DW Türkçe’den Alican Uludağ CİMER üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) muhalefetin sık sık gündeme getirdiği “128 milyar dolar nerede?” sorusunu 16 Nisan 2021’de sordu. Merkez Bankası yaklaşık 7,5 ay sonra bu soruya cevap verdi. TCMB’den yapılan açıklamada, 128 milyar doların “Türkiye’de artan sermaye çıkışları, azalan direkt yatırımlar, turizm ve ihracatta yaşanan süratli daralma nedeniyle iktisatta yüksek fiyatta döviz talep fazlası ortaya çıkması” nedeniyle satıldığı savunuldu. Merkez Bankası satılan rezervlerle piyasanın döviz likidite gereksiniminin karşılandığını ileri sürdü.
Kasım 2020’de Instagram üzerinden istifasını duyuran eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak‘ın Merkez Bankası rezervlerini mahallî seçimler öncesinde dolardaki yükselişi frenlemek için satılmasına göz yumduğu ekonomistler ve muhalefet tarafından sık sık gündeme getiriliyordu.
128 milyar doların akıbetini soran muhalefete iktidar kanadından çelişkili cevaplar gelmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptığı açıklamada, rezevrlerin Merkez Bankası’nın kasasında durduğunu söylerken, diğer bir açıklamada koronavirüs salgını nedeniyle vatandaşların durumu düzgünleştirmek için satıldığını söz etmişti.
MERKEZ BANKASI: SALGINDA HARCANDI
Merkez Bankası CİMER üzerinden verilen yazılı cevapta, dünyada daha evvel görülmeyen bir krize yol açan koronavirüs salgının tüm ülkeleri olağan dışı önlemler almak mecburiyetinde bıraktığı savunuldu. Merkez Bankası, verdiği karşılıkta 128 milyar doların satılmasının münasebetini şöyle savundu:
“Diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu üzere Türkiye’de bu periyotta artan sermaye çıkışları, azalan direkt yatırımlar, turizm ve ihracatta yaşanan süratli daralma nedeniyle iktisatta yüksek meblağda döviz talep fazlası ortaya çıkmıştır. Ek olarak mevcut jeopolitik konjonktürün de yarattığı baskılar, makro finansal istikrarı sağlamak üzere iktisatta döviz likidite gereksiniminin karşılanması gerekliliğini doğurmuştur. Bu nedenlerle finansal istikrarın korunması, ödemeler istikrarı finansmanı ve döviz arz-talep dinamikleri kapsamında süreçler gerçekleştirilmiştir.”
Satılan 128 milyar dolarla gerçek kesim, finans kesiti ve kamu kurumlarının muhtaçlığı için kullanıldığını süren Merkez Bankası açıklamasına şöyle devam etti:
“Bu sayede ülkemiz iktisadının üretim, istihdam ve ihracat kapasitesi korunmuş, gerçek bölümün, finansal bölümün ve kamu kurumlarının döviz likiditesine erişim ve dış ödemeler noktasında rastgele bir meseleyle karşılaşmaması için gerekli önlemler alınmıştır”
KERİM ROTA: O GÜN TL’Yİ MUHAFAZAYA ÇALIŞAN İKTİDAR BUGÜN AYKIRISINI SAVUNUYOR
128 milyar dolar rezervin Merkez Bankası tarafından satıldığını ortaya birinci çıkaran isimlerden Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri, bankacı Kerim Rota, Merkez Bankası’nın bu cevabının iktidarın mevcut iktisat siyasetleriyle çeliştiğini kaydetti. Karşılığın değerli cümleler barındırdığını belirten Rota, bunlardan birincisinin bu süreçlerin üretim, istihdam ve ihracatı desteklemek için yapıldığı savı olduğunu kaydetti. Rota, “Bunu çok farklı buldum. Şimdi ortadan bir sene geçti bu 128 milyar dolar sorunundan üzerinden. Artık üretim, istihdam ve ihracatın desteklenmesi için tam aksisi bir siyasetin, yani Türk parasının değersizleştirme siyasetini yeniden tıpkı iktidar yapıyor” dedi.
Merkez Bankası’nın bu süreçleri likidite sağlamak için yaptığını savunmasını da eleştiren Rota, “Oysa Merkez Bankası’nın biliyorsunuz likidite sağlamak için birçok aracı var, döviz satmak bunlardan en sonuncusu olması gereken ve en kısa olması gereken. Halbuki bu birinci seçenek ve en uzun periyodik seçenek olarak merkez bankasınca tercih edildi” değerlendirmesini yaptı.
Kerim Rota, kamu kurumlarının döviz muhtaçlıklarını Merkez Bankası’ndan Hazine yoluyla sağlamak için yasal bir alt yapıya sahip olduğuna dikkat çekti. Bu nedenle bunun için kapı gerisinden süreç yapmaya gerek olmadığını söz eden Rota, “Net halde Hazine, Merkez Bankası’ndan bu dövizleri satın alabilir ve bu süreçleri kamuya açıklayabilirlerdi. Bunu yapmamışlar” dedi.
Kerim Rota, bu periyotta bankaların ve aracı kurumların önemli manada döviz alım satımı yapmadığını belirtti. Merkez Bankası’nın karşılığında “finansal kesim” diyerek vatandaşın dövize olan kışkırtılan tercihinin üzerini peçelediğini kaydetti.
Karar
