SELMAN CÖMERT | KARAR.COM
NASA’nın, MARS 2020 misyonu kapsamında üretilen uzay gezgini Sebat’ı (Perseverance) ve birinci kere Dünya dışı uçuş tecrübesini test edecek olan Beceri (Ingenuity) helikopteri Temmuz’da Atlas V 541 roketiyle Florida’dan fırlatılmıştı. 18 Şubat’ta Mars yüzeyine iniş yapması beklenen uzay aracı tıpkı vakitte, 2,5 milyon Türkiye vatandaşının ismini taşıyor.
hayatın izlerini bulmak emeliyle gönderilen uzay gezgini (rover) Sebat, bir vakitler göl olduğu düşünülen Jezero kraterine iniş yapacak. Krateri ve iniş yapacağı bölgeye yakın bir ırmak yatağı olduğu düşünülen yeri inceleyerek, (varsa) eski medeniyetlerin kalıntılarını ve canlı fosillerini arayacak.
49 km genişliğindeki Jezero kraterinde ömrü bulabileceklerini anlatan proje araştırmacısı Ken Williford, “Jezero ile ilgili en mükemmel şeylerden birisi sadece sıradan bir krater gölü olması değil, birebir vakitte kraterin kuzey-doğu bölgesinde bir çıkış yolunun bulunmasıydı. Buna açık sistem diyoruz. Bir taraftan kratere giren ve öbür taraftan çıkan bir su akışı var ve bu kıymetli bir müddet boyunca ayakta kalan dinamik bir sistem oluşturabilir. Ve bu bakımdan epeyce kararlı yaşanabilir bir ortama sahip olabilir” dedi.
DÜNYA DIŞINDA BİRİNCİ TEST UÇUŞU: MARS HELİKOPTERİ
kaidelerinde uçabilecek halde tasarlanmış Beceri (Ingenuity) helikopteri, 90 saniye boyunca havada kalarak etrafın fotoğraflarını, Mars’a gönderilen yörünge uydularına nazaran, daha yakından ve kaliteli çekebilecek. Toplam beş kez havalanması durumunda, Beceri helikopterinin vazifesi muvaffakiyetle tamamlanmış olacak.
OKSİJEN ÜRETECEK
Sebat (Perseverance) aracının üzerindeki bilim enstrümanlarından biri olan MOXIE isimli bir çeşit arıtıcı, Mars’ta bulunan karbondioksiti oksijene çevirecek. Arıtma süreci başarılı olursa, sonraki Mars misyonlarında insanlık bu oksijen üreticiler sayesinde dönüş yakıtını Mars’tan sağlayabilecek.
ESKİ MARS ARACININ YEDEK MODÜLLERİ KULLANILDI
26 Kasım 2011’de fırlatılan ve vazifesi biten Curiosity (Merak) ve Opportunity (İmkan) gezginine benzeyen yeni gezgin Perseverance üretiminde, Curiosity’nin kesimleri kullanıldı. Mevzu hakkında açıklama yapan Perseverance’ın Mastcam-Z aygıtının baş araştırmacısı Jim Bell “Perseverance neredeyse %90’ı Curiosity’nin yedek modüllerinden oluşuyor. Misyonun kabul edilmesinin en büyük sebebi bu, zira bu yedek modüller kullanılarak muazzam kaynak tasarrufu sağlanabildi” dedi.
ROVER VE HELİKOPTERİN İNİŞ ANI YAYINLANACAK
Öbür uzay misyonlarından farklı olarak MARS 2020 vazifesinde araçların 7 dakikalık Mars’a iniş görüntüsü ve ses kaydı alınacak. Aracın 21 bin kilometre süratten yavaşlayarak Mars yüzeyine iniş anının manzaraları, uzay-Mars tarihinde bir birinci olacak. Ses kayıtlarında, motor gürültüsü dışında bir şey duyulması beklenmiyor.
18 Şubat’ta Mars’a iniş yapması beklenen araçların iniş anında canlı yayınlanıp yayınlanmayacağı şimdi bilinmiyor.
TÜRKİYE BİRİNCİ OLMUŞTU
2019’da NASA’nın “Mars’a ismini gönder” aktifliğine dünya genelinden toplam 10 milyonu aşkın insan katılmıştı. Türkiye, Mars’a 2,5 milyon isim göndererek öbür ülkeler ortasında birinci olmuştu. 18 Şubat’ta Mars 2020 misyonu muvaffakiyetle tamamlanmasıyla birlikte bu isimler kızıl gezegene ulaşmış olacak.
UMUT: BAE’NİN GEZEGENLER ORTASI BİRİNCİ MİSYONU
19 Temmuz’da fırlatılan Birleşik Arap Emirlikleri’ne ilişkin Umut (el-Amal) uydusu, 482 milyon kilometrelik seyahatin sonunda Mars’ın yörüngesine 9 Şubat’ta muvaffakiyetle ulaştı. Hope yörünge aracı; Mars yüzeyine yakın hava durumuna, atmosferin farklı katmanları ortasındaki irtibatlara ve atmosferin neden inceldiğine dair bilgileri sağlayacak enstrümanlarla donatıldı.
‘FAZLA DATA DEĞİL, YENİ BİLGİLER İSTİYORUZ’
Misyonunun insanlığın faydası için değerli olduğunu vurgulayan Fatma Lootah, “Büyük ölçüde bilgiye sahip olmak istemiyoruz. Bu dataların yeni olmasını ve bu dataların çığır açmasını istiyoruz” dedi. Bilim insanı Fatma Hussain Lootah, Umut yörünge aracının enstrümanlarıyla ilgilenen grubun başında bulunuyor. Ayrıyeten, misyona katkıda bulunan bilim insanları ortasındaki bayanların oranı yaklaşık yüzde 34, bilim grubuna dahil olan bayan oranı ise yüzde 80.
BİRİNCİ DENEMESİNDE BAŞARAN İKİNCİ ÜLKE
Kızıl gezegene yönelik 1960’lardan beri yapılan misyonların yaklaşık yarısı başarısız oldu. Lakin, düzenlediği Umut misyonuyla Birleşik Arap Emirlikleri, Arap ülkeleri ortasında Mars’a araç gönderen birinci ülke olurken; Mars’ın yörüngesine birinci denemede muvaffakiyetle giren ikinci ülke oldu.
Umut yörünge aracı, 19 Temmuz’da Japonya’daki, ismini kurulduğu adadan alan Tanegashima Uzay Merkezi’nden fırlatılmıştı. BAE, aracın Mars’ın yörüngesine ulaştığı tarihin, ülkenin kuruluşunun 50. yılına karşılık gelen 2021’de olması için 6 yıllık çalışmasını titizlikle sürdürmüştü.
TİAWEN-1: ÇİN HEM UYDU HEM ROVER GÖNDERDİ
Bugün yörüngeye yerleşmesi beklenen Tianwen-1 misyonu kapsamında kızıl gezegene gönderilen uydu ve gezgin, Çin Ulusal Uzay Yönetimi tarafından 23 Temmuz 2020’de Wenchang Uzay Aracı Fırlatma Tesisi’nden fırlatılmıştı.
Yedi aylık seyahat sonunda Mars’a ulaşmak üzere olan beş tonluk uzay aracı Tianwen-1, Çin’in Mars’a gönderdiği birinci misyon olarak biliniyor.
Dünya’yla ortasında 56 milyon ila 482 milyon kilometre uzaklık bulunan Mars’tan gelecek her türlü bilginin 11 dakika müddetle geldiğini hatırlatan Çin Uzay Teknolojisi Akademisi eski araştırmacısı Pang Zhihao, uzay aracının Mars yörüngesine giriş esnasında yapacağı her türlü hareketin evvelden belirlendiğini söyledi. Zhihao, Tiawen-1 yörüngeye gereğinden fazla süratli girmesi halinde Mars’ın yanından geçeceğini, çok yavaş gitmesi halinde de yüzeyine çarpacağını söyledi. Kızıl gezegene yönelik 1960’lardan beri yapılan misyonların yaklaşık yarısı başarısız oldu.
Misyon hakkında geçtiğimiz hafta bilgi sağlayan Çin, Tiawen-1’in çektiği Mars fotoğrafı yayınlamıştı. Daha evvel de Tiawen-1, uzayde amacına giderken selfie çekmişti.
Mars’ın yörüngesine yerleştikten sonra Tianwen-1, taşıdığı gezgini (rover) Mart ayında muvaffakiyetle indirmeyi planlanıyor.
Genelde misyonlarıyla ilgili vakit çizelgelerini vaktinden evvel açıklamayan Çin, Tiawen-1 misyonuyla ilgili de sonlu bilgi verdi.
Karar
