Türk Lirası’ndaki erime devam ediyor. ABD’deki enflasyon dataları ve piyasalarda MB’nin yine faiz indirimine gidebileceğine yönelik beklenti dövize yeniden tarihi rekor kırdırdı. Dolar 9.97 düzeyini gördü. Euro da 11.45 düzeyini geçti. Dolardaki vahim gidişatta iktisat idaresinin yanlışlı siyasetlerde ısrarı tesirli oldu. Bu somut tabloya karşın bilime ters tekniklerde ısrar edileceğinin sinyallerinin sürmesi itimat zırhını deldi, TL’yi savunmasız bıraktı.
BİLİME KARŞI İNAT UĞRUNA SON BİR YILDA YÜZDE 34 YOKSULLAŞTIK
Kuru 10 lira düzeyine taşıyan ‘ihracat artacak, istihdam yükselecek, enflasyon düşecek’ anlayışına ekonomistlerden de sert tenkitler geldi: Yanlış siyasetler ve bilime karşı inat uğruna bir yılda yüzde 34 yoksullaştık. Yılbaşında minimum fiyat 385 dolardı, artık lakin 285 dolar ediyor. 11 ayda yüzde 25 düşüş yaşandı. Üniversite mezunu çalışanların ortalama fiyat geliri son 10 yıl içerisinde yüzde 40 düştü. Mş pul oldu. İki yılda bütün hayat standartlarımızı kaybettik.
Cari istikrar fazla verdi dolar rekora koştu
Merkez Bankası’nda daima lider değişimi, son lider Kavcıoğlu’nun ard arda faiz indirimleri ve ‘’faiz sebep enflasyon sonuçtur’’ teorisi dolar/TL kurunun 10 liraya yaklaşmasına neden oldu. Gelişen ülke para üniteleri ortasında en fazla bedel kaybeden para ünitesi TL oldu. Kavcıoğlu cari istikrar fazla verdikçe TL’nin bedel kazanacağını belirtmişti. Lakin ekimde 1.65 milyar dolar fazla veren cari istikrara karşın TL kıymet kaybetmeye devam etti.
İktisat idaresinin yanlış kararları kurda yeni rekorların kırılmasına neden oldu. Merkez Bankası’nda daima yapılan lider değişimleri, son Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun ard arda aldığı faiz indirimi kararları ve ‘’faiz sebep, enflasyon sonuçtur’’ teorisi dolar/TL kurunun 10 liraya dayanmasına sebep oldu. Böylelikle gelişen ülke para üniteleri ortasında hem iç piyasadaki hem de dış piyasadaki gelişmelerden en çok etkilenip kıymet kaybeden para ünitesi TL oldu. Döviz kurlarında enflasyon verisi sonrasında başlayan sert hareketler devam ederken dolar/TL’de günlük yükseliş yüzde 1,5’e yaklaşırken 10 lira ruhsal hududuna yalnızca kuruşlar kaldı.
ABD’de enflasyonun 1990’dan bu yana görülen yüksek düzeye çıkması ve Türkiye’de enflasyon-para siyaseti telaşlarıyla yükselen kur 9,97’nin üzerine tırmandı. Euro/TL ise gün içi en yüksek düzey olarak 11,45’i gördü.
Kavcıoğlu son enflasyon raporunda cari fazla üzerinde durmuş ve cari fazlanın sürdürülmesiyle uzun soluklu fiyat istikrarını yakalamanın mümkün olacağını ve TL’nin paha kazanacağını söylemişti. Cari süreçler hesabı eylül ayında da fazla verdi.
1,3 milyar dolar civarı fazla vereceği tahminlenen cari istikrar ekim ayında 1,65 milyar dolar fazla verdi. Lakin cari fazla ile fiyat istikrarı sağlanamazken dolar rekor kırdı.Eylül’de on iki aylık cari süreçler açığı 18,4 milyar dolar oldu. Cari istikrar Ağustos’ta 0,8 milyar dolar, Eylül’de 1,7 milyar dolar fazla verdi.9 aylık cari açık 11,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. 31 milyar dolarlık finans hesabı kaynaklı sermaye girişi ve 13,5 milyar dolarlık net kusur ve noksan hesabından akan 13,5 milyar dolar nedeniyle TCMB rezervleri 9 ayda 32,8 milyar dolar arttı. Merkez’in değerlendirmesine nazaran, bu gelişmede, ödemeler istikrarı tarifli dış ticaret açığının bir evvelki yılın birebir ayına nazaran 2,7 milyar dolar azalarak 1,02 milyar dolara gerilemesi ve hizmetler istikrarı kalemi kaynaklı net girişlerin 1,9 milyar dolar artarak 3,7 milyar dolara yükselmesi tesirli oldu.
‘1 SENEDE YÜZDE 34 FAKİRLEŞTİK’
Dolar/TL kurunun 10 lirayı test etmesini pahalandıran Ekonomist İris Cibre ‘’Yanlış politikalarınız, bilime karşı inadınızla ve oyunuz uğruna 1 senede yüzde 34 yoksullaştık. Cari istikrar Ağustos’un akabinde eylülde de fazla verdi. 1.6 milyar USD. Teorimiz cari istikrar artıya geçtikçe TL bedel kazanacak, enflasyon düşecekti. Bırakalım yerinde dahi saymayı kıymet kaybediyor. Yoksa tutmuyor mu teori? Fed taperinge başladı, enflasyon 30yılın yükseyinde, DXY arşa çıktı, dünya faiz artırırken cari istikrar ile kuru tutabileceğinizi mi zannetmiştiniz’’ yorumunda bulundu. Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe ise ‘’Artık “acaba dolar 10 lira olur mu” diye merak eden kalmamıştır sanırım’’ paylaşımı yaptı.
‘PARAMIZA PAHA KAYBETTİRMENİN HAKLI GURURU’
TCMB’nin verdiği sinyale nazaran faiz indiriminin devamı yolda diyen Ekonomist Hasret Derici Şengül ‘’Cari istikrar 1.65 milyar dolar fazla verdi. Ekim cari istikrarı de kıymetli bir ölçü fazla verecek. Cari fazla vererek paramıza kıymet kaybettirmenin haklı gururunu yaşayabiliriz’’ dedi. Ekonomist Mustafa Sönmez ‘’Bugün doları 10 TL olarak görürsek şaşırmayın. Eylül’de cari istikrar 1.652 milyon dolar fazla verdi. 9 aylık açık 11,7; 12 aylık açık 18.4 milyar dolar. Eylül’e kadar gayrimenkul satışları, borsaya giren yabancı ve swap ile IMF SDR ‘ne ek olarak net yanlıştan gelen 13,5 milyar dolar sonucu, rezervler 9 ayda 32,8 milyar dolar arttı. Sonuç 1 dolar =10 TL’’ değerlendirmesinde bulundu.
TL ZAYIFLADIKÇA ENFLASYON ARTACAK
Merkez Bankasının faiz indiriminden vazgeçmesi gerektiğini vurgulayan Ekonomist Murat Sağman, ‘’Dolar TL 9,9454 ile bugün de yeni tarihi bir rekor kırdı. Kısa vadede Türk Lirasındaki paha kaybını durduracak atılım gelecek hafta Merkez Bankasının artık faiz indirmemesidir. Türk Lirası kıymet kaybettikçe enflasyon yükselmeye devam edecek’’ diye konuştu. Doç Dr. Baki Demirel ise global mali şartların TL’nin aleyhine işlediğinin altını çizerek ‘’ Eylül ayı cari açık fazlasına karşın TL paha kaybetmeyi sürdürüyor: Dış Ticaret açığı devam ediyor: 1 milyar dolar Türkiye yıllık cari açık 18 milyar dolar. Türkiye emek ağır, güç bağımlısı. Global mali şartlar TL’nin aleyhine işliyor’’ paylaşımında bulundu.
ALTIN FİYATLARI DA DORUKTA
Global piyasalarda altın fiyatlarının 5 ayın tepesini görmesi ve dolar/TL’deki yükselişle güçlenen gram altın fiyatları da rekor kırdı. Altının gramı 597 liranın üzerine çıkarken çeyrek altın 972 liradan alıcı buluyor. Global piyasalardan altının ons fiyatı 1.863 dolar seviyesinde… Yatırımcılar Fed’in geçen ay tüketici fiyatlarında görülen artışa nasıl karşılık vereceğini pahalandırıyor. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri ise Ekim sonunda 470 baz puandan başlayan düşüşünü bu hafta prestijiyle 400 baz puanın altına kadar gerilemişti. Düşüş akabinde yükselişe geçen CDS dün günü 405/411 baz puanda tamamladı.
YABANCI YATIRIMCI ÇIKIŞI DEVAM EDİYOR
Yabancı yatırımcılar epey düşük düzeylere çektikleri TL cinsi varlıklarından çıkış istikametli süreçlerine devam ediyorlar. Bankacıların hesaplamasına nazaran yabancı yatırımcı swap süreçlerinde son yedi haftanın toplam çıkışı 6.2 milyar dolara ulaştı.
Piyasaya ait tahlil yayınlayan Reuters, yabancı yatırımcı Türkiye’den çıktığını aktardı. Tahlilde, “Yabancı yatırımcılar hayli düşük düzeylere çektikleri TL cinsi varlıklarından çıkış istikametli süreçlerine devam ediyorlar. Bankacıların hesaplamasına nazaran yabancı yatırımcı swap süreçlerinde son yedi haftanın toplam çıkışı 6.2 milyar dolara ulaştı. Bankacılar yabancı yatırımcı eksikliğinde TL’nin seyrini görmek için daha çok lokallerin döviz tevdiat hesaplarında (DTH) yapacakları süreçlere daha çok bakıyorlar” denildi.Enflasyon dünyada olduğu üzere Türkiye’de de bariz yükseliyor sözüne yer verilen tahlilde ‘’Dünyada hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerin bir halde sıkılaştırma ya da dayanakları azaltma eğilimine girdiği devirde TCMB ise yükselen enflasyona ve kıymet kaybeden TL’ye karşın dünyanın bilakis gevşeme eğiliminde’’ denildi.
‘KİMSENİN İNANMADIĞI TEORİLERLE İKTİSAT YÖNETİLİYOR’
İktisattaki gelişmelere ait toplumsal medya hesabından açıklama yapan Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ‘’Dolar 10 TL’ ye gidiyor. Yıl başına nazaran artış yaklaşık yüzde 35!! Global piyasalarda yaşananların sebep olduğunu söyleyecekler. Lakin bu artış; enflasyonla gayret etmeyen, rezervleri yakan, kimsenin inanmadığı teorilerle iktisat yöneten, TL’yi savunmasız bırakanların eseridir’’ açıklamasını yaptı.
‘2 YILDA BÜTÜN HAYAT STANDARTLARIMIZI YİTİRDİK’
Kurun yeni rekorunu kıymetlendiren Karar Gazetesi müellifi Doç. Dr. Oğuz Demir ‘’Pandemi öncesi, 2020 yılı başında yani yalnızca 2 yıl evvel 6 TL, bu yılın başında 7 TL olan Dolar bugün 10 TL’ye dayandı. 2 yılda bütün hayat standartlarımızı, satın alma gücümüzü yitirdik. Bu beceriksizliği bize yeni iktisat stratejisi diye anlatmaya kalkıyorlar. Masal yani..’’ yorumunu yaptı.
TABAN FİYAT YIL BAŞINDAN BERİ 100 DOLAR ERİDİ
2021 yılına 7,44 düzeylerinde başlayan dolar kuru yükselişini sürdürürerek 10 düzeylerine dayandı. Kurdaki yükseliş TL’deli süratli paha kaybı minimum fiyatı eritti. Kurdaki sert dalgalanmaların minimum fiyata yansımasını kıymetlendiren Ekonomist Uğur Gürses ‘’ Yılbaşında minimum fiyat 385 dolardı. Artık 285 dolar ediyor. 11 ayda 100 dolarlık, yüzde 25 düşüş… Satın alma gücü paritesine nazaran ulusal gelirle birinci 10’lara girme hevesinde olanlar söyler mi? Buna refah artışı mı diyorsunuz?’’ dedi. Toplumsal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun da ‘’Asgari Fiyatlı 1 stlik çalışma karşılığında 1.25 Dolar kazanıyor. Bu fiyat daima düşüyor’’ sözlerini kullandı.
Karar
