SALİHA SULTAN

Sinema dünyasının kültlerinden ‘Cennetin Çocukları’, ‘Cennetin Rengi’, ‘Baran’ sinemalarının direktörü İranlı ünlü direktör Majid Majidi İstanbul’da ‘Master Class’ (Ustalık Sınıfı) dersi verdi.

Milletlerarası Kızılay Dostluk Sinema Festivali’nin konuğu olan Majidi’nin Atlas Sineması’nda düzenlediği aktifliğine yağışlı havaya karşın 500’e yakın genç sinemacı ve direktör katıldı. Direktör Faysal Soysal’ın moderasyonunu yürüttüğü ve Farsçadan Türkçeye çeviri yaptığı aktiflikte Majidi birinci olarak sinemaya çocuk yaşlarda ilgi duyduğunu anlattı.

Sinemaya birinci olarak oyunculukla adım attığını söyleyen Majidi “Oyunculuk sanatını başından beri çok sevmemekle birlikte biliyordum ki sinema dünyasına lakin bu türlü girebilirdim. Lakin her vakit gayem kendi kaygımı, kafamdakileri, hayallerimi tasvir etmek ve onları yönetmekti. On sinemada oyuncu olarak çalıştım lakin bir yandan kısa sinemalar yapmaya başladım” dedi.

“İnsanın hoş sinemalarla anılması çok önemli” diyen Majidi, sinemacı olmasının arkasındaki kanıyı ise şöyle tanım etti: “Ama bence bir sanatçı bir cümle söylemeye çalışır, tek bir cümleyi arar. Bir ağaç üzere, kolları yaprakları vardır ancak başındaki ağaçtır. Bunun üzere ben de sinemalarımda o cümlenin izini sürmeye çalıştım, varoluşumu ortaya koyan o cümleyi aradım. Bütün derdim kendime ilişkin olan bir dünyayı bir biçimde şekillendirmek ve onu görsel haline getirmek. Bilhassa beşere dair sorularım var. Cennetin Çocukları sinemam benim dünyam, benim çocukluğumdu. Sinemayı bu tarafıyla çok seviyorum.”

Majidi “Herkes bu sinemaların çok iyi imkanlarla yapıldığını düşünüyor lakin hiç de o denli değil. Her sinema için sıfırdan başladık. İki yıl üretimci aradım, “Bundan sinema mi olur?” diyerek, kolay görerek reddettiler. Bunu, salonda sinema aşığı birçok direktör gördüğüm için bilhassa söylemek istedim, sizin baktığınız açı kıymetli, o açı için savaşmaktan asla vazgeçmeyin” diye konuştu.

SENARYOMU ÇEKMEDEN TOPLUMUN FARKLI BÖLÜMLERİNDEN 12 ŞAHSA ANLATIYORUM: Gençlere bir sinema yapmanın en kıymetli adımının güçlü bir senaryo olduğunu aktaran Majidi, şu tavsiyeleri verdi: “Hitchcock’a soruyorlar sinemanın değerli noktaları nedir diyorlar o da ‘Üç şey vardır, bir senaryo, iki senaryo, üç senaryo’ diyor. Lakin nasıl bir senaryoya ulaşacağız, o çok kıymetli bir nokta. Birçok vakit iyi senaryo, sinema ve başarılı isimlerin kitaplarını okursak senarist oluruz diye bir ön bilgimiz var. Bunlar esasen formüldür, bir senaryo oluşturmadaki sır aslında hayat deneyimi, kendi hayatınızdaki deneyiminiz ve hayatı ve sineması, her şeyi izlemek. Ben şayet bir üniversitenin dekanı olsaydım öğrencilere iki yıl teorik bir ders verdirir, öbür iki yıl hepsini dünyayı gezmeye gönderirdim. Farklı kültürleri, adetleri görsünler ve dönüp tez yazsınlar, bu tez ile onları mezun ederdim.”

Alanda yapılan müşahedenin senaryoyu güçlendireceğini belirten Majidi, senaryonun gücünü anlamanın yolunu ise şöyle anlattı: “Çoğu vakit birinci kıssayı yazdıktan sonra genel olarak sanatkarlar kendilerine güvendikleri için en iyiyi yazdıklarını hisseder, böyleyiz. Pekala bu türlü mi? Bunun gerçeklik hissesi var mı, insanlara geçecek mi bunu nasıl anlayacağız? Bunu kendi deneyimlerimden hareketle aktarayım. Toplumun farklı bölümlerinden on, on iki insan seçiyorum. Bu öykümü onlara anlatıyorum ve karşılığını görmeye çalışıyorum. Ve bunlar toplumun farklı katmanlarından olduğu için birinci olarak gerçek anlatabiliyor muyum, sonra onların tepkilerinden ne kadarını anladıklarına bakıyorum. Öykü ile kurdukları alaka, gözlerinden aldığım güce bakıyorum. Bakış açılarından, söylediklerinden ortak bir duyguya varabiliyorsam gerçek yolda olduğuma inanıyorum.”

Majidi, kelamlarının devamında şuna işaret etti: “Elinizde güçlü bir senaryo varsa sinemanın yüzde ellisini başarmışsınız demektir. Geri kalan icra. Aykırısı ise, senaryo yüzde otuz ise bütün gücünüzü ortaya koysanız bile başarılı olmanız güç ihtimal.”

Direktör Majidi, genç bir sinemacının kendisine yönelttiği “Müslüman sinemacılar iyi sinema çekmek için ne yapmalı?” sorusuna ise şu karşılığı verdi “Sinema sanat alanında değerli, Müslüman ya da gayrimüslim alanı yoktur. Başlı başına bir olay, bazen pes ettiğiniz anlar bile olabilir ancak bir köle üzere kendinizi adamanız gerekir ki sonuca ulaşabilesiniz.”

KÖR OLAN BENMİŞİM O ÇOCUKLAR DEĞİL

‘Majidi’nin ‘Cennetin Rengi’ sinemasını çekmeden evvel sinemaya hazırlanırken yaşadıklarına dair şu anlattıkları ise salondaki genç sinemacılar üzerinde büyük tesir yarattı: “Cennetin Rengi’ni çekeceğimde birçok kişi sakın bunu yapma dedi, beni dediler konuştular. Bu sinemaya girişmek biraz sıkıntı oldu benim için bu yüzden.

Körler okulundan üç çocukla Hazar kıyılarına seyahat etmiştim. Zira tabiat burada çok güçlü, ağaçların sesleri, kuşun ötüşü, rüzgar çok güçlü orada. Onları hiç bilmedikleri bir yere götürmek ve öbür türlü seslerle tanıştırıp bu reaksiyonları hakikat okuyup okuyamadığımı görmek istedim.

Bu çocuklar dokuz, on yaşlarındaydı. Birinci gün bir ormana gittik. Yürümelerini, keşfettikleri şeylere karşı yansılarını anlamaya çalıştım. Biraz ilerledikten sonra içlerinden biri dedi ki ‘Ne kadar da hoş bir ışık’. Nasıl, bunlar kör değil mi diye şaşırdım. Ve bir şey demeden anlamaya çalıştım. Baktım ki güneş bazen ağaçlardan güçlü bir halde yansıyor, demek ki yanaklarını ısıtıyor diye düşündüm. Ben de gözlerimi kapattım ve biraz ilerledim lakin sabah serinliğiydi ve bu ısı ile anlaşılan bir ışık değildi.

Onlara ‘O hoş ışığı gördüğünüzde bana söyler misiniz?’ dedim sonunda. Biraz sonra ‘Yine geldi ve yanağıma dokundu geçti’ dediler. O vakit anladım ki halbuki ağaçların ortasından esen rüzgarı ışık olarak algılıyorlarmış. Bu ne kadar şairane bir şey diye düşündüm. Onlarla yaptığım seyahatte anladım ki asasında kör olan bizlermişiz, onlar değil. Onlardan ilhamla Cennetin Çocukları sinemasını yaptım.”

ANALOG DÜNYA YARATICILIĞI GELİŞTİRİYOR

Majidi, aktiflikte genç sinemacılara kendisinin analog dünyaya ilişkin bir sinemacı olduğunu da paylaşarak, şunları kaydetti: “Ben analog bir dünyadan geldim. Negatif analog dünyanın kendine ilişkin iyi yanları ve dezavantajları var.

Negatifle çalıştığınızda bir sinemada 90 halka var, her halka 4 dakikaya tekabül ediyor. Bir sineması 90 halka ile bitirmek zorundasınız. Biz analog dünyada ışığı, sesi, her şeyi prova ediyor, ayarlıyor o denli kayda basıyorduk. Artık dijital ile çalışan öğrencileri görüyorum, 50 tekrar almış fakat biri başkasından iyi değil. Analoğun en kıymetli farkı, bu sonluluğunun sizin yaratıcılığınızı muazzam geliştirmesi.

Siz dört dakikalık bandın üç dakikasında iyi çekmek zorundasınız zira. Dijital dünyadan da istifade edilmesi gerektiğini düşünüyorum alışılmış, çok varlıklı bir imkana sahip dijital dünya. Mesela evvelce üstünde ağaç olan bir zirve bulamayabiliyordun. Bugün o zirveyi, ağacı yapan programlar var. Fakat ben her vakit doğal olandan yanayım, bu direktörler için de izleyici için de gerçeklik yaratır, izleyiciye değişik his verir. Sinemalarımda çok az bu programları kullanmaya çalışıyorum bu yüzden.”

Karar