Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği, Karagöz Derneği ve Özel Tiyatrolar Teşebbüsü Derneği tarafından düzenlenen Sürdürülebilir Kültür Sanat Alanı ve Koronavirüs (Kovid-19) Sonrası Toparlanma Süreci Çalıştayı’nda ‘İstanbul’un Özel Tiyatroları’ başlıklı oturum düzenlendi.

Tiyatrokare Genel Sanat Direktörü ve oyuncu Nedim Saban şunları kaydetti:

“Özel tiyatroculuk bir kent kültürü gerektirir, maalesef biz bunu sağlayamadık. Bence özel tiyatroların en büyük sorunu grup ruhunu kaybetmek oldu.”

Kültür ve Turizm Bakanlığının dayanaklarıyla Bahçelievler Belediyesinin konut sahipliğinde gerçekleştirilen çalıştayın oturumları, Bahçelievler Kültür Merkezi’nde devam ediyor.

Saban, özel tiyatroların açılma ve yaygınlaşma sürecinde halk konutlarındaki eğitimin değerli bir yer tuttuğunu belirterek, özel tiyatroların ve tiyatrocuların birbirlerinden etkilenmelerinin de İstanbul’daki özel tiyatroları geliştiren sebeplerden biri olduğunu söyledi.

‘TİYATROCULARIN KENDİNİ İLİŞKİN HİSSETTİĞİ SALON LAZIM’

Londra, Paris ve New York üzere kentlerde özel tiyatroların mekansal manada bir ortada bulunduğuna dikkati çeken Saban, bu bir aradalığın İstanbul’da aşikâr yıllarda sağlansa da halihazırda olmadığını lisana getirdi.

Saban, tiyatrocuların kendini ilişkin hissedeceği salonların ve kulislerin olması gerektiğine işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ustalarımız kulise çok kıymet verirdi. Bizim artık kulisi bile görmediğimiz tiyatrolar var. Bizim özel tiyatrolarımızın en büyük sorunu Batı’yı taklit etmek oldu. Batı taklitçiliği bizim çok büyük bir hazinemizi öldürdü. Bu hazine klasik Türk tiyatrosuydu ve dünyanın hiçbir yerinde yoktu. Özel tiyatroculuk bir kent kültürü gerektirir, maalesef biz bunu sağlayamadık. Bence özel tiyatroların en büyük sorunu takım ruhunu kaybetmek oldu.”

Özel tiyatroların bugün genelde Kadıköy ilçesinde bulunduğunu tabir eden Nedim Saban, Türk tiyatrosunun son periyodunda tek kişilik oyunlar ya da star odaklı büyük yapımlarla seyirci karşısına çıktığını aktardı.

Saban, İstanbul’daki birinci özel tiyatro binasının Küçük Sahne olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Küçük Sahne 1951’de kuruldu. Burada Muhsin Ertuğrul, Haldun Dormen, Münir Özkul, Lale Oraloğlu, Mucap Ofluoğlu, Suna Selen ve Cahit Irgat üzere isimler var. Birinci sansürlenen oyun da tekrar burada, o da Godot’u Beklerken oyunu oluyor. Daha sonra Haldun Dormen bir tiyatro derneğiyle Beyoğlu’nda birinci oda tiyatrosunu kuruyor. Beyoğlu’ndaki bir apartman dairesindeki duvarı göstererek ‘yıkın ve oda tiyatrosu kuralım’ diyor. Bugünkü Atlas Sineması’nda yer alan Küçük Sahne’nin çabucak karşısında ise Ses Tiyatrosu var. Ses Tiyatrosu, şu anda Osmanlı mimarisinden kalan tek tiyatromuz. Burada’da çok kıymetli operalar sahneleniyor. Birinci üniversite tiyatromuz ise Avni Dilligil tarafından kuruluyor. Tiyatronun yaygın olması gerektiğine inanıyor. Türk tiyatrosunda özel tiyatroların gelişimi bu türlü devam ediyor.”

Karar