SALİHA SULTAN/KARAR
Venedikli ressam Gentile Bellini’nin Fatih Sultan Mehmet portresinin Londra’da yapılan açık artırmada İBB tarafından yaklaşık 8 milyon liraya satın alınmasının yankıları sürüyor. Toplumsal medya İBB’yi ‘Fatih portresini İstanbul halkına kazandırdı’ diyerek takdir edenler ve ‘İBB milletin parasını çöpe attı’ diyenler arasında ikiye bölünmüş durumda. Yaklaşık bir aydır portrenin müzayedede satışa çıkacağı haberini uzunluk boy paylaşan medyamızda ise portrenin İBB tarafından satın alındığının ortaya çıkmasının akabinde, şimdi kimin aldığını bilmeden yaptıkları haberin tweetini silenler, yapıtın Bellini’ye ilişkin olduğunun kuşkulu olduğunu yazıp çizenler oldu. Kimliğini bile bilmediğimiz bir yabancı tarafından alınsaydı ‘rekor’ fiyata satıldığı için gururlanacağımız Fatih Sultan Mehmet portresinin, İBB’nin satın almasıyla bir tartışma konusu haline gelişinin arkasındaki hikayeyi araştırdık. İBB ismine müzayedeye katılan isimlerden İBB Sözcüsü Murat Ongun yapıtın satın alınma sürecini ve toplumsal medyadaki yansıları KARAR okuyucuları için kıymetlendirdi. Sanat tarihçiliğimizin saygın isimlerinden Prof. Dr. Kıymet Giray’da portrenin Türkiye ve İstanbul için kıymetini ve Bellini ürünü olup olmadığına yönelik tartışmalar hakkındaki görüşlerini aktardı. İBB Kültür Varlıkları Daire Yöneticisi Mahir Polat ise, evvel belediyenin Saraçhane’deki ana binasında halka sergilenecek yapıtın akabinde İBB koleksiyonuna şahsi oluşturulacak bir müzede konum alacağını kaydetti.
KIYMET GİRAY: TARTIŞMAYA GEREK YOK BELLİNİ’NİN
Cem Sultan halk tarafından sevilen mağdur bir sultan olduğu için tabloda yanında duran kişinin o olduğu düşünülüyor. Fakat bilinen bir gerçek var ki o da şu Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u aldıktan sonra kütür ve sanata paha veren çalışmalarda bulundu. Venedik ve Osmanlı münasebetlerinin güçlenmesini sağladı ve Topkapı Sarayını yaparken bugünkü Batılı ressamların çalışmalarından oluşan padişah koleksiyonu fotoğraflarının başlangıcını oluşturdu. Bellini, Venedik ekolünü temsil eden dört sanatkardan biridir. Bellini mektebi, ailesi dediğimiz mektep portre fotoğraflarıyla ünlüdür. Fatih okuyan ve bilen bir padişah olarak bunun farkındadır ve münhasıran Bellini istemiştir saraya. Ekolün en genç üyesi Gentille İstanbul’a gönderilir. Beni şaşırtan Bellini’nin yaptığı yapıtların Topkapı Sarayı’nda olmasını beklerken yurt dışında çıkması, Fatih’in sarayda olmasını istediği portrenin İngiltere’de bulunması. Biz Topkapı Sarayında bir stant gerçekleştirdik, o devir dilerdik ki o portre de Topkapı sarayında olsun. İBB’nin de Abdülmecid’den Cumhuriyet Türkiye’sine bütün periyotları kapsayan çok varlıklı bir koleksiyonu var. Kitabını 2018’de ‘Şehremaneti’ ismiyle İBB’den yayınladım. Artık bu koleksiyonun katılan yeni Bellini ekolü fotoğrafıyla birlikte o koleksiyonun bir müzeye dönüşmesini bekliyorum. “Resim Bellini’nin midir?” diye bir tartışma yapmayı da hakikat bulmuyorum, Christie’s üzere donanım sahibi bir kurumun yerinde ekspertizler aldığını düşünüyorum ve üslup olarak Bellini usulünü taşıdığını görüyorum.
MURAT ONGUN: BAŞKAN İSTANBUL’A YAKIŞIR DEDİ, ALDIK
On gün kadar evvel müzayede haberi basına yansıdığında Sayın Ekrem İmamoğlu “Fatih Sultan Mehmet portresi İstanbul’a yakışır. Tablonun satın alınma konusuna bir bakalım, araştıralım, katılma koşulları neymiş? Bu tabloyu katiyen İstanbul’a kazandıralım” dedi. Bunun üzerine harekete geçtik ve Londra’ya gitmeden müzayedeye katılabileceğimizi öğrendik. Süreci saklı tuttuk. İBB’nin almak istediğini duyunca fiyat yükselterek ket olmaya çalışanlar da olabilirdi zira. Müzayedeye Dış İşleri Daire Liderimiz Mehmet Alkanka ve ben telefonla katıldık. Önümüzde birinci başta 6-7 kişi vardı, sonra bu sayı 1’e düştü. Açık artırma işi bir strateji işi tıpkı vakitte. On saniyede rakibin üzerinde bir teklif vermeniz lazım ve ne kadar ısrarlı olduğunuzu karşı tarafa hissettirmeniz gerek. Önümüzdeki de ısrarcıydı lakin kısa vadede onu da düşürdük, anladı ki bir milyon pounda da çıksa biz yapıtı bırakmayacağız.
“CAHİL DEĞİLLERSE ARKA NİYETLİLER”
Büyükşehir Belediyesinde bu türlü bir vukuat görülmedi daha evvel. Fatih Sultan Mehmet portresi tamamıyla İstanbul’la ilgili bir mevzu, kayıtsız kalmamız imkansızdı. Toplumsal medyada olumlu reaksiyonlar de, olumsuz reaksiyonlar de var. Herkesin bilmesi gereken şu ki, İBB maddi manevi her açıdan Türkiye’nin en güçlü kurumlarından birisidir. Pandemi sürecinde hükümetten bir lira para gelmedi lakin biz birçok yardım yaptık. İBB’yi farklı belediye yahut kurumlarla kıyaslamak yanlış olur. “Bu parayı metroya harcasaydılar” diyen var. Yapmıyormuşuz üzere. Kıymetli sanat yapıtlarını toplamak parayı sokağa atmak değildir bilakis İstanbul’un geleceğine yatırım yapmaktır. Bu sokağa atılmış bir para değil. Bunlar cahilce değil ise arka niyetli söylemler.
MAHİR POLAT: ESERİN ‘UCUZ’ OLMASI TÜRKİYE’NİN AYIBI
Portreyi evvel elverişli koşulları sağlayarak belediye sarayında, halkın konutunda halkın ziyaretine açacağız. Akabinde da bu ürünle değerlendireceğimiz bir müze fikrimiz var. Bina olarak aralarında Fatih’le bağı olanların da yan aldığı birçok alternatifimiz var. Elimizdeki bu biricik kaynağa nazaran bir planlama yaparak hareket etmek istiyoruz, bu bahiste kamuoyundan da destek bekliyoruz. Fatih’in yadigarıyla ilgili öteki girişimlerimiz de var, oralarda da değerlendireceğiz. Yapıtı pahalı bulanlar da bizi şaşırttı. Esas soru neden bu kadar ucuza aldık?” olmalıydı. Zira sanat piyasasında bir yapıtın alıcısı varsa kıymetlidir. Yapıtı bu kadar ucuza aldık zira daha evvel Fatih’in alıcısı olmamış. Türkiye’nin kültür başkanları Fatih’e sanat piyasasında sahip çıkmamış. Ucuz olması ürünün değersizliği değil, talep olmamasından. Sizin paha atfetmediğiniz bir şeye sanat piyasası da atfetmez. Biz ürünü İstanbul’da bir apartman parasına satın aldık. İstanbul apartmanına paha verdiği kadar Fatih’e bedel verseydi bu fiyata alamazdık. Bu ayıbı mahalden kaldırdık, bugün bedeli artık emin olun 7 milyardır.
Karar
