İKTİSAT SERVİSİ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yüksek enflasyon karşısında faiz indirimine gitmesinden bu yana dolar/TL kuru üst taraflı rekor kırmaya devam ediyor.
9.24 düzeyini geçen kurda artış sürerken başta güç olmak üzere birçok kalemde iğneden ipliğe artırım bekleniyor. Güç gereksiniminin büyük kısmını yurt dışından dövizle alan Türkiye’yi çetin bir kış bekliyor. Eylülden bu yana artırım yağan akaryakıtta fiyat artışları artık durmuyor.
Akaryakıtta kamu dayanağı motorin ve LPG otogaz için sona ererken, akaryakıt için de sona yaklaşıldı. Akaryakıta 40 kuruş, motorine 41 kuruş artırım yapıldı.
Motorinde eşel taşınabilir takviyesi sona erdiği için fiyat artışının tamamını pompaya yansıdı. Akaryakıttaki artışın ise 23 kuruşluk kısmı ÖTV’den karşılanacak, 17 kuruş ise pompa fiyatlarına yansıdı. Güç Piyasası Düzenleme Konseyi (EPDK), elektrik tavan fiyatını yüzde 33 artırdı.
Buna nazaran, firmaların verdiği piyasa takas fiyatları, bugünden itibaren son iki aydan başlamak üzere, son 12 aydaki ortalama fiyatın üç katı halinde uygulanacak. Yani 6 Ekim 2020’de Resmi Gazete’de yayınlanan kararla ‘iki katı’ olacak halde belirlenen tavan fiyat, kararla birlikte üç katına çıkarılmış oldu. Güç uzmanlarına nazaran bu karar, perakende satış tarifelerini de artırarak vatandaşın faturalarına hissedilen bir formda yansıyacak.
Son günlerde dünyada yaşanan güç krizinin tesiriyle meskenlerde tüketilen elektrik ve doğal gaza yeni artırımlar bekleniyordu fakat ekim ayı başında konut aboneleri için gaz dağıtım şirketlerine uygulanan tarife değişmemişti. Sanayi aboneleri ve elektrik üretim santralleri tarifesine yüzde 15 artırım gelmişti.
KONKORDATALAR TEKRAR ARTIŞTA
Kur arttıkça yükselen maliyetleri karşılayamayan birçok firma iflasın eşiğine geldi. Pandemiyle sarsılan endüstrinin yanı sıra küçük esnaf da kan ağlıyor. Salgında alınan kredileri ödeyemeyen milyonlarca iş yeri hacizin eşiğinde. 2021’in birinci yedi ayında 167 şirket konkordato ilan etti. Ticaret Sicili Gazetesi’nden derlenen datalara nazaran 2018 yılının tümünde bin 94 olan konkordato sayısı 2019 yılında 899 olurken bu sayı 2020’de 280 olarak kaydedilmişti.
YENİ ATILIMLAR SÜRPRİZ OLMAYACAK
Morgan Stanley, TCMB’nin 21 Ekim’de siyaset faizini 50 baz puan indirmesini beklediklerini ancak 50-100 baz puan ortasında bir indirimin de kendilerini şaşırtmayacağını belirtti. 9,00 düzeyinin üzerine çıkan Dolar/TL ’nin daha fazla yükselmeye devam ettiğini belirten banka, daha fazla faiz indiriminin gerçekleşeceğine yönelik beklentilerle kurun paha kaybetmeye devam edeceğini söyledi.
Para Siyaseti Kurulu’nun üç üyesinin misyondan alınmasına değinerek TCMB’nin faiz indirimlerinde ne kadar telaşlı davranacağının değerli olduğunun altını çizen Morgan Stanley, çekirdek enflasyon ölçümlerinin hala yüzde 18’in altında olduğunu lisana getirdi. Yıl sonuna kadar gerçekleştirilecek üç toplantıda 50’şer baz puanlık indirimler beklediklerini belirten Morgan Stanley stratejistleri, 2021 sonunda siyaset faizinin yüzde 16,50’ye 2022’nin sonunda ise yüzde 12,50’ye ineceğini düşündüklerini belirtmişti.
‘FAİZ İNDİRİMİ İÇİN ALAN AÇILDI’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun basına kapalı gerçekleştirdiği toplantının akabinde, Resmi Gazete’de yayımlanan atama kararına nazaran, TCMB Lider Yardımcısı Prof. Dr. Semih Tümen, TCMB Lider Yardımcısı Dr. Uğur Namık Küçük, Para Siyaseti Heyeti Üyesi Prof. Dr. Abdullah Yavaş misyondan alındı. Bank of America (BofA), TCMB’de yaşanan misyondan almalar sonrasında yıl sonuna kadar 150 baz puan faiz indirimi yapılacağına yönelik beklentisini üst taraflı revize ederek 200 baz puana çıkardı. Gelecek hafta yapılacak toplantı sonrasında TCMB’den 50 baz puanlık bir faiz indirimi beklediklerini belirten BofA ekonomistleri, Türk lirası’ndaki bedel kaybı ve Ağustos’ta çekirdek enflasyonun yüzde 17’ye çıkmasının daha büyük bir faiz indiriminin önüne geçeceğini belirtti. Türkiye için 2021 enflasyon kestirimlerini yakın vakitte yüzde 17,8’e çıkardıklarını aktaran ekonomistler, TCMB’nin yakın vakitte faiz indirim siyasetinden vazgeçeceğini düşünmediklerini vurguladı.
‘KARA KIŞ FONU KURULSUN’
Kurdaki yüksek artışa ait toplumsal medyadan açıklama yapan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu “Dolar rekorlara doymuyor” diyerek “Motorin ve akaryakıta tekrar artırım geldi. Sebep olduğun bu rezaletin milleti ezmesini daha fazla izleme Erdoğan, Kara Kış Fonu’nu kur! Yok o denli istediğin üzere at koşturmak. Biz varız ve çaba edeceğiz” dedi. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise “Merkez Bankası’na talimat vererek faizi düşürebileceğini sanan iktidarın ve büsbütün iktidara teslim olmuş TCMB yöneticilerinin 10 yıllık faizde bizi getirdiği yer uçurum. Bana liyakatsizliğin, bilgisizliğin, keyfiliğin fotoğrafını çizebilir misin?” paylaşımında bulundu.
Karar
