakanın ziyan görmesi, UV radyasyonunun daha fazlasının yeryüzüne ulaşarak insanlara ve öbür canlılara ziyan verebileceği manasına geliyor. Hayli tehlikeli olan UV ışınları canlıların DNA’sına ziyan verebiliyor ya da cilt kanseri üzere ölümcül hastalıklara yol açabiliyor.
Başka taraftan, CFC’lerin ozon katmanını yok etmedeki rolü 1980’lerden beri biliniyor. Milletlerarası bir araştırma takımı tarafından birkaç yıldır yürütülen çalışmalara dayanan araştırmanın sonuçları Nature mecmuasında iki başka makalede yayınlandı.
Birinci makale, bir CFC çeşidi olan trikloroflorometanın (CFC-11) global emisyonlarının, 2019’da CFC üretimine yönelik global yasakla dengeli bir oranda azaldığını ortaya koydu. 1987’de kabul edilen Ozon Katmanını İncelten Hususlara Ait Montreal Protokolü’ne 2019’da CFC’lerin üretimini önleyen memleketler arası bir unsur eklendi. Muahedeyi Türkiye’nin de dahil olduğu yaklaşık 200 ülke imzalamıştı.
ÇİN ZİYAN VERMEYE DEVAM ETTİ
Bristol Üniversitesi’nden mevzuya ait açıklama yapan atmosfer bilimcisi Dr. Luke Western, “İşler planlandığı üzere gidiyordu. Lakin, 2018’de yapılan bir araştırma, atmosferdeki CFC konsantrasyonunun beklediğimiz kadar süratli düşmediğini ortaya koydu. Neler olduğunu bilmek istedik. Dahil olduğum çalışma, ekstra CFC-1 ‘in temel olarak Doğu Çin’den geldiğini gösterdi” tabirlerini kullandı.
Tabip Western ve meslektaşları yaptıkları çalışma kapsamına, Güney Kore ve Japonya’daki hava izleme istasyonlarından gelen bilgileri kullandı. Sonuçlar CFC’lerin , bölgedeki firmalar tarafından üretilen poliüretan yalıtım köpüğünün birçoklarında kullanıldığını ortaya çıkardı.
Lakin, Western 2019’da Montreal Protokolü’e eklenen unsur ile birlikte emisyonların 2013’ten beri görülmeyen düzeylere geri döndüğünü belirtti. Ozon katmanındaki iyileşmesinin artık “yoluna girdiğini” Western, bu yüzyılın sonunda ozon katmanının 1980’de görülen düzeylere geri dönmesinin umduğunu açıkladı.
Karar
