Muğla’nın Milas ilçesinde yer alan Herakleia Antik Kenti’nde birinci hafriyat çalışmaları başladı. 35 yıl evvel Annelise Pechlow başkanlığındaki bir grup tarafından yüzey araştırılması yapılan ve kıymetli datalara ulaşılan antik kentin bilimsel sorumluluğunu Selçuk Üniversitesi, Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zeliha Masraf Büyüközer üstleniyor.
Arkeolojik kazıların başlangıcı için Endymion Kutsal Alanı’nın seçildiğini belirten Büyüközer, “Latmos Herakleia Antik Kenti, antik periyotta fevkalâde jeolojik oluşumlar olan Latmos Dağlarıyla Bafa Gölü ortasında kurulmuş bir kent. Bu coğrafya doğal güzellikleriyle her devir ilgi çekmiş ki daha en erken devirlerde yani tarih öncesi çağlarda beşerler Latmos Dağı’nda kutsal alanlar oluşturmuşlar burada tapınımlarını yapmışlar. Burayı Anadolu’nun yerli rabbi, hava yaradanı ve fırtına rabbinin konutu olarak kabul etmişler” dedi.
Daha sonra milattan evvel birinci binde bu bölgenin yerli halkı olan Karlar’ın, şu anda Latmos Antik Kenti olarak isimlendirilen bir vadinin içinde kent kurduklarını ve birinci kez burada yerleşik yaşama geçtiklerini kaydeden Büyüközer, kelamlarına şöyle devam etti:
İskender devrinde ise İskender’in kumandanları Latmos kentini buraya bugünkü bulunduğumuz kentinin olduğu yere taşıtıyor. Latmoslular doğal birinci başta buna direniyorlar kendi konutlarından, yerlerinden ayrılmak istemiyorlar. Ancak biraz zorbalıkla buradaki meskenleri yıktırarak, yapıları yıktırarak onların materyallerini de bu alana taşıtarak yeni bir kent inşa ettiriyor İskender’in kumandanı.
Akabinde bir devir burası bir körfez, bir liman kenti olarak bir anda gelişiyor. O nedenle de kentin kamu yapıları zenginleşiyor. Agora merkezli bir planlama kelam konusu. Kamu yapılarıda bu Agora’nın etrafında yer alıyor. Roma periyodunda Menderes Irmağının taşıdığı alüvyonlarla körfezin ağzı kapanıyor ve Bafa Gölü’ne dönüşüyor bu körfez. Ondan sonra Herakleia biraz ehemmiyetini yitiriyor, küçülüyor. Nüfusun azaldığını görüyoruz. Milattan sonra yedinci yüzyılda Sina Yarımadası’ndan Arap akımlarından kaçan Hristiyanlar bu bölgeye geliyorlar. Latmos Dağları’nın o kayalık toprağının aslında ne kadar korunaklı olduğunu görüyorlar ve bu kayalık yere manastır kompleksleri inşa ediyorlar. Ardından on üçüncü yüzyılın ortalarında Menteşe Beyliği’nin kurulmasıyla Hristiyanlar bu bölgeyi terk ediyor. Ve on dokuzuncu yüzyılda da Türkmen göçerler tarafından Kapıkırı Köyü kuruluyor.
Burası tabiat parkı doğal sit alanı ve tıpkı vakitte arkeolojik sit alanı. Latmos Dağı ve Bafa Gölü üzere tabiat mükemmellerine sahip olması sebebiyle de pek çok turist tarafından ilgi çeken bir alan. Günümüzde de bilhassa son yıllarda pandemiyle bir arada aç alanlara olan ilginin artmasıyla Kapıkırı’na gelen Herakleia Antik Kentini ziyaret eden turist sayısında da çok fazla artış oldu.”
Büyüközer, konservasyon çalışmaları yapacaklarını belirterek bilhassa Göl Kalesi’nin Bizans periyodu yapısı olması hasebiyle dahaçok yıpranan yapıların başında geldiğini belirtti ve bu nedenle birinci olarak buraya müdahale edileceğini aktardı.
