Dünya’nın tek uydusu olan Ay’da su bulunması, bilim dünyasını heyecanlandırdı. NASA’nın Ay’da üs kurma çalışmalarını güçlendiren keşif, ‘Ay’da ömür var mı?’ sorusunu bir defa daha gündeme getirdi. İşte ayrıntılar…

AY’DA SU BULUNDU! BUNDAN SONRA NE OLACAK?

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) günler öncesinden ipuçlarını verdiği keşfi duyurdu ve tek doğal uydumuz olan Ay’da su bulunduğuna dair sonuncu ispatlara ulaşıldığını açıkladı.

‘Su moleküllerinin tespit edildiği’ açıklaması, NASA’nın Ay’da üs kurma umutlarını da güçlendirecek. Gaye, Ay’ın doğal kaynaklarından faydalanıp bu üssün devamlılığını sağlayabilmek.

Bulgular, Nature Astronomy isimli mecmuada yayımlandı. Daha evvel Ay’ın gölgede kalan kraterlerindeki keşfedilen suyun bilakis, bilim insanları Ay’ın Güneş gören yüzünde su molekülleri tespit etti.

SANILANDAN ÇOK DAHA FAZLASI KEŞFEDİLDİ

Araştırmanın müelliflerinden, NASA’nın Maryland’deki Goddard Uçuş Merkezi’nde misyonlu bilim insanı Casey Honniball, internet ortamında düzenlediği telekonferansta keşfedilen su ölçüsünün yaklaşık ’12 ons şişe suya’ denk geldiğini söyledi. Araştırmacılar Ay yüzeyinde hidroksil (OH) yerine su buzunun (H2O) olduğunu doğruladı.

NASA’da vazifeli Jacob Bleacher da araştırmacıların su tortularının yapısının daha iyi anlaşılması için çalışmalara devam etmesi gerektiğini söyledi. Bu çalışmalar, Ay keşiflerinde suyun erişime ne kadar açık olacağının belirlenmesine yardımcı olacak.

Daha evvel yürütülen araştırmalar Ay’ın yüzeyinde su bulunduğuna dair işaretler olduğunu ortaya koymuştu ancak yeni keşifler, su ölçüsünün sanılandan çok daha fazla olabileceğini gösteriyor.

2024’TE AY’A, 2030’DA MARS’A ASTRONOT GÖNDERİLECEK

BBC’ye konuşan Open University’nde vazifeli bilim insanı Hannah Sargeant, “Bu bize Ay’daki potansiyel su kaynaklarına ait seçenekler sunuyor. Ay’da üssün nereye kurulacağı büyük oranda suyun nerede olduğuna bağlı” dedi.

NASA, 2030’ların başında başlaması planlanan Mars’a beşerli keşif çalışmalarına hazırlık için Ay’a 2024’te bir bayan ve bir erkek astronot göndereceğini duyurdu.

Dr. Sargeant, bu bulguların ‘uzak keşfinin daha sürdürülebilir olması’ çalışmaları açısından değerli olduğunu belirtip “Bunun bir kısmı bölgedeki mahallî kaynakları kullanmak, bilhassa de su kaynaklarını” dedi.

AY’DAKİ SU KAYNAĞI NASIL KEŞFEDLDİ?

Yeni keşiflerin birinci adımını Sofia isimli (Stratosfer Kızılötesi Gökbilim Gözlemevi) teleskobu attı. Değiştirilmiş bir Boeing 747 uçağına yerleştirilen bu teleskop Dünya’nın atmosferinin büyük bir kısmında dolaşıp Güneş Sistemi’ne dair manisiz manzaralar topladı.

Araştırmacılar kızılötesi teleskobu kullanarak su moleküllerine ilişkin olan renkleri belirledi. Bilim insanları suyun ‘Ay camlarında’ kabarcıklar olarak bulunuyor olabileceğini yahut sert etraf şartlarından korunma gayeli toprak taneleri olarak yüzeye dağılmış olabileceğini söylüyor.

Diğer bir araştırmada bilim insanları Ay’ın ‘soğuk tuzaklar’ olarak da bilinen gölgede kalan kısımlarını inceledi. Suyun buralarda kalıcı biçimde yerleşmiş olabileceği düşünülüyordu. Araştırmacılar ‘suyun (buz kütlelerinin), Ay yüzeyinin yaklaşık 40 bin kilometrekaresinde mahsur kalmış olabileceği’ sonucuna vardı.

AY’DA SU BULUNMASI NE MANAYA GELİYOR?

Dr. Sargeant, “Bu, üs kurmak isteyeceğimiz yerler listesini genişletmiş oluyor” dedi. Gelecek birkaç yıl için planlanan birkaç tek seferlik Ay misyonları var. Lakin uzun vadede, Ay’ın yüzeyine kalıcı üs kurma planları yapılıyor.

Open University’de vazifeli araştırmacı Dr. Sargeant, “Bunun birtakım tesirleri olabilir. Bize birtakım incelemeleri yapabilmemiz için vakit kazandırabilir. Ay üs fikriyle ve nereye gideceğimizle ilgili hali hazırda çalışmalarımız devam ediyor. Lakin artık bunlar daha umut verici oldu” dedi.

“Zaten Ay’a gideceğiz” diyen Dr. Sargeant, “Ama bu bize daha fazla seçenek sunuyor ve gideceğimiz yeri daha heyecanlı hale getiriyor” diye konuştu. Uzmanlar, buz ve suyun nasıl çıkarılacağı tespit edildikten sonra ‘Ay ekonomisinin’ de geleceğine ait temellerin atılacağını söyledi.

Roket yakıtını Dünya’dan göndermek yerine Ay’da üretmek, maliyeti de daha düşürecektir. Hasebiyle Ay keşfine çıkanlar Dünya’ya dönmek istediklerinde yahut öteki yerlere gitmek istediklerinde suyu, uzay araçlarının gücü için yaygın olarak kullanılan hidrojen ve oksijene dönüştürmek için kullanabilir.

Ay’da yakıt dolumu yapmak, uzay seyahatlerinin maliyetini de düşürür ve Ay’daki üssü mali açıdan daha karşılanabilir hale getirir.

AY’DA HAYAT VAR MI?

Ay kayaları ve toprağı üzerinde yapılan çalışma, uydunun 4 milyar yıl ile 3.5 milyar yıl evvel hayat için elverişli şartlara sahip olduğunu ortaya koydu.

20 Temmuz 1969’da Ay’a birinci ayak basan insan olan Neil Armstrong, kaya kesimleri bulup Dünya’ya getirdi.

Neil Armstrong ve sonrasında Ay’a giden uzay öncüleri, uydudan çok sayıda kaya ve toprak getirdi. Bu örnekler üzerinde çalışmalar yapan bilim insanları, Ay’ın bir devir hayatı destekleyecek elverişli şartlara sahip olabileceğine ortaya koydu.

Yeni bulgulara nazaran Ay’da 4 milyar yıl evvel volkanik hareketlilik tavan yapmıştı. Bu hareketlilik yarım milyar yıl sürdü.  500 milyon yıl boyunca Ay yüzeyinde, su birikintisi oluşturmuş olabilecek uçucu gazlar püskürüyordu. 

Ay yüzeyinden püsküren duman ve su buharı, uydunun etrafında 500 milyon yıl mühletle atmosfer katmanı oluşturmuş olabilir.

Günümüzde Ay son derece çorak ve ıssız görünse de, atmosferi olmasa da, sodyum ve potasyumdan oluşan son derece ince bir gaz katmanı tarafından çevreleniyor.

AY’DA YAŞAMA DAİR İZLER BULUNDU

Washington Eyalet Üniversitesi’nde misyon yapan ve Ay’da ömür çalışmasını yürüten astrobiyolog Dirk Schulze-Makuch, Ay’ın oluştuğu birinci devirlerde sıvı su ve kıymetli oranda atmosfer bulunuyorsa, uydu yüzeyinin hayat için elverişli olabileceğine vurgu yapıyor.

Dirk Schulze-Makuch’a nazaran Ay üzerinde bir vakitler var olması mümkün su birikintileri içerisinde mikroskobik hayat bulunma mümkünlüğü son derece yüksekti.

Bugüne kadar yapılan Ay vazifelerinden elde edilen örnekler üzerinde çalışan bilim insanları, Ay’ın mantosunda yüksek ölçüde su bulunduğuna delil olan birtakım datalar elde etti. 

Ayrıyeten Ay’ın oluşumunun birinci evrelerinde, uyduyu Güneş rüzgarlarına karşı koruyan manyetik bir alan da var olmuş olabilir.

Pekala milyarlarca yıl evvel Ay’da ömür varsa, Ay nasıl görünüyordu, oradaki canlılar neye benziyordu ve Ay’da hayat nasıl başlamıştı?

Dünya’da ömrün 3.8 milyar yıl evvel siyanobakterilerle başladığı iddia ediliyor. 3.8 milyar yıl evvel Dünya ve öbür gezegenler ağır meteor bombardımanı altındaydı. Siyanobakteriler de Dünya’ya çarpan meteorlarla gelmiş olabilir.

Bu durum Ay için de geçerli. Meteorlar dünyaya siyanobakterileri getirmişse büyük olasılıkla Ay’a düşen meteorlar da misal gereçleri uyduya taşıdı.

Karar