COVİD-19 Salgın Idaresi ve Çalışma Rehberi” isimli Sıhhat Bakanlığı Bilimsel Müracaat Şurası Çalışması 5 Temmuz itibariyle kamuoyuna açıklandı. Yeni eklenenlerle birlikte toplam 82 alan ilgili alınması gereken önlemleri kapsayan rehber, ulaşımdan turizme, bakkaldan pazara, parklardan şantiyelere hayatın neredeyse tüm alanlarıyla ilgili alınması gereken önlemleri içeriyor. Son güncellemede eklenen “Okullarda Alınması Gereken Tedbirler” başlığı basında geniş ölçüde yer almış olmakla birlikte bağımsız halde ele alınmayı zarurî kılıyor. Çünkü rehberde lisana gelen kimi tedbirler, 31 Ağustos itibariyle açılacağı açıklanan eğitim-öğretim dönemine yetişmesi kolay olmayan hasebiyle dönemin olağan formda açılması önünde önemli bir pürüz teşkil eden hüviyettedir. Bu açıdan rehberde sıralanan önlemleri dikkate alarak MEB’in düzenleme yapmasını gerektiren ve mevcut kapasite nedeniyle önemli manada zorlanacağı alanların neler şimdiden dikkat çekmekte yarar görüyorum.
Zira malum olduğu üzere 2020’nin çabucak öncesinde Çin’de başlayan bugün global ölçekte yaklaşık 11.5 milyon olay ve 535 bin vefatla devam eden salgının, Dünya Sıhhat Örgütü’nün açıklamasına nazaran, olumsuz istikametteki ilerleyişi devam ediyor. Hasebiyle salgının global ölçekte denetim altına alınmamış olması ve hatta birinci dalgada denetim altına alındığı belirtilen yerlerde de görülen yeni olaylar ve vefat sayıları önümüzdeki sürecin güç ve bilinmeyen olduğunu göstermektedir. Hayatın en azından ‘yeni normal’ formunda devam edeceği genel kabul gördüğüne nazaran bundan sonra ‘yeni normal’in içerdiği önlemlerin büyük değer taşıdığı açıktır. Yalnızca açıklanan önlemlere uyulması kıymet arz etmiyor birebir vakitte alınması istenen önlemlerin uygulanabilirliği üzere çok daha kıymetli bir durum var karşımızda.
***
Bu açıdan Sıhhat Bakanlığı’nca açıklanan önlemlerin büyük bir tertip maharetiyle, faal bir süreç idaresiyle ve elbet açık ve faal bir kamu diplomasisiyle hayata geçirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Üstte da belirtildiği üzere ‘yeni normal’ formunda de olsa hayat devam edeceğine nazaran çabamızın büyük ölçüde rasyonel ve uygulanabilir önlemlerin açıklanması ve açıklanan bu önlemlere ciddiyetle uyulmasını gerektiriyor. Bu zaviyeden baktığımızda son güncellemeyle 82 alanda alınması gereken önlemlerin büyük bir kısmının uygulanabilir olduğu görülmektedir. Tüm bu önlemlerin özünde fizikî araya uyulması, maske kullanımı ve hijyene riayet edilmesi olduğu görülecektir. Hasebiyle iş toplu alanlarda bilhassa fizikî ara ile hijyene riayetin nasıl gerçekleştirileceğinde düğümleniyor. Maske kullanımına başka iki önleme nazaran daha yaygın formda dikkat ediliyor. Tüm alanlarla ilgili açıklanan önlemlerin uygulanabilir olup olmadığını tespit etmek elbet ilgili alanın gerçekliğine vakıf olanların ve o alandan sorumlu olanların ilgi ve takibindedir, takibinde olmalıdır. Bu açıdan okullarla ilgili önlemlere ait birtakım konulara dikkat çekmeye çalışacağım. Lisana getireceğim konuların tıpkı vakitte rehberde öteki başlıklar altında lisana gelen pansiyonlu okullar, yatılı Kur’an kursları, Halk Eğitim Merkezleri (HEM), Mesleksel Eğitim Merkezleri (MEM), merkezi imtihanlar, kreşler, gündüz bakımevleri, gençlik merkezleri üzere eğitim ile ilgili pek çok alanı da ilgilendirdiği görülmelidir.
***
Rehberin 78. sırasında “COVİD-19 Kapsamında Okullarda Alınması Gereken Genel Önlemler” başlığıyla yer verilen kısım şu tespitle başlamaktadır: “COVID-19’un ana bulaşma yolu damlacık ve temas yoluyladır. Okullar toplu bulunulan yerlerden olduğu için COVID-19 bulaşma açısından risklidir. Okullarda COVID-19 bulaşma riskini en aza indirmek için yapılacaklar bir süreç idaresidir. Bu süreç idaresinde okul idaresi, öğretmenler, aileler, öğrenciler ve okul çalışanlarının üzerine düşen vazife ve sorumluluklar bulunmaktadır.” Virüsün bulaşma formuna, okulların riskli olduğuna ve bu riskle baş etmek için herkese vazife düştüğüne vurgu yapılmaktadır. Akabinde bir müdür yardımcısının görevlendirilmesinden maske ve el antiseptiğinin bulundurulmasına, öğrenci, öğretmen, veli bilgilendirme çalışmalarının sürdürülmesinden hastalık takiplerinin ve bildirimlerinin yapılmasına uzanan pek çok önlem sıralanmış. Okullarla ilgili alınması istenen önlemlerin büyük kısmının uygulanabilirliği sahiden de kısım başında belirtildiği üzere bir planlama, tertip hüneri ve aktif bir süreç idaresi ile ilgili. Lakin bu önlemler içerisinde içerikleri somut ve spesifik olarak belirtilen dört adedinin uygulanma şartlarının olup olmadığına yahut Türkiye ölçeğinde mevcut durumun, kapasite durumunun ne olduğuna ait MEB’in kamuoyunu aydınlatmasında ve elbet buna nazaran şimdiden önlem almasında fayda var. Rehberde belirtilen ve benim dikkat çekmek istediğimi önlemler şunlar: (1) Eğitim faaliyetine başlamadan evvel okul binasının genel paklığı su ve deterjanla yapılmalıdır. (2) Sık dokunulan kapı kolları, merdiven korkulukları, elektrik düğmeleri üzere yüzeylerin paklığı ve dezenfeksiyonu sık sık yapılmalıdır. (3) Okullarda en az 4 metrekareye bir kişi düşecek biçimde işçi ve öğrenci planlaması yapılmalı, içeriye alınması gereken kişi sayısı buna nazaran düzenlenmelidir. (4) Sınıf, çalışma salonları, işlikler, yemekhane, kantin vb. toplu kullanım alanları bulunması durumunda bireyler ortasındaki toplumsal ara en az 1 metre olacak formda düzenlenmelidir. Benzeri içerikte olan unsurlarda olmakla birlikte bu dört önlem dikkat edilirse iki temel şeyle ilintili. Işçi sayınız ve fizikî yapı kapasiteniz. Ne demek bu?
***
eğitim topluluğunun yakından bildiği üzere okullarımızın gündelik problemleri ortasında gerekli yardımcı işçinin olmayışı hep kıymetli bir sorundur. Bu nedenle salgın öncesinde bile okullarımızda başlı başına hijyene ait bir sorun başlığımızın olduğunu unutmamamız gerekiyor. İkincisi ise fizikî kapasite ile ilgili. Rehber bir bireye en az 4 metrekare düşecek halde bir planlamanın yapılmasını gerekli görmüş. Pekala bu Türkiye genelinde bu önlemin uygulanabilirliği ne seviyededir? Örneğin İstanbul’daki merkezi bir yerindeki bir ilkokulda, bir ortaokulda, bir lisede bu önlemi uygulamak mümkün mü? Derslik başına öğrenci sayısının 30’un üzerinde olduğu kimi bölgeler, kimi vilayetler ve öbür vilayetlerde de kimi okullar en az 1 metre ara kuralını nasıl uygulayacaklar? Bilhassa teneffüs, öğlen ortası ve giriş ve çıkışlarda bin, iki bin nüfuslu okullarda fizikî ara kuralının nasıl uygulanacağı yahut uygulanıp uygulanamayacağı önemli manada meçhuldür. Gerçekten Haziran ayının 20’sinde yapılan LGS ve bir hafta sonra yapılan YKS’de fizikî aralığa riayette önemli sıkıntılar yaşanması olağan periyottaki öğrenci yoğunluğu dikkate alındığında çok daha önemli ve güç bir sorunla karşı karşıya kalacağımız açıktır. Yeniden fizikî kapasite ile ilgili pek çok okulun öğrenci yoğunluğu nedeniyle pek çok atölye, kütüphane vs. üzere alanlarını dersliğe çevirdiğini biliyoruz. Bu manada yeni derslik muhtaçlığı bilhassa kimi yerlerde açıktır. Başka taraftan problem yalnızca ders sayısının artması ile bitmiyor. Mevcutları fazla olan sınıfları bu önlemler kapsamında dağıtıp yeni sınıf oluşturduğunuzda birebir vakitte öğretmen gereksiniminiz da olacak demektir. Örneğin evvelden 30 kişilik 10 sınıfınız var. Önlemler kapsamında sınıf mevcudunu 20’ye indirdiğinizde 15 sınıfınız olacak demektir. Münasebetiyle 10 sınıfın öğretmen gereksinimiyle 15 sınıfın öğretmen gereksiniminin farklı olacağı izahtan varestedir.
***
Bu açıdan 31 Ağustos’a iki aydan az bir vakit kala önemli bir planlama ve tertip gerektiren bu önlemlere ait mevcut işçi sayısının ve fizikî kapasitenin uyumsuz olduğunu ve MEB başta olmak üzere sorumluların şimdi önemli bir vakit baskısı kelam konusu değilken gerekli önlemleri almasında büyük fayda var. Aksi takdirde açıklanan önlemler ve mevcut gerçeklik dikkate alındığında birtakım bölgelerde, kimi vilayetlerde ve görece sorunsuz vilayetlerin birtakım okullarında eğitim-öğretime başlamak fiilen mümkün olmayabilir. “
Karar
