Rekor artış yaşanan döviz kuru, maliyet hesaplarını da olumsuz etkiledi. 50 kuruşun üretim maliyeti, neredeyse iki katına çıktı. yla birlikte yükselen dolar/TL kuru, madeni paraların basım maliyetlerini yükseltti.
CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, bir çalışma yaparak bilhassa madeni paraların basımındaki madenlerin fiyatının yükselmesi ile para maliyetinin nasıl yükseldiğini ortaya koydu. Yalım, “Darphane’nin güç, işçi ve başka sarfiyatları var. Merkez Bankası madeni para basımında önemli ziyan ediyor” dedi.
TEDAVÜLDEKİ MADENİ PARALAR NELER?
CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım’ın çalışmasına nazaran, halkın ‘bozuk para’ olarak nitelendirdiği 1, 5, 10, 25, 50 kuruşların ve 1 liranın maliyetleri son devirde inanılmaz ölçüde yükseldi.
Yalım, bozuk paralarda kullanılan madenlerin maliyetlerini belirledi. Buna nazaran, madeni paralarda bakır, nikel ve çinko madenleri kullanılıyor. Dövizdeki artışla birlikte madeni paraların maden bedelleri de yükseldi.
TÜRK LİRASINDA MADENİ PARALARIN BASIM MALİYETİ NE KADAR?
Paralardaki maden kıymetlerinden yola çıkarak hesaplama yapan Yalım, 1 kuruşun basımında 26 kuruşluk maden kullanıldığını saptadı. Yani 1 kuruş basmak için Merkez Bankası, 26 kuruşluk bakır ve nikel madeni alıyor. 5, 10, 25, 50 kuruşluklar ve 1 TL’lik madeni paralarda ise bakır ve nikele ek olarak çinko da kullanılıyor.
Hesaplamaya nazaran 5 kuruşun maden maliyeti 28 kuruşa, 10 kuruşun maliyeti 31 kuruşa, 25 kuruşun maliyeti 39 kuruşa ve 50 kuruşun maliyeti de 83 kuruşa yükselmiş durumda. 1 TL’nin maden maliyeti ise 99 kuruş olarak hesaplanmış.
1 VE 5 KURUŞ KULLANILIYOR MU?
Paralardaki maden bedellerinin yükselmesiyle kimi madeni paralar bulunmuyor. Tüm araştırmalarına rağmen 1 ve 5 kuruş bulmakta zorlandıklarını lisana getiren Yalım, şöyle konuştu: “Madeni paraları eritip içindeki madenleri ayrıştırarak satmak kârlı hale geldi. Bu yüzden Merkez Bankası hükümetin izlediği yanlış siyasetler nedeniyle madeni para basımında ziyan ediyor.
Madeni paraları toplayan hurdacılar da kâra geçiyor. Kuruşları toplayıp erittikleri için piyasada gereğince kuruş bulunmuyor. Ayrıyeten maden zaten para olmuyor. Bunun için kurulmuş Darphane var. Orada çalışanlar var, harcanan güç, işçi ve başka sarfiyatlar var.”
TEDAVÜLDEKİ BOZUK PARALARIN ÜRETİM MALİYETİ
1 kuruş > 26 kuruş
5 kuruş > 28 kuruş
10 kuruş > 31 kuruş
25 kuruş > 39 kuruş
50 kuruş > 83 kuruş
1 TL > 99 kuruş
CUMHURİYET DEVRİ TEDAVÜL PARALARI
Karar
