İKTİSAT SERVİSİ

İktisat idaresinde bir koltuk değişimi daha… Hazine Bakanı Lütfi Elvan bir yıllık misyon müddetinin akabinde istifa etti. Yerine ‘faiz sebep’i savunan açıklamalarıyla dikkat çeken yardımcısı Nureddin Nebati getirildi. Nebati yemin konuşmasında da “Önceliğimiz yüksek faiz olmayacak” vurgusu yaptı. Son atamayla koltuk değişimi ‘her yıl bir bakan’ düzeyine ulaştı. Hazine Bakanlığı’nda Berat Albayrak ve Elvan’ın akabinde Nebati üçüncü isim oldu.

ALBAYRAK TAKIMI KADRO HALİNDE YİNE MİSYONA DÖNDÜ

Merkez Bankası’nda da üç isim alındı. Şahap Kavcıoğlu vazifede 8 ayı doldurdu. Öte yandan Hazine Bakanlığı’ndaki son atamayla birlikte iktisat idaresinde ‘Berat Albayrak ekolü’ tekrar baskın hale geldi. 128 milyarın eritildiği süreçte rol alan, ‘faiz sebep’ tezini birinci olarak savunan ve bu vakte kadar iktisat vizyonunun şekillenmesinde perde gerisinde rol alan grubun bu kere fiilen ve takım halinde vazifeye döndüğü belirtildi.

ESKİ TAKIM TEKRAR İKTİSADIN BAŞINDA

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faizi savunanlarla bir arada olmam’ çıkışı tüm gözlerin Elvan’a çevrilmesine neden olmuştu. Bu süreç üstüne Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, istifa etti. Elvan’ın istifasını kabul eden Cumhurbaşkanı Erdoğan yerine bakan yardımcısı Nureddin Nebati’yi atadı. Eski bakan Berat Albayrak’a yakınlığıyla bilinen Nebati’yle birlikte iktisat idaresindeki 3’lü tamamlanmış oldu. Son 3 aylık süreçte Merkez Bankası liderleri da dahil olmak üzere 6 değişim gerçekleşti.

İktisat idaresinde taşlar yerinden oynamaya devam ediyor. Uzun müddettir gündemde olan Hazine ve Maliyet Bakanı Lütfi Elvan’ın misyondan alınması evvelki gece gerçekleşti. Bunun en somut desteği ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faizi savunanla bir arada olamam” açıklaması idi. Vazifeden istifasını isteyen Elvan, Cumhurbaşkanı kararıyla gerçekleşti. Ayrılık sonrası Elvan’dan bir açıklama gelmezken, yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati oldu.

İktisatta alınan yanlış kararların sonu Elvan’a bağlanırken, son 3.5 yılda Hazine ve Maliye Bakanlığında 3 kere değişim oldu. Bu 3 yıllık mühlet zarfında en uzun misyon yapan ise eski bakan Berat Albayrak’tı. Yeni bakan Nureddin Nebati, Berat Albayrak’a olan yakınlığıyla öne çıkıyor.

Böylelikle Nebati ile birlikte Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu ile birlikte Albayrak’ın eski takımı yine iktisadın başına geçti. 128 milyar dolarlık rezervi eriten, kurun tepelerine çıkmasına neden olan kararları alan ve harareti savunan anlayış geri gelmiş oldu. Elvan’ın bakanlığı sürecinde de fikirleriyle dikkat çeken Nebati en son “Düşük faiz avantajı ile birlikte ihracat artışından elde ettiğimiz geliri ithalatımızın en büyük kalemleri olan güç, hammadde ve orta malı yatırımlarına yönlendireceğiz. Bu sayede hem enflasyon üzerindeki kur baskısını azaltacağız hem de istihdamın artmasını sağlayacağız. 2013’ten beri düşük faiz siyasetimizi her uygulamaya yeltendiğimizde güçlü bir itirazla karşılaştık. Bu sefer bunu uygulamada kararlıyız. Sonuç olarak, pandemi sonrası devirde de ülkemiz genç nüfusu, nitelikli işgücü, çağdaş lojistik altyapısı, gelişen teknolojisi ve düşük faiz ortamı üzere birçok cazip yatırım imkanlarıyla istikrarlı bir formda kalkınmasını sürdürecek ve müspet ayrışmaya devam edecektir.

Bu siyasetimize yönelik manipülatif kur ataklarının olduğu bir devirden geçiyoruz. Bunlarla gayrette, tüm kesitlerin, bize dikte edilmiş “yüksek faiz, düşük enflasyon” siyasetinin yanlışlığını yapısal cari açık veren ülkemiz özelinde tekrar değerlendirmelerini öneriyorum” açıklamalarıyla dikkat çekmişti.

‘GÜVENİLİRLİK BİR SEFER DAHA ZEDELENDİ’

Lütfi Elvan’ın istifası yabancı basında da geniş yer buldu. Financial Times: “Erdoğan’ın kabinesinde ekonomik ortodoksluğun son kalan sesi olarak görülen Lütfi Elvan, misyondan ayrıldı.

Nebati düşük faiz siyasetini savunuyor. Elvan, iş dünyası tarafından hürmet görmesine karşın, son aylarda giderek daha fazla izole edilmiş olarak görülüyordu.” Reuters: “Erdoğan, hükümette ortodoks siyasete bağlı kalan son üst seviye yetkili Lütfi Elvan’ın istifasının akabinde perşembe günü Nureddin Nebati’yi Hazine ve Maliye Bakanı olarak atadı.

Güvenirlik biraz daha zedelendi. Bu ayrılık, Erdoğan’ın son 2 yıl içinde üç merkez bankası yöneticisini birdenbire misyondan alması da dahil olmak üzere, üst seviye ekonomik konumlardaki süratli zamanın sonuncusu. Bu atakların siyaset oluşturmanın güvenilirliğini zedelediği görülüyor.” Bloomberg: “Erdoğan, para ünitesini zayıflatan ve enflasyonu ateşleyen agresif faiz indirimleri nedeniyle idarede derinleşen çatlakların ortasında birdenbire maliye bakanını değiştirdi.” Al Jazeera: “Son devirde TL bu yıl dolar karşısında yüzde 40’ın üzerinde bedel kaybetti. Elvan yalnızca Kasım 2020’den bu yana misyon yapıyordu. Bir yıllık misyon müddetinde çok sayıda kriz yaşandı.”

3 YILA 6 DEĞİŞİM SIĞDI

Başkanlık sisteminin sistemin idari yapılanması Cumhurbaşkanı’nca yayımlanan Kararnamelerle Temmuz 2018’de gerçekleşti.

9 Temmuz 2018’de Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Albayrak, Orta Vadeli Program dâhil temel metinlerdeki telaffuz değişikliğiyle hudutlu olmayan, devrin ekonomik kaideleri içinde arz taraflı, kredi genişlemesine dayalı ve para siyasetinde genişletici bir politikayı uygulamaya koydu.

Türkiye’yi kur baskısı altına sokan Albayrak misyona geldiğinde dolar yaklaşık 4.80 lira idi. 8 Kasım 2020’de istifa eden Albayrak, doları 8 liradan iktisat idaresine teslim etti. 128 milyar dolar ise bu süreçte satıldı. Albayrak’ın akabinde Adalet ve Kalkınma Partisi Milletvekili, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Lideri Lütfi Elvan Bakanlık vazifesine getirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 17 Kasım günü partisinin TBMM Küme toplantısında söylediği “Faizi savunanla bir arada olamam, olamam” kelamlarının muhatabının Lütfi Elvan olduğu belirtilmiş ve yalanlanmamıştı. Elvan, 1 Aralık günü istifa etti ve 2 Aralık günlü Resmi Gazetede yerine Nureddin Nebati atandı. Öte yandan son 3 yılda yalnızca bakanlar değil Merkez Bankası liderleri da değişti. Cumhrubaşkanı Erdoğan, faiz hasssiyeti karşısında duran tüm bürokratları bir bir vazifeden aldı. 2019’da Murat Çetinkaya’nın akabinde Merkez, 3 lider daha gördü.

‘BİZE GÖSTERDİĞİ İTİMADA LAYIK BİR BAKAN OLACAĞIM’

Adalet ve Kalkınma Partisi’nden milletvekilliği de yapan Nureddin Nebati, Berat Albayrak’ın bakanlığı devrinde 6 Eylül 2018’de bakan yardımcısı olarak atandı. İstanbul Üniversitesi Kamu İdaresi lisans eğitimi bulunan Nebati, tıpkı üniversiteden siyaset bilimi ve kamu idaresi alanında Doktora derecesi bulunuyor. Bir mühlet öğretim üyeliği yapan Nebati, dokuma kesiminde faaliyet gösteren iş insanlığıyla tanındı.

İş dünyası sivil toplum örgütlerinde de çalışmalar yapan MÜSİAD’ta İdare Heyeti Üyeliği ve İstanbul Ticaret Odası disiplin şurası üyeliğinde bulundu. Ayrıyeten, İlim Yayma Cemiyeti, Ensar Vakf, TÜGVA, BAŞKAN, UTESAV üzere sosyal-siyasal gayeli dernek ve vakıflarda da vazife yaptı. Nebati’nin bakan olarak atanmasıyla, hükümet içindeki faiz aykırısı yaklaşım güçlendirilmiş oldu. Yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, atama sonrası Twitter hesabından, “Rabbim, kolaylaştır, zorlaştırma, Rabbim hayırla sonuçlandır. İşimizde bize doğruluk ver, bizi muvaffak kıl. Sn. Cumhurbaşkanımızın şahsımı layık gördüğü Hazine ve Maliye Bakanlığı misyonunu hayırla ifa etmeyi, bize gösterdiği itimada layık olmayı Rabbim nasip etsin inşallah” halinde bir paylaşım yaptı.

‘MADEM BU TÜRLÜ OLACAKTI ALBAYRAK NEDEN GİTTİ?’

Lütfi Elvan’ın istifası ekonomistler tarafından da yankı buldu. Gelecek Partili Serkan Özcan “Madem dönüp dolaşıp Sn. Nebati’yi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atayacaktınız, Sn. Albayrak’ı neden vazifeden aldınız?” dedi. Analist Ayşe Aydoğdu da “İstifa eden Lütfi Elvan’ın yerine Hazine ve Maliye Bakanı olan Nureddin Nebati kimdir? Nureddin Nebati Berat Albayrak’a çok yakın bir isim birebir vakitte Tügva ve Ensar Vakfı üyesi. 2 maaş alan Nebati, Türk Telekom idare heyeti üyeliği dahil 62 bin lira TL maaş alıyordu” diye konuştu.

‘EKONOMİ EĞİTİMİ YOK’

Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Nureddin Nebati, Elvan’dan evvel ‘görevden af talebi’ kabul edilen Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’a yakınlığıyla biliniyor. Nebati’nin ‘ekonomi’ üzerine hiçbir tahsil görmemiş olması dikkat çekti. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi sitesinde Nebati’nin eğitimiyle ilgili şu bilgiler yer alıyor: “Siyaset Bilimi Uzmanı; İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu İdaresi Kısmını bitirdi. Yüksek lisansını birebir üniversitenin Toplumsal Bilimler Enstitüsünde Milletlerarası İlgiler alanında yaptı. Kocaeli Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsünde Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi alanında Doktora unvanını aldı. Farklı Üniversitelerde Siyaset Bilimi, Türk Siyasal Hayatı, Devlet ve Siyaset Sosyolojisi dersleri verdi.”

‘TAM GAZ MACERA’

İYİ Partili Erhan Usta da “Hazine ve Maliye Bakanı Lütfü Elvan’ın affı kabul edilmiş. Yerine Nurettin Nebati atanmış. Türkiye iktisadının tabutuna bir çivi daha çakıldı” dedi.

Ekonomist Mustafa Sönmez ise “Bu saatten sonra oraya değil Nebati yağ, Trabzon tereyağını bile koysanız işe yaramaz. Titanik’in batışı üzere mübarek. Uzun sürmemesi herkesin hayrınadır” yorumunu yaptı.

Ekonomist İris Cibre de “Ve beklenen oldu Lütfi Elvan yerine Nureddin Nebati Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Hazırlık açıklamaları güzel karşılanmış zaar” paylaşımını yaptı. Ekonomist Oğuz Demir şunu yazdı: “Tamam o zaman! Artık artık faizler düşecek, yatırımlar artacak, üretim ve istihdam coşacak falan filan… Problem bakanın kim olduğu olsaydı keşke.” Ekonomist Uğur Gürses “Tam gaz macera. Allahtan iktisat eğitimi yok; iktisatta deneyler öbür türlü olmazdı” tabirlerini kullandı.

‘EN KIYMETLİ ÖNCELİK YÜKSEK FAİZ OLMAYACAK’

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda bölüm teslim merasimi gerçekleştirildi. Merasimde evvelki bakan Lütfi Elvan ve yeni bakan Nureddin Nebati birer konuşma yaptı. Elvan konuşmasında şu bildirileri verdi: “Görev süremizde çok kıymetli adımlar attık. Mali disiplinden asla vazgeçmedik. Borçlanma açısından başarılı bir yıl geçirdik. Yüksek büyüme performansına karşın cari istikrarda kıymetli güzelleşmeler sağladık.” Elvan’ın açıklamasından sonra Nebati de bir konuşma gerçekleştirdi. Nebati konuşmasında şunları belirtti: “İnşallah herkes için hayırlara vesile olacak bir periyot teslim yapıyoruz. Makamlar gelip geçicidir, kıymetli olan yaptığımız hizmetlerdir. Salgının en ağır periyodunu büyük bir muvaffakiyetle geride bıraktık. Proaktif iktisat siyasetleriyle sürece istikamet verdik. Türkiye salgın sürecinde salgın sürecinde en süratli toparlanan ülkelerden birisi haline geldi. Cumhurbaşkanımızın yıllardır hayalini kurduğu ekonomik olarak tam bağımsız Türkiye vizyonuyla yeni bir yola girdik, en değerli öncelik yüksek faiz olmayacak.” TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından vazifeden af talebi kabul edilen Lütfi Elvan’dan boşalan Hazine ve Maliye Bakanlığına Nureddin Nebati’nin atanmasına ait tezkereyi okuttu. Bilgiç, daha sonra ant içmesi için Nebati’yi kürsüye davet etti. Nureddin Nebati, kürsüye çıkarak yemin etti.

Karar