Şu anda dünyada haklarında en çok konuşulan, üzerlerine en çok haber yapılan, en çok takdir edilen, övülen çifti kimdir sorularının tartışmasız bir karşılığı var:
Koronavirüs aşısını geliştiren BionTech’in kurucuları Dr. Hasret Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin çifti.
Birinci kitlesel aşılamanın başladığı İngiltere, Oxford’un ürettiği aşı varken onların aşılarını tercih etti, birinci dozun 90 yaşındaki Margaret Keenan’a vurulmasını bütün dünya izledi.
Financial Times gazetesi onları 2020’nın insanları ilan etti.
Amerikan ilaç regülatör kurumu FDA aşılarını onayladı, dün Lider Yardımcısı Mike Pence, eşiyle birlikte Beyaz Saray’da canlı yayında kolunu sıyırıp onların aşısını oldu.
İngiltere ve ABD’den sonra Kanada, Yeni Zelanda da onları aşısını onaylayıp satın aldı, 27 Aralık’tan itibaren Almanya’da onların aşılarıyla kitlesel aşılama başlayacak.
Yani Biden’dan Merkel’e Kraliçe’den FDA liderine kadar herkes onların ürettiği aşıdan olacak.
Onlarsa çalışmaya devam ediyor. O kadar ki bütün dünyanın canlı izlediği İngiltere’de 90 yaşındaki bayana birinci aşının yapılış anını bile kaçırmışlar. Arkadaşlarının bildirilerinden haberleri olmuş.
Ocak ayından beri üzerine çalıştıkları aşıdan geriye kalan vakitlerinde birlikte yapabildikleri en özel anlar yaşadıkları Mainz kentinin art sokaklarında birlikte yürüyüp 80’lerin pop müziklerini dinlemekmiş.
İlgi arsızı değiller, mütevaziler.
En son BM’nin Kovid-19 için düzenlediği önderler tepesine bağlanıp, dünya önderlerine bilgi verdiler.
Almanya Başbakanı Merkel, onlarla bir görüntü görüşmesinde bir ortaya geldi ve ikili “Sizinle çok büyük gurur duyuyoruz” dedi.
BM’nin 75. yıldönümü için Bundestag’da bir konuşma yapan BM Genel Sekreteri Guterres, mevzuyu Şahin-Türeci çiftine getirip, “Kendilerine buradan hürmetlerimi sunuyorum. Aşının geliştirilmesine büyük katkılarından ötürü kendilerine şükranlarımı sunuyorum. Bütün Almanlar, ikisinin performansıyla gurur duymalıdır” dedi.
Pekala biz onlarla gereğince gurur duyuyor muyuz?
Evet, ikisi de küçük yaşlardan itibaren Almanya’da yetişmiş, eğitimlerinde, şirketlerinde, yaptıkları hiç bir şey de Türkiye’nin bir katkısı yok.
Lakin İskenderun’da doğmuş, üç yaşındayken ailesi Almanya’ya göç etmiş bir emekçi ailesinin çocuğu Uğur Şahin ve uzun mühlet Rize ve İstanbul’da kurduğu akupunktur merkezlerinde insanları tedavi etmiş Rize Fındıklılı tabip bir babanın kızı olarak Almanya’da doğmuş Hasret Türeci’den Almanya’da ve bütün dünyada “Türk doktorlar” diye bahsediliyor.
Onların bütün dünyada ilgi çeken kıssalarının en ilham verici tarafı göçmen çocukları olması.
“Göçmen çocukları insanlığı kurtaracak” başlıkları atılıyor. Financial Times, onları yılın insanları ilan ederken bunun altına çiziyor, New York Times’dan CNN’e, haklarında açıklamalar yapan siyasilerden, müelliflere kadar herkes Türkiyeli iki göçmen olduklarını vurguluyor.
Popülizmin, yabancı düşmanlığının, göçmen düşmanlığının yükseldiği Avrupa’da, bütün insanlara hayat aşısı icat eden bilim insanlarının Almanya’da yetişmiş iki Türk göçmen olmasının bedeli aşı kadar büyük ve hayati.
Onlar da bu kimlikleriyle barışık, bununla gurur duyduklarını, kendi göçmenlik öykülerini her röportajlarında anlatıyorlar.
Şahin, nasıl Almanya’da Almancası makûs diye İlkokul 4’ten sonra öğretmeninin onu en düşük düzeyli hauptschuleye göndermeye çalıştığını, son anda bir Alman komşularının referansıyla kurtulduğunu anlatıyor.
Onların öyküsüyle, göçmen ve mülteci sıkıntısında alınacak çok ders, kırılacak çok önyargı var, ikisinin büyük başarısı, Almanya’daki Türklere karşı bakış açıcısına büyük tesir yapacak, orta ve uzun vadede hayatlarını kolaylaştıracak.
Ayrıyeten BionTech’in büyük ortağı Amerikan Pfizer’ın başında da Selanik doğumlu Albert Bourla var. Osmanlı ve Cumhuriyet devrinin meşhur güçlü ailelerinden Burla Biraderlerin akrabalarından o da. Yunan milliyetçileri “Selanik Musevileri bizi zehirleyecek” diye aşıya direnirken, biraz zorlayıp isterseniz ona bile sahip çıkabilirsiniz.
Pekala o halde neden bütün dünyanın konuştuğu, yılın insanları ilan ettiği iki Türkiye kökenli bilim insanıyla Merkel kadar bizim devletimiz gurur duymuyor üzere görünüyor?
Neden onların dayanılmaz göçmenlik öyküsünü siyaseten kullanmaktan bile imtina edildi?
Neden onlarla daha yakın ve sıcak alakalar kurulmadı?
Bunu nereden çıkarıyorum.
Şahin ve Türeci’nin geliştirdikleri aşının yüzde 95 tesirli olduğunun açıklanmasının üzerinden 40 gün geçti.
9 Kasım’da bu açıklama yapılmıştı.
Şayet kamuoyuna açıklanmamış bir görüşme yoksa, Cumhurbaşkanı Erdoğan şu ana kadar onları arayıp tebrik etmemiş gözüküyor.
Türk milliyetçisi MHP başkanı Devlet Bahçeli de.
Hatta aramayı bırakın, bir tebrik tweetleri bile yok.
Cumhurbaşkanı’nın tek bir tebrik açıklaması medyaya yansıdı, o da 3 Aralık’ta yani neredeyse bir ay sonra katıldığı BM Genel Konseyi Kovid-19’la Çaba Oturumu’nda kurduğu bir cümle:
“Bu vesileyle aşı çalışmaları kapsamında değerli bir muvaffakiyete imza atan ve oturuma da çevrimiçi olarak iştirak eden Prof. Uğur Şahin’i ve Dr. Hasret Türeci’yi huzurlarınızda şahsım ve milletim ismine tebrik ediyorum” dedi.
Esasen çift o toplantının iştirakçileri ortasındaydı.
İktidar cephesinden Şahin ve Türeci’yle telefonda görüştüğünü bildiğimiz tek isim Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca.
Bütün dünyamın ve Türkiye’nin çifti hararetle tebrik ettiği, Türkiye’de insanların da büyük gurur duyduğı günlerde, aşının bulunduğu açıklamasından 3 gün sonra şöyle bir tweet attı Koca:
“PROF. DR. UĞUR ŞAHİN’LE bir telefon görüşmesi yaptım. Prof. Şahin, Hasret Türeci ile Almanya’da, kendi şirketleri olan BioNTech’te COVID-19’a karşı bilim etraflarında ilgi uyandıran bir aşı geliştirdi. Görüşmede bu gelişmeyi ele aldık. Bakanlık olarak süreçte irtibat halindeydik.”
Çok farklı. Bu tweette bile tek bir tebrik iletisi yok. Aralık korunmuş.
Gerekli gereksiz her şeyle duyulduğu ilan edilen gurur, dünyayı kurtaran iki Türk’ten esirgenmiş.
Pekala Balkan şampiyonlarında madalya alan atletleri bile arayan, tebrik bildirileri atan, Türk’e Türk’ün propagandasına bayılan, pop şarkıcılarına saatlerini ayırabilen yöneticilerimiz bu kere gerçekten de göğüsleri kabartan, insanlığı kurtaracak bir muvaffakiyete imza atmış, buralı, yerli iki bilim insanına karşı bu kadar aralıklı ve soğuk davranmayı tercih etti?
Bu muvaffakiyete sahip çıkmanın hem Türkiye’ye, hem yurtdışındaki Türklere hem de Türkiye’nin tezli olduğu göçmen sorununa büyük katkıları olacağı açıkken neden bundan ısrarla uzak duruldu?
Onların bu aralığı yüzünden Türkiye’nin resmi ve iktidara yakın medyası da bu muvaffakiyet öyküsünü fazla köpürtmedi.
Yanıtını meçhul sorular bunlar. Bundan sonra yalnızca spekülasyon yapabiliriz.
Bu iki bilim insanı siyasi mülteci değil, aileleri de siyasi mülteci aileleri değiller, devletin kırmızı çizgilerini zorlayan durumları, mensubiyetleri ya da siyasi fikirleri olmadığı da açık.
Geriye tek bir neden kalıyor.
Bu iki Türk bilim insanına yakın ilgi ve alaka gösterilmemesinin, tek bir tweetin bile esirgenmesinin sebebi onların kişilikleri değil de aşıları.
Sıhhat Bakanı Koca, neden onların aşısının değil de Çin aşısı Coronavac’ın tercih edildiğiyle ilgili çeşitli açıklamalar yaptı.
O açıklamalarda farklı münasebetler ileri sürdü, kimilerinde gereğince doz aşı veremedikleri için almadıklarını söyledi, kimilerinde onların mRNA denilen yeni bir teknikle ürettikleri aşılarına güvensizliğini aşikâr etti.
O açıklamaları hatırlayalım:
“Almadığımız yanlışsız bilgi değil. BioNTech aşısı da gelecek. Üretimi güç bir aşı, taşıması belli şartlara bağlı bir aşı. Onlarla da bir yere vardık. Yıl sonuna kadar 25 milyon dozu verebilecekler. Biz bunu erkene çekmeye çalışıyoruz. Yoksa BioNTech aşı da gelecek. Sıkıntı zamanlama”
“İstemiyoruz diye bir şey yok. Alacağız. En az 25 milyon doz alacağız. Fiyat da değerli değil. Bizim BioNTech ile anlaştığımız fiyat Çin aşısını aldığımız fiyat ile aynı”
“İki Türk’ün başarısı ile övünüyoruz. Birinci günden itibaren irtibattaydık. Türkiye’de Faz 3 çalışması için müsaade verdiğimiz kaç aşı var? İki. Biri, BioNTech. O arkadaşlar olmasa BioNTech’e vermezdik. Niçin verdik? Vatandaştaki tesirini görerek, satın almak için. Fakat (onlar) ‘1 milyondan fazla veremeyiz’ dedi. 2021 için 25 milyon verebileceklerini söylediler. Ben ‘2021’in Nisanı’ndan sonra aşıya gereksinimim olmayacak. Zira benim aşım devreye girecek. Nisan dahil, bana ne kadar aşı verirseniz, alırım’ dedim. Fazla veremeyeceklerini söylediler. O onların stratejisi… Nisana kadar verecekleri bir ölçü var ancak kâfi değil. Onu artırmaya çalışıyoruz.”
“Yalnızca AstraZeneca için değil BioNTech için de söylüyorum. Bunlar ‘mRNA’ aşısı. Genetik yollarla elde edilen aşılar. Erken devirde antikor ve hücresel bağışıklık geliştirme manasında muvaffakiyet ortaya koymuş olabilirler. Lakin orta ve uzun vadeli sonuçlarını dünya bilmiyor. Zira salgında mRNA yoluyla birinci sefer kullanılıyor.”
Açıklamalar böyleydi.
Doğrusu pek inandırıcı değil.
Zira aşının yüzde 95 tesirli olduğu açıklamasının sonraki günü Prof. Uğur Şahin, dünyadaki pek çok medya kuruluşundan evvel Türkiye’de DHA’ya pek akıcı Türkçesiyle bir röportaj vermiş ve şöyle demişti:
“Türkiye için de Sıhhat Bakanlığı ile görüşmeler gerçekleştirmemiz gerekecek. Bir protokol imzalandığı taktirde Ocak-Şubat-Mart aylarında Türkiye’ye de aşı dozlarını getirme imkanı doğacak. Sıhhat Bakanlığı kaç doza muhtaçlık olduğu ve ne vakit gerekli olduğunu bildirdiği taktirde, Türkiye için de gereğince aşı ayırmayı istiyoruz.”
Bakanın aşının yeni bir formülle yapıldığı için güvenirliliğini sorgulayan açıklamaları ise, BionTech aşısını onaylayan kuruluşların isimlerine, toplu alıp vatandaşlarına uygulayacak ülkeler listesine 10 saniye bakınca anlamsızlaşıyor.
O vakit akla şu ihtimal geliyor.
Sanki en başından itibaren iki Türk bilim insanını yılın insanları ilan ettiren büyük başarısına, onların aşısını almak zorunda kalmamak için mi çok ilgi gösterilmedi?
En başından beri onların geliştirdiği aşının değil, Çin aşısının alınacağı belirliydi de bu yüzden mi kamuoyu o tarafa gerçek yönlendirilmedi?
Çin aşısının motivasyonu artık neyse, bu o kadar güçlü bir motivasyon ki; daima yerlilik ve millikten bahseden, Avrupa’yla göçmenler ve orada yaşayan Türkler konusunda sık sık haklı olarak karşı karşıya gelen Türkiye’yi yönetenleri, yalnızca siyasi nedenlerle ve iki Türkiye kökenli bilim insanına dayanak için bile yapmaları gereken tercihi yapmaktan alıkoydu.
Çin aşısının inançlı olmadığı tezlerine katılmamakla birlikte, bu fırsatı kaçırma kıymetine, iki Türkün ürettiği aşıya böylesine sırt çevirme değerine Çin’le kurulan bu zarurî ilişkiyi anlamakta insan zorlanıyor.
Tahminen de sebep, Türkiye’nin kendi insanlarının başarılarına karşı, hepimizin hem tarihten hem de kendi hayatlarımızdan iyi bildiği klâsik ilgisizliği ve hoyratlığıdır yalnızca.
Pek çok lüzumsa muvaffakiyet ve hamasetle heyecanlanan ve gurur duyan devletimizi gereğince heyecanlandırmamış ve göğüslerini kabartmamış gözükse de, hepimizin içinde yaşadığı güç koşullardan çıkıp bu büyük muvaffakiyete imza atmış Dr. Hasret Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin’le çok büyük gurur duymalıyız. En az Merkel kadar…
Karar
